Vừa qua, cơ quan chức năng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan đã kiểm tra lô hàng bột sương sáo (loại nguyên liệu chế biến thực phẩm lẩu nấm, thạch rau câu) và phát hiện hàm lượng kim loại thủy ngân, asen độc hại vượt mức hàng trăm lần khiến người tiêu dùng hoang mang. Đặc biệt, bột sương sáo cũng là nguyên liệu làm thạch rau câu được nhiều người tiêu dùng ưa thích, nhất là trẻ em.
“Phân phối” ung thư đến người dùng
Kết quả giám định từ Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an cho thấy, lô hàng bột sương sáo nhập khẩu này chứa nhiều chất độc như thủy ngân vượt quá 100 lần, hàm lượng asen vượt mức 18,5 lần. Đây là những độc tố được phát hiện trong bột sương sáo, loại nguyên liệu dùng để chế biến lẩu nấm, thạch rau câu và trà sữa trân châu được doanh nghiệp 3K, địa chỉ tