[e-MAGAZINE] Chủ tịch Đặng Vũ Minh: “Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam thực sự trở thành tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn“

Thực hiện Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ VII, Chỉ thị số 42-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa X), Chiến lược phát triển Liên hiệp Hội Việt Nam đến năm 2020 và Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (nhiệm kỳ 2015-2020), Liên hiệp Hội Việt Nam đã có những bước phát triển quan trọng và đã đạt được nhiều kết quả trên các mặt tư vấn, phản biện và giám định xã hội; nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; bảo vệ môi trường; giáo dục và đào tạo; thông tin và phổ biến kiến thức; phát triển cộng đồng và xóa đói giảm nghèo; động viên quần chúng tham gia các hoạt động sáng tạo KH&CN, tôn vinh trí thức; hợp tác trong và ngoài nước.

Đặc biệt, hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội Việt Nam ngày càng có vai trò quan trọng, phản ánh trung thực, khách quan ý kiến của đội ngũ trí thức KH&CN và đã có những đóng góp tích cực vào việc hoạch định chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Nói về nhiệm vụ trọng tâm của Đại hội, Chủ tịch Liên hiệp Hội Đặng Vũ Minh cho biết, Chỉ thị số 42-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa X) đã thể hiện rõ quan điểm: Liên hiệp Hội Việt Nam - VUSTA là “tổ chức chính trị - xã hội do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, có chức năng tập hợp, đoàn kết và phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam ở trong và ngoài nước”.

Với quan điểm chỉ đạo đó, Đại hội lần này sẽ tập trung đóng góp ý kiến cho các hoạt động trong nhiệm kỳ vừa qua và xây dựng phương hướng, nhiệm vụ trong nhiệm kỳ tới. Đại hội sẽ nghe, thảo luận và biểu quyết thông qua Báo cáo chính trị “Phát huy tinh thần đoàn kết và sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN, đổi mới nâng cao chất lượng hoạt động và phát triển VUSTA vững mạnh vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, Báo cáo kiểm điểm hoạt động của Hội đồng Trung ương, Đoàn Chủ tịch, Thường trực Đoàn Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam - VUSTA khóa VII (nhiệm kỳ 2015-2020), Báo cáo kết quả công tác kiểm tra của Liên hiệp Hội Việt Nam khóa VII (nhiệm kỳ 2015-2020) và phương hướng nhiệm vụ khóa VIII (nhiệm kỳ 2015-2020).

Đồng thời, Đại hội cũng sẽ bầu các chức danh lãnh đạo của Liên hiệp Hội Việt Nam trong nhiệm kỳ tới.

Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Đặng Vũ Minh bày tỏ, Đoàn Chủ tịch Đại hội rất mong toàn thể đại biểu sẽ tích cực tham gia vào các hoạt động của Đại hội, thể hiện rõ ý thức trách nhiệm cao đối với việc xây dựng và phát triển VUSTA là ngôi nhà chung của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam ở trong và ngoài nước, xứng đáng với lòng tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Nhân dịp này, thay mặt Liên hiệp Hội Việt Nam, Chủ tịch Đặng Vũ Minh gửi lời cảm ơn các lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng và Nhà nước, lãnh đạo các bộ, ban, ngành và các địa phương trong suốt nhiều năm qua đã hết lòng quan tâm chỉ đạo, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện cần thiết cho VUSTA hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.

Đồng thời, GS. TSKH Đặng Vũ Minh tuyên bố khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.

Trong suốt những năm qua, Liên hiệp Hội Việt Nam đặc biệt quan tâm đến việc làm cho các cán bộ và hội viên nhận thức rõ vai trò tập hợp, đoàn kết và phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam ở trong và ngoài nước. Lịch sử nước ta và lịch sử của nhiều nước trên thế giới đã chứng minh rằng để kinh tế phát triển, đời sống người dân được ấm no, việc đầu tiên phải làm được là giữ vững ổn định chính trị.

Theo Chủ tịch VUSTA Đặng Vũ Minh, việc khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để trí thức có thể đề xuất và tham mưu cho Đảng và Nhà nước những vấn đề lớn về đường lối chính sách phát triển đất nước, trước hết là về KH&CN, GD&ĐT, chính sách đối với trí thức, bởi mọi thành công của đất nước trong suốt chiều dài lịch sử đã qua chính là chúng ta đã có những quyết sách kịp thời, đúng đắn. Để có được những quyết sách đúng đắn, lãnh đạo Đảng, Nhà nước rất cần các ý kiến tư vấn độc lập, khách quan và dựa trên cơ sở khoa học của các chuyên gia trong hoạch định chính sách. Về việc này, các trí thức lão thành luôn đóng một vai trò quan trọng, là những người có kiến thức chuyên môn sâu rộng, có kinh nghiệm quản lý phong phú, song điều quan trọng hơn cả, là những người đã trọn đời gắn bó với đất nước Việt Nam, với sự nghiệp của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam cho rằng, trong thời đại công nghiệp 4.0 là tiếp tục phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng, trước hết là của báo chí trong việc giáo dục chính trị tư tưởng cũng như trong việc truyền bá kiến thức KH&CN.

Chủ tịch Đặng Vũ Minh nhắc tới tờ báo Khoa học và Đời sống là cơ quan ngôn luận của Liên hiệp Hội Việt Nam ra số đầu tiên vào năm 1959. Ngay từ khi thế hệ những người như ông còn trẻ, Báo Khoa học và Đời sống đã khơi dậy lòng yêu nước và ý thức trách nhiệm đối với dân tộc. Đó là bài báo viết về nhà khoa học Pháp Louis Pasteur với câu nói bất hủ: “Khoa học không có Tổ quốc, song nhà khoa học phải có một Tổ quốc”. Rõ ràng, Báo Khoa học và Đời sống nói riêng và báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam nói chung như Báo Tri thức và Cuộc sống vừa được thành lập, sẽ góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách và định hướng nghề nghiệp cho nhiều thế hệ người Việt Nam; tiếp tục truyền thống vẻ vang đó của báo chí trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng và truyền bá kiến thức KH&CN chính là một trong số những nhiệm vụ của Liên hiệp Hội Việt Nam.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng đoàn, Hội đồng Trung ương và Đoàn Chủ tịch, trong nhiệm kỳ VII vừa qua, Liên hiệp Hội Việt Nam có sự phát triển mạnh về tổ chức. Đến tháng 12/2020, Cơ quan Liên hiệp Hội ở Trung ương có 6 đơn vị tham mưu, giúp việc, gồm Văn phòng và 5 Ban chức năng với tổng số 57 cán bộ, công chức, viên chức và lao động hợp đồng. Ở các địa phương, có 50/63 Liên hiệp hội địa phương có cơ quan tham mưu, giúp việc gồm văn phòng và 2-3 ban chuyên môn, 13 Liên hiệp hội địa phương chỉ có Văn phòng với tổng số biên chế, hợp đồng là 519 người (trung bình mỗi địa phương có từ 8-9 cán bộ).

Hội ngành toàn quốc không ngừng được mở rộng về quy mô và cơ cấu lĩnh vực, ngành nghề với 89 hội (cùng với hội, tổng hội, lần đầu tiên trong lịch sử phát triển VUSTA, nhiệm kỳ này có các hiệp hội tham gia là hội thành viên). Các tổ chức KH&CN trực thuộc cũng tăng lên mạnh mẽ tới 570 đơn vị. VUSTA thực sự trở thành tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn, thu hút được trên 3,7 triệu hội viên, trong đó có khoảng 2,2 triệu trí thức.

Tổ chức bộ máy của Liên hiệp Hội ở Trung ương và địa phương mang tính hệ thống chính trị - xã hội 2 cấp, có mối quan hệ ngày càng chặt chẽ; mối liên kết liên ngành, liên vùng, phối hợp giữa Trung ương và địa phương của các hội thành viên ngày càng được tăng cường. Cán bộ của cơ quan Liên hiêp hội từ Trung ương đến địa phương được củng cố theo hướng tinh gọn, nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả, khuyến khích trí thức tham gia xây dựng và phát triển đất nước.

Đảng đoàn và Đoàn Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam tích cực thúc đẩy việc thành lập đảng đoàn ở các Liên hiệp hội địa phương để bảo đảm việc lãnh đạo chính trị đối với công tác trí thức. Đến nay, có 01 Hội ngành toàn quốc và 50 Liên hiệp hội địa phương có đảng đoàn (tăng 02 đảng đoàn Liên hiệp hội địa phương so với năm 2015). Hầu hết các Liên hiệp hội địa phương đều có các tổ chức cơ sở đảng trực thuộc cấp ủy địa phương. Ở cấp Trung ương, Đảng bộ VUSTA tiếp tục được củng cố và phát triển, hiện nay có 57 chi bộ trực thuộc (tăng 5 chi bộ so với năm 2015).

Đoàn Chủ tịch, Thường trực Đoàn Chủ tịch đã chỉ đạo thường xuyên và sát sao việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn, nghề nghiệp phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Liên hiệp Hội Việt Nam.

Đối với hoạt động truyền thông, phổ biến kiến thức, chỉ đạo Cơ quan Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam - phối hợp và hỗ trợ 100 lượt hội thành viên với tổng kinh phí là 6 tỷ đồng thực hiện các hoạt động phổ biến kiến thức tại đơn vị; chú trọng đẩy mạnh công tác truyền thông, giới thiệu kết quả hoạt động của toàn hệ thống.

Liên hiệp Hội ở Trung ương, địa phương và các hội ngành thành viên đã tổ chức hàng chục ngàn hội thảo, tọa đàm, các chương trình tập huấn nâng cao kỹ năng nghiệp vụ báo chí, truyền thông và phổ biến kiến thức cho hơn mười triệu lượt người tham dự.

Chỉ đạo xây dựng Đề án Quy hoạch báo chí giai đoạn 2019-2020 theo tinh thần của Quyết định số 362-QĐ/TTg ngày 03/4/2019 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025. Ngày 19/11/2020, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Giấy phép hoạt động Báo Tri thức và Cuộc sống trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam - VUSTA trên cơ sở sáp nhập các cơ quan báo chí hiện có.

Hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, chỉ đạo Cơ quan Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam - VUSTA triển khai và hỗ trợ các hội thành viên triển khai thực hiện Quyết định số 14/2014/QĐ-TTg ngày 14/02/2014 của Thủ tướng Chính phủ về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, trong đó các Liên hiệp hội tỉnh, thành phố đã tham mưu lãnh đạo tỉnh ban hành quyết định về tư vấn, phản biện và giám định xã hội ở 39 địa phương.

Trong 5 năm qua, VUSTA và các hội thành viên đã triển khai trên 3.000 nhiệm vụ TVPB&GĐXH. Trong đó, Liên hiệp hội địa phương đề xuất kế hoạch và được lãnh đạo tỉnh, thành phố giao thực hiện 715 nhiệm vụ, Liên hiệp hội chủ động triển khai 713 nhiệm vụ và phối hợp với các tổ chức khác triển khai 894 nhiệm vụ; Hội ngành toàn quốc đề xuất kế hoạch và được lãnh đạo Bộ, ngành giao thực hiện 260 nhiệm vụ, chủ động triển khai 226 nhiệm vụ và phối hợp với cơ quan liên quan triển khai 268 nhiệm vụ TVPB&GĐXH.

VUSTA đã tham gia góp ý dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII của Đảng, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, bảo vệ môi trường, y tế; tham gia góp ý các Dự thảo luật quan trọng; tham gia phản biện nhiều dự án đầu tư trọng điểm ảnh hưởng lớn đến xã hội; góp ý cho rất nhiều dự thảo văn bản khác cũng như các vấn đề nóng cần sự vào cuộc của trí thức khoa học và công nghệ; tích cực tham gia thực hiện các chương trình phối hợp giám sát, phản biện xã hội của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Chỉ đạo việc tổ chức 37 Diễn đàn khoa học chuyên nghiệp của trí thức khi tham gia hoạt động TVPB&GĐXH các chủ trương, chính sách, dự án phát triển kinh tế-xã hội (theo quyết định số 501/QĐ-TTg ngày 15/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ).

Hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, bảo vệ môi trường, thường trực Đoàn Chủ tịch chỉ đạo Cơ quan Liên hiệp Hội Việt Nam tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, điều tra cơ bản, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Mặc dù kinh phí NSNN dành cho các đề tài nghiên cứu khoa học, dự án bảo vệ môi trường do Liên hiệp Hội Việt Nam quản lý còn rất khiêm tốn (dao động 5-7 tỷ đồng/năm) nhưng đã huy động, tập hợp được lực lượng lớn các nhà khoa học từ các Liên hiệp hội địa phương, hội ngành thành viên và tổ chức KH&CN trực thuộc tham gia nghiên cứu, chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật.

Theo thống kê chưa đầy đủ, giai đoạn 2015-2020, các Liên hiệp hội địa phương và hội ngành thành viên đã thực hiện 2.041 đề tài/dự án cấp cơ sở, 306 đề tài/dự án cấp bộ/tỉnh và 13 đề tài/dự án cấp nhà nước. Các tổ chức KH&CN trực thuộc tích cực tham gia triển khai hàng nghìn đề tài, dự án, viết hàng nghìn bài báo khoa học được đăng trên các tạp chí trong và ngoài nước, tổ chức hàng trăm hội thảo, hội nghị khoa học ở các mức độ khác nhau. Những hoạt động này đã có những tác động tích cực đến công tác tập hợp trí thức KH&CN góp phần vào sự phát triển của KH&CN đất nước.

Công tác tham gia các hoạt động xã hội hóa về KH&CN, bảo vệ môi trường, giáo dục và đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân, phát triển cộng đồng và xóa đói giảm nghèo, Đoàn Chủ tịch chỉ đạo các tổ chức KH&CN trực thuộc tích cực tham gia xã hội hóa hoạt động KH&CN, bảo vệ môi trường, giáo dục và đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân, phát triển cộng đồng và xóa đói giảm nghèo.

