Đốt hàng tấn vàng mã để “trả lễ”, tín ngưỡng hay mê tín?

Thông tin lan truyền trên mạng xã hội với nội dung đốt 20 tấn vàng mã trả lễ suốt 3 ngày tại đền Quan lớn Tuần Tranh (xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương) đã được UBND xã Đồng Tâm và Ban quản lý đền khẳng định là không chính xác.

Báo cáo của UBND xã Đồng Tâm, số lượng tiền vàng mã được tín chủ mang đến đền Tranh 100 bao với khối lượng 15kg/bao cũng lên đến 1,5 tấn. Ban quản lý Di tích Quốc gia Đền quan tuần Tranh chỉ cho đốt 30 bao, số còn lại được yêu cầu chở đi hóa tại các đền, chùa, đình trên địa bàn và khu vực lân cận. Cho thấy, một lượng lớn tiền vàng mã đã được đốt tại đền Tranh và một số đền, chùa.

Một số ý kiến đặt câu hỏi, đốt hàng tấn vàng mã “để trả lễ” như vậy là tín ngưỡng hay mê tín, lãng phí?

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ - nguyên giảng viên khoa Văn học, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội) cho rằng, không nên đốt quá nhiều vàng mã để “trả lễ” như vậy bởi đó không chỉ là lãng phí mà còn gây ô nhiễm môi trường.

Theo ông Vĩ, không cần thiết phải đốt lượng lớn vàng mã tại đền, chùa bởi người xưa có câu “lễ lạt tâm thành”, tâm thành tại tâm, không cốt lễ lạt. Có đốt, hóa bao nhiêu vàng mã mà tâm không thành thì cũng vô ích. Đốt lượng lớn vàng mã cũng là vô cùng lãng phí trong bối cảnh người dân và cả nước đang coi tiết kiệm là quốc sách.

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ cũng cho rằng, Đền Tranh được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia thuộc quản lý của chính quyền. Do đó, chính quyền địa phương phải có trách nhiệm, phải tuyên truyền, giáo dục, thậm chí phải ngăn chặn những hiện tượng như vậy. “Khi anh vào không gian thuộc sự quản lý của chính quyền thì anh phải tuân thủ những quy định”, ông Vĩ nói.

Theo UBND xã Đồng Tâm, đầu năm 2023, bà Lưu Thị Liên (trú tại Nguyễn Trãi, phường Quang Trung, tỉnh Thái Bình) có đến Đền Tranh để xin lễ lấy phúc cho các gia, các chủ được khỏe mạnh, bình an. Nếu được khỏe mạnh bình an, cuối năm họ sẽ về lễ tạ để trả lễ cho quan.

Sáng ngày 7/12, bà Lưu Thị Liên có liên hệ với Ban quản lý di tích Đền Tranh về làm lễ và được Ban quản lý đồng ý. Bà Liên đại diện cho hơn 500 hộ dân sinh sống ở nhiều tỉnh, thành khác nhau làm lễ tạ tại Đền Tranh, đoàn của bà Liên có chở theo 100 bao tải (không phải 400 bao như thông tin lan truyền), bên trong đựng tiền vàng mã và mỗi bao tải tiền có trọng lượng khoảng 15kg.

Ngay khi phát hiện số tiền vàng mã lớn, Ban Quản lý di tích đã trao đổi với đoàn bà Liên là không thể hóa toàn bộ số tiền vàng tại đây. Bởi lò hóa sớ của nhà đền không thể đáp ứng, sẽ hỏng lò và gây ô nhiễm môi trường. Sau đó, chỉ cho phép hóa 30 bao tại lò hóa sớ của Đền Tranh, số còn lại yêu cầu chở đi hóa tại các đền, chùa, đình trên địa bàn và khu vực lân cận. Ngay trong chiều tối ngày 7/12, bà Liên đã cho chở số vàng mã còn lại đi đến các đền, chùa lân cận để hóa.

Theo UBND xã Đồng Tâm, sau khi báo cáo vụ việc với lãnh đạo UBND huyện Ninh Giang, Phòng văn hóa huyện đã có chỉ đạo và yêu cầu Ban quản lý di tích Đền Tranh, UBND xã Đồng Tâm tuyên truyền đối với du khách thập phương về Đền Tranh lễ bái.

“Đây là di tích lịch sử văn hóa Quốc gia, là nơi thực hành tín ngưỡng dân gian, cho nên việc lễ bái tâm linh đối với du khách là cần thiết, nhưng nếu quá đà trở thành mê tín là không được. Bởi khi chở một số lượng lớn tiền vàng mã về để hóa gây lãng phí, nguy cơ cháy nổ và gây phản cảm”, đại diện UBND xã Đồng Tâm cho biết.

Qua sự việc trên, UBND xã Đồng Tâm chỉ đạo Ban quản lý tăng cường công tác quản lý, không để tình trạng đốt vàng mã với số lượng lớn xảy ra như sự việc vừa qua, tuyên truyền đối với du khách về di tích lễ bái không đốt nhiều vàng mã gây phản cảm, tránh lãnh phí.