Chuyện chưa biết về lai dắt tàu ngầm Kilo vào Cam Ranh

Nhận thức được ý nghĩa chính trị quan trọng của sự kiện này với việc tăng cường uy lực của Hải quân nhân dân Việt Nam, Tổng công ty Tân Cảng đã chỉ đạo Công ty dịch vụ cổ phần Dịch vụ hàng hải Tân Cảng tập trung mọi mặt để thực hiện nhiệm vụ vinh dự này.

Theo hợp đồng với đối tác Nga, trách nhiệm đưa tàu cập cảng thuộc về phía Việt Nam sau khi tàu ngầm rời khỏi tàu mẹ với khoảng cách 3m và việc lai dắt tàu cập cảng được tiến hành trong tình trạng tàu ngầm không hoạt động. Sau khi nhận lệnh từ cấp trên, Tổng công ty Tân Cảng đã họp bàn phương án lai kéo. Có hai phương án chính được đề xuất:

- Phương án 1: Đưa tàu lai lên dock, lắp đệm va mũi dùng tàu lai đẩy trực tiếp vào tàu ngầm khi vào sát cầu cảng. Phương án này khó khả thi do chi phí lớn, mất nhiều thời gian và không bảo đảm an toàn tuyệt đối do có tiếp xúc trực tiếp giữa tàu lai và vỏ tàu ngầm.

- Phương án 2: Lai dắt hoàn toàn bằng dây kéo, tàu lai không tiếp xúc trực tiếp với tàu ngầm, bảo đảm an toàn tuyệt đối song đòi hỏi chuyên môn, tay nghề, kinh nghiệm và tính chuyên nghiệp cao. Phương án này đã được Tân Cảng chọn lựa, triển khai thực hiện.

Thời điểm đó, đội tàu lai của Công ty cổ phẩn Dịch vụ hàng hải Tân Cảng đã được biên chế hai tàu lai Azimuth hiện đại là Tân Cảng A1 và Tân Cảng A2 (gọi tắt là tàu A1 và A2). Trọng trách lai dắt tàu ngầm HQ-182 Hà Nội được giao cho hai tàu này.

5 giờ sáng ngày 22/12/2013, biên đội 2 tàu lai A1, A2 do Thiếu tá Phan Văn Tiến, Phó giám đốc Công ty làm Biên đội trưởng rời cảng Cát Lái đi Cam Ranh theo đội hình hàng dọc, khoảng cách luôn duy trì từ 0,3 đến 0,5 hải lý, thông tin liên lạc luôn được duy trì trên máy bộ đàm VHF và điện thoại, đồng thời, tình hình được báo về trung tâm an ninh ở Cát Lái trên máy thông tin tầm xa 4 tiếng/lần. Đầu giờ chiều ngày 22/12/2013, biên đội đã cập cảng Cam Ranh an toàn, triển khai phối hợp với Lữ đoàn tàu ngầm 189 khảo sát khu vực cầu cảng dự kiến tàu ngầm HQ-182 Hà Nội sẽ được kéo vào, họp bàn triển khai phương án lai kéo.

Công tác luyện tập được tiến hành từ ngày 24/12/2013 với phương tiện được chọn để thay thế là cẩu nổi 60 tấn. Vì đối tượng lai kéo là tàu ngầm nên yêu cầu của Lữ đoàn 189 là tàu lai tuyệt đối không được chạm vào thân vỏ tàu ngầm, khi tiếp cận đưa dây phải giữ khoảng cách từ 4 đến 5 mét. Mặt khác, gió thổi tương đối mạnh vuông góc với cầu, nhìn trên máy đo gió có lúc chỉ báo vận tốc 20m/h cũng là một trong những yếu tố chính gây khó khăn cho quá trình tập luyện lai kéo. Trước nhiều phương án được đưa ra để luyện tập, cuối cùng chỉ một phương án được chọn, đó là: Tàu A1 tiếp cận đưa dây lên cọc bích mũi tàu ngầm, tàu A2 tiếp cận đưa dây lên cọc bích sau lái tàu ngầm. Khi lai kéo, A1 có nhiệm vụ nhắm vị trí cập kéo tàu dịch chuyển vào vị trí, A2 giữ căng dây không cho lái tàu ngầm dịch chuyển về phía dưới gió, đồng thời điều chỉnh tốc độ dịch chuyển. Lúc này, tàu A1, tàu ngầm HQ-182 Hà Nội và tàu A2 tạo thành một trục dọc thẳng hàng. Khi tàu ngầm vào ngang vị trí cập cách cầu khoảng 10-15m, hai tàu lai giữ cho tàu đứng yên. Lúc này, triển khai ném dây mồi từ tàu ngầm lên bờ, đồng thời hai tàu lai cũng ghì nhẹ dây lai cho tàu ngầm từ từ hướng vào cầu, các tổ dây mũi, lái trên tàu ngầm làm xong dây, kết thúc quá trình luyện tập lai kéo.

2h sáng ngày 3/1/2014, hai tàu lai chở thủy thủy tàu ngầm, các chuyên gia Nga cùng các đồng chí lãnh đạo ra tàu mẹ (tàu vận tải Rolldock Sea) để tiến hành công tác hạ thủy đưa tàu ngầm ra khỏi tàu mẹ. Trong quá trình tàu mẹ được đánh chìm một phần, hai tàu lai A1, A2 của Tân Cảng Sài Gòn đảm nhiệm công tác cảnh giới, bảo vệ vòng ngoài. 14 giờ cùng ngày, tàu ngầm HQ-182 Hà Nội được tách ra khỏi tàu mẹ. Tàu lai A1 do Thiếu tá Lê Tuấn Dũng, Giám đốc Công ty cổ phần Dịch vụ hàng hải Tân Cảng trực tiếp chỉ huy, tàu lai A2 do Thiếu tá Phan Văn Tiến, Biên đội trưởng chỉ huy tiếp cận vị trí như đã luyện tập và tiến hành kéo tàu vào vị trí cập. Đến 15 giờ, tàu ngầm HQ-182 Hà Nội cập bến an toàn, hai tàu lai Azimuth đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, rời cảng Cam Ranh hành quân về Thành phố Hồ Chí Minh, cập cảng Tân cảng Cát Lái chiều 4/1/2014.

Việc lai dắt thành công tàu ngầm HQ-182 Hà Nội đã để lại cho Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn và bộ đội Hải quân những kinh nghiệm quý giá trong hỗ trợ lai dắt đối với tàu quân sự, là tiền đề để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ lai kéo các tàu tiếp theo trong Hạm đội tàu ngầm kilo, đồng thời cùng cố vững chắc niềm tin vào khả năng lai dắt tàu quân sự với trình độ, tính chuyên nghiệp cao của lực lượng lai dắt Tân Cảng Sài Gòn.