Khái niệm thiết kế súng trường bullpup (loại súng có băng đạn và khối khóa nòng nằm sau cò súng) đã xuất hiện từ khá sớm vào khoảng những năm 1930. Tuy nhiên, khái niệm này ở thời điểm đó không nhận được sự quan tâm của giới quân đội các nước.
Tuy nhiên, kiểu thiết kế này vẫn được số ít quốc gia trọng dụng, đặc biệt là các nước Tây Âu vốn phụ thuộc khá nhiều vào súng Mỹ. Giữa lúc thiết kế bullpup đang loay hoay tìm chỗ đứng thì 3 nhà thiết kế vũ khí tài năng của Áo Horst Wesp, Karl Wagner và Karl Moser đã bắt tay nghiên cứu phát triển một súng trường bullpup cho quân đội nước này.
Súng được gọi là Steyr AUG (viết tắt của Armee Universal Gewehr trong tiếng Áo, mang nghĩa súng quân dụng phổ thông). Dự án được giám sát bởi Văn phòng công nghệ quân sự Áo, đứng đầu là đại tá Walter Stoll.
Steyr AUG được phát triển từ năm 1960, được chấp nhận sử dụng trong quân đội Áo từ năm 1977 với tên gọi Stg.77, tức là súng trường tiến công mô hình năm 1977, công tác sản xuất đại trà được bắt đầu và trở thành súng trường tiến công cá nhân tiêu chuẩn cho Quân đội Áo vào năm 1978.
Mẫu súng đặt nền móng cho sự thành công của bullpup
Steyr AUG là một khẩu súng trường được thiết kế theo kiểu bullpup, tức toàn bộ khối đạn dược, khóa nòng đều nằm sau cò súng. Giải pháp thiết kế này giúp làm giảm chiều dài của súng, giảm trọng lượng trong khi vẫn đảm bảo được chiều dài của nòng súng để duy trì tầm bắn.
 |
Steyr AUG là khẩu súng trường bullpup đầu tiên được đưa vào sản xuất hàng loạt và trở thành súng trường tiến công cá nhân tiêu chuẩn cho quân đội Áo và một số quốc gia khác.
|
Súng hoạt động theo nguyên tắc trích khí ngắn với bệ khóa nòng gắn khóa nòng xoay. Khóa nòng của súng có 7 rãnh, chế độ bắn của súng được kiểm soát bởi một piston nằm bên phải của súng, kết hợp với 2 thanh truyền động.
Thanh truyền động bên phải đảm đương nhiệm vụ truyền động chính cho piston ra phía sau để điều khiển khóa nòng, thanh dẫn hướng bên trái kéo khóa nòng về phía trước và lên đạn cho súng, thanh dẫn hướng này cũng hoạt động như một thiết bị loại bỏ các bụi bẩn xâm nhập vào bên trong piston.
Hệ thống trích khí của Steyr AUG có khả năng điều chỉnh vị trí nhờ một nút xoay ở đầu ống trích khí cho phép hai vị trí khóa nòng mở trong điều kiện bình thường hoặc bị lỗi và một vị trí đóng trong trường hợp sử dụng súng phóng lựu kẹp nòng.
Súng được thiết kế theo dạng module nên rất dễ dàng trong việc chuyển loại cho súng, nòng súng được thiết kế với 8 rãnh bằng thép đặc biệt để gắn vào buồng đạn, súng có 4 loại nòng khác nhau gồm: Nòng súng tiêu chuẩn là 508mm; 350mm dành cho biến thể carbine; 408mm dành cho biến thể súng trường hạng nhẹ và 621mm cho biến thể súng trường chi viện hỏa lực.
 |
Các loại nòng súng cơ bản của Steyr AUG, nhà thiết kế đã tạo ra một cuộc cách mạng trong thiết kế súng trường tiến công dạng module.
|
Để chuyển loại cho súng chỉ mất vài giây, khi thay nòng súng mới chỉ việc kéo khóa nòng về phía sau, dùng tay cầm phụ phía trước xoay lên phía trên theo chiều kim đồng hồ là có thể lấy nòng ra khỏi súng, thay nòng mới chỉ việc ấn vào hết cỡ và xoay tay cầm phụ về chiều ngược kim đồng hồ, đẩy khóa nòng về phía trước là có thể sử dụng được ngay.
Steyr AUG được xem là đã tạo ra một cuộc cách mạng trong thiết kế và chế tạo súng trường theo kiểu bullpup, rất nhiều thiết kế mới được áp dụng cho súng tạo nên sự tin cậy, hiệu quả, điều mà các thiết kế bullpup khác chưa đạt được.
Súng được chế tạo bằng vật liệu tổng hợp công nghệ cao mang lại độ bền cơ học rất cao. Buồng đạn được làm bằng sợi thủy tinh gia cố thêm Polyamide 66, khóa nòng và các bộ phận chuyển động được mạ crome nhằm chống mài mòn.
Biến thể Steyr AUG tiêu chuẩn được trang bị tích hợp kính ngắm quang học do Swarovski Optik của Áo sản xuất với khả năng phóng đại 1.5X. Nó có một “cửa sổ” di động cùng khóa nòng đặc biệt để điều chỉnh việc tống vỏ đạn ra ngoài từ bên phải hoặc bên trái tùy thuộc vào tay thuận của người bắn.
Súng có chốt an toàn nằm phía trên báng súng, ở vị trí trung tâm, xoay nửa vòng ở chế độ bán tự động và xoay một vòng ở chế độ tự động hoàn toàn. Steyr AUG sử dụng hộp tiếp đạn 5,56x45mm tiêu chuẩn NATO, hộp tiếp đạn 30 hoặc 42 viên làm bằng polymer. Súng có thể trang bị thêm súng phóng lựu kẹp nòng M203 của Mỹ. Điểm lạ là súng dành cho Quân đội Áo không được trang bị lưỡi lê trong khi một số biến thể xuất khẩu lại có.
 |
Các biến thể của Steyr AUG, sự thành công của nó đã mở đường cho sự phát triển rầm rộ của súng trường bullpup.
|
Steyr AUG được đánh giá là một thiết kế bullpup rất thành công. Súng có độ chính xác khá cao, hoạt động ổn định và không gặp nhiều rắc rối trong quá trình sử dụng và bảo trì. Độ tin cậy của Steyr AUG đã thuyết phục được giới chức quân đội Australia mua giấy phép để sản xuất trong nước với tên gọi Lithgow F88 Austeyr.
Steyr AUG không chỉ là thiết kế bullpup thành công nhất mà còn đạt được nhiều thành tựu trên thị trường xuất khẩu, súng được trang bị cho lực lượng vũ trang hơn 28 quốc gia trên thế giới, nó đã tham gia khá nhiều các hoạt động quân sự do NATO dẫn đầu.
Sự thành công của Steyr AUG đã mở đường cho sự phát triển rầm rộ của các súng trường bullpup. Rất nhiều quốc gia khác đã chọn kiểu thiết kế này cho súng trường tiến công tiêu chuẩn của họ. Ngày nay súng trường bullpup đang trở thành một công nghệ hot trong chế tạo súng bộ binh cá nhân.
Quốc Minh