Các tổ chức KH&CN trực thuộc đã đào tạo tiếng Anh, tin học miễn phí cho 1.303 trẻ em, đào tạo về các kỹ năng mềm cho 16.005 trẻ em. Trong hoạt động chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, các tổ chức KH&CN trực thuộc thông qua các dự án viện trợ phi chính phủ, viện trợ ODA, đã phối hợp với các cơ quan y tế tổ chức nhiều hoạt động thăm khám cho 166.855 lượt người và số bệnh nhân phải can thiệp là 34.879 lượt bệnh nhân về sức khỏe sinh sản, các bệnh xã hội.

Trong nhiệm kỳ 2015-2020, Thường trực Đoàn Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam đã chỉ đạo thí điểm triển khai hoạt động xét chọn, tôn vinh trí thức KH&CN tiêu biểu thuộc các Liên hiệp hội địa phương và Hội ngành toàn quốc và một số trí thức được tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Huân chương của Chủ tịch nước.

Đoàn Chủ tịch chỉ đạo Quỹ Vifotec chủ trì, chủ động triển khai các hoạt động phối hợp với các cơ quan chức năng đẩy mạnh phong trào quần chúng tham gia hoạt động sáng tạo KH&CN thông qua việc định kỳ tổ chức các Giải thưởng Sáng tạo KHCN Việt Nam, Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc, Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc

Hoạt động hợp tác quốc tế, trong nhiệm kỳ 2015-2020, Đoàn Chủ tịch đã quan tâm chỉ đạo các hoạt động hợp tác quốc tế của toàn hệ thống, từ việc xây dựng kế hoạch hàng năm, tổ chức thực hiện và tổng kết đánh giá kết quả; duy trì và phát triển mối quan hệ với các tổ chức đa phương, các tổ chức hội nghề nghiệp, các tổ chức KH&CN trên thế giới và các phái đoàn ngoại giao trong và ngoài nước; cử nhiều đại diện của Liên hiệp Hội Việt Nam tham gia các sự kiện quốc tế; đăng cai và chủ trì tổ chức thành công Hội nghị Liên đoàn các tổ chức kỹ sư ASEAN lần thứ 38 năm 2020 theo hình thức trực tiếp tại Hà Nội và trực tuyến tại điểm cầu các nước ASEAN.

Thường trực Đoàn Chủ tịch chỉ đạo, hỗ trợ các tổ chức KH&CN trực thuộc tiếp nhận và triển khai trực tiếp hơn 600 dự án với tổng giá trị viện trợ xấp xỉ 71 triệu USD từ nguồn viện trợ nước ngoài; chỉ đạo tổ chức sự kiện thường niên Gặp gỡ vì Hợp tác và Phát triển (từ 2015 đến nay); thí điểm triển khai thành lập Liên minh Môi trường và Biến đổi Khí hậu (VECCA); tích cực hỗ trợ các tổ chức trực thuộc trong việc tổ chức thực hiện các hoạt động đối ngoại (đoàn ra, đoàn vào, hội nghị, hội thảo quốc tế); thường xuyên tổ chức tập huấn, hướng dẫn thực hiện hoạt động hợp tác quốc tế; tổ chức các diễn đàn nhằm tạo cơ hội kết nối và đối thoại giữa các tổ chức trong hệ thống với các đối tác quốc tế và các cơ quan Nhà nước.

GS.VS.TSKH Đặng Vũ Minh nguyên là Chủ tịch Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội.

GS.TSKH Đặng Vũ Minh, sinh năm 1946 tại Nam Định. Ông từng tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Mát-xcơ-va (Liên Xô) và về nước làm nghiên cứu viên tại Uỷ ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước. Năm 1978, ông bảo vệ luận án tiến sỹ và đến năm 1984, ông làm luận án Tiến sỹ Khoa học tại Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Ông được phong chức danh Giáo sư vào năm 1991.

GS.TSKH Đặng Vũ Minh từng trải qua các vị trí như Phó Viện trưởng Viện Vật lý. Viện trưởng Viện Hoá học; Giám đốc Trung tâm Khoa học tự nhiên và Công nghệ quốc gia; Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng; Viện sỹ nước ngoài Viện Hàn lâm Khoa học Nga; đại biểu Quốc hội khóa XI, Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; Chủ tịch Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam; được bầu là đại biểu Quốc hội khóa XII và được Quốc hội bầu làm Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội.

Năm 2010, GS.TSKH Đặng Vũ Minh được bầu làm Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam khóa VI, nhiệm kỳ 2010-2015. Năm 2015, ông tiếp tục tái đắc cử Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam khóa VII. Ông còn là Viện trưởng đầu tiên của Viện Công nghệ Vũ trụ, Chủ tịch Hội Phân tích Hoá - Lý - Sinh Việt Nam và Tổng Biên tập Tạp chí Phân tích Hoá - Lý - Sinh.