6 tỉnh tự cách ly: Cấm đoán, hạn chế như thế có trái luật?

Cho đến hôm nay, đã có ít nhất 6 tỉnh, thành gồm: Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Quảng Nam, Thái Bình thực hiện việc cách ly tập trung 14 ngày đối với người đi vào địa phương mình, nếu như đến từ (kể cả đi qua) Hà Nội, Sài Gòn và hàng chục tỉnh, thành khác đã có người mắc bệnh dịch COVID-19.

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật BASICO, Trọng tài viên VIAS, việc này trái với các quy định của pháp luật.

“Rất nhiều người nhiệt tình ủng hộ việc “cách ly y tế” và “ngăn sông, cấm chợ” nói trên vì lý do rất thuyết phục là nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người dân, mà không phân biệt giữa chủ quyền địa phương với chủ quyền quốc gia và việc đó đúng hay trái luật”, Luật sư Đức cho hay.

Bởi theo luật sư này, nếu việc cấm đoán, hạn chế là vì sự an toàn của người dân địa phương mình, thì chẳng lẽ sự an toàn của đồng bào 6 tỉnh thành trên cao hơn người Hà Nội, Sài Gòn và các tỉnh, thành còn lại.

Hơn nữa, trong một Nhà nước pháp quyền, lúc bình thường hay khi chống dịch như chống giặc, vẫn phải thượng tôn pháp luật và chúng ta đã có đủ luật để hành động.

Người dân và doanh nghiệp được quyền làm tất cả những gì pháp luật không cấm. Ngược lại, công chức và cơ quan nhà nước chỉ được làm những gì pháp luật cho phép.

“Vế thứ nhất nhằm bảo đảm các quyền của người dân. Vế thứ hai nhằm ngăn chặn sự lạm quyền của cơ quan nhà nước, cũng là để tránh dẫn đến việc hạn chế quyền của người dân”, vị luật sư dẫn giải.

Luật sư Trương Thanh Đức cũng dẫn chứng cụ thể để chỉ ra các quy định trên của 6 tỉnh, thành là trái luật.

Trước hết, quy định trên trái với quy định về trường hợp phải “cách ly y tế” tại khoản 16, Điều 2 về “Giải thích từ ngữ”, Luật Phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm năm 2007: “Cách ly y tế là việc tách riêng người mắc bệnh truyền nhiễm, người bị nghi ngờ mắc bệnh truyền nhiễm, người mang mầm bệnh truyền nhiễm hoặc vật có khả năng mang tác nhân gây bệnh truyền nhiễm nhằm hạn chế sự lây truyền bệnh”.

“6 tỉnh, thành trên đã mặc định rằng người đến từ Hà Nội, Sài Gòn và các tỉnh, thành có dịch khác thuộc đối tượng bắt buộc cách ly, trong khi pháp luật và chính các địa phương đó lại không hề coi họ là đối tượng phải cách ly tập trung”, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật BASICO chia sẻ.

Thứ hai, vị luật sư cũng chỉ ra, quy định trên của 6 tỉnh trái với quy định “hạn chế ra, vào vùng có dịch đối với người và phương tiện” tại điểm a, khoản 1, Điều 53 về “Kiểm soát ra, vào vùng có dịch đối với bệnh dịch thuộc nhóm A”, Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007.

Theo Luật sư Đức, Hải Phòng chưa có ca bệnh nào, không phải là “vùng có dịch”, nên không thuộc trường hợp thực hiện các biện pháp “hạn chế ra, vào”. Thậm chí, sau khi đã ban bố “tình trạng khẩn cấp” thì cũng chỉ “Cấm người, phương tiện không có nhiệm vụ vào ổ dịch”, theo quy định tại điểm d, khoản 2, Điều 54 về “Các biện pháp được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp về dịch”, Luật Phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm.

Thứ ba, quy định trên của 6 tỉnh, thành trái với quy định về 4 địa điểm cách ly y tế tập trung tại Điều 1 về “Áp dụng biện pháp cách ly y tế”, Nghị định số 110/2010/NĐ-CP ngày 30/9/2010 của Chính phủ “Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm về áp dụng biện pháp cách ly y tế, cưỡng chế cách ly y tế và chống dịch đặc thù trong thời gian có dịch”.

Theo đó, việc cách ly tập trung của 6 tỉnh, thành nêu trên không thuộc vào trường hợp nào trong số 4 nơi cách ly y tế dành cho từng loại đối tượng cụ thể, gồm tại nhà, tại cơ sở y tế, tại cửa khẩu và tại nơi khác khi tại cửa khẩu bị quá tải.

Đáng chú ý, Luật sư Đức cũng chỉ rõ, quy định trên của các địa phương trái với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020. Bởi lẽ, chiều 31/3/2020, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đã giải thích rõ: “Cách ly toàn xã hội không phải là biện pháp phong tỏa, nội bất xuất ngoại bất nhập, cũng không phải là lệnh giới nghiêm như thời chiến. Mục tiêu của biện pháp cách ly toàn xã hội là nhằm giảm tối đa tương tác giữa người với người trong xã hội”. Ngày 2/4/2020, ông Dũng cũng đã nói, việc “ngăn sông, cấm chợ” là sai với chỉ đạo của Thủ tướng.

Khoản 2, Điều 14 , Hiến pháp năm 2013 và khoản 2, Điều 2 về “Công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền dân sự”, Bộ luật Dân sự năm 2015 hiện hành đều quy định, dù trường hợp cần thiết vì sức khỏe cộng đồng, thì cũng chỉ có luật mới có thể hạn chế quyền con người, quyền công dân và quyền dân sự.

Do vậy, Trọng tài viên VIAS cho rằng, việc làm của 6 tỉnh, thành trên chỉ đúng và chỉ được phép khi chính quyền trung ương có quy định rõ ràng, dựa trên cơ sở pháp luật như công bố dịch, ban bố tình trạng khẩn cấp, quy định điều cấm và chế tài xử phạt.

Nếu Chính phủ không có chỉ đạo kịp thời, thì rất có thể tất cả 63 tỉnh, thành cùng “lây chéo” việc cách ly y tế tập trung 14 ngày, cùng ngăn sông cấm chợ và cấm đoán, hạn chế việc đi lại, sản xuất, làm việc một cách trái luật vì lý do phòng, chống dịch.