Việt Nam cải tiến “sát thủ” bắt máy bay tàng hình

Kolchuga là hệ thống trinh sát điện từ thụ động do Cục thiết kế các thiết bị radar đặc biệt, Đại học Kỹ thuật Quốc gia Donetsk và Tập đoàn Xuất khẩu Vũ khí Nhà nước Ukrainae Ukrspetsexport.

Đây được coi là một trong những hệ thống cảnh báo sớm đường không đặc biệt hiệu quả. Nó có thể phát hiện các loại máy bay tàng hình hiện có hoặc sẽ được trang bị trong tương lai thông qua sóng điện từ (thiết bị vô tuyến liên lạc, radar hoạt động sinh ra) phát từ máy bay. Đồng thời, nó cũng có thể phát hiện các loại máy bay tàng hình nhờ sóng điện từ phát ra từ động cơ.

Mỗi hệ thống trinh sát điện từ Kolchuga gồm: 3 đài thu tín hiệu sóng điện từ có thể bố trí cách nhau 10km; 1 đài điều khiển xử lý tín hiệu trung tâm, có thể phát hiện và bám sát các loại phương tiện bay bằng việc giao hội sóng điện từ giữa 3 đài thu tín hiệu.

Kolchuga có thể cùng lúc bám sát tín hiệu của 32 mục tiêu với đủ 3 tham số (cự ly, góc tà và phương vị). Các đài thu và trạm điều khiển trung tâm đều được đặt trên khung gầm xe vận tải bánh lốp Kraz 6x6.

Tính toán trên lý thuyết, nếu hệ thống được đặt ở độ cao 100m (so với mặt đất) và mục tiêu bay ở độ cao 10km thì tầm phát hiện mục tiêu tới 450km, còn mục tiêu bay ở độ cao 20km thì cự ly phát hiện đạt 620km.

Theo dữ liệu Viện Nghiên cứu Hòa bình và Quốc tế Stockhom (SIPRI), năm 2009, Việt Nam đã ký hợp đồng với Ukraine mua 4 hệ thống trinh sát điện từ thụ động Kolchuga với tổng giá trị 54 triệu USD. Việc chuyển giao được hoàn tất trong năm 2012.

Một trong số các hệ thống Kolchuga đã được giao cho Sư đoàn Phòng không 363 (Quân chủng Phòng không – Không quân) khai thác sử dụng. Không những duy trì hoạt động tốt các khí tài trinh sát tối tân này, trong những năm qua Sư đoàn 363 còn thực hiện các đề tài cải tiến nâng cao khả năng hoạt động của Kolchuga. Điều này đã được tiết lộ trong bài viết đăng tải trên báo Quân đội Nhân dân với tựa đề: Chủ động nghiên cứu cải tiến, đồng bộ và tích hợp sử dụng vũ khí, khí tài phòng không.

“… Đề tài mở rộng dung lượng bộ nhớ radar Kolchuga do Trung tá Nguyễn Văn Hải, Chủ nhiệm Kỹ thuật Trung đoàn radar 295 chủ trì; cải tiến hệ thống điều khiển máy lạnh radar Kolchuga do Đại úy Nguyễn Trung Hậu, Phó chủ nhiệm kỹ thuật Trung đoàn radar 295 thực hiện…”, bài báo cho biết.

Đại tá Lê Ngọc Bảo, Chủ nhiệm Kỹ thuật Sư đoàn Phòng không 363 đánh giá: “….Việc mở rộng dung lượng bộ nhớ radar Kolchuga đã khắc phục được tình trạng "treo máy" của khí tài do bộ nhớ của hệ thống thấp. Cán bộ kỹ thuật của Trung đoàn 295 đã tìm các giải pháp kỹ thuật phù hợp, từ lắp thêm RAM song song, tiến tới thay thế hoàn toàn RAM mới. Quá trình thực hiện có khảo sát, thử nghiệm, bảo đảm được sự tích hợp hệ thống để radar hoạt động ổn định, khắc phục những khó khăn phát sinh từ thực tế sử dụng. Đối với việc cải tiến hệ thống điều khiển máy lạnh radar Kolchuga có ý nghĩa lớn về kinh tế, vì nếu hệ thống máy lạnh không hoạt động, dẫn đến các thiết bị, linh kiện của ra-đa nhanh chóng hư hỏng. Cán bộ kỹ thuật của đơn vị đã nghiên cứu, tìm hiểu, tổ chức thiết kế lắp đặt, thay thế hệ thống điều khiển máy lạnh của radar”.

Qua thực tế hoạt động, hệ thống mới cải tiến có độ ổn định cao, phù hợp điều kiện khai thác, sử dụng của quân chủng. Hệ thống Kolchuga cải tiến được nghiệm thu, đưa vào sử dụng từ tháng 7/2013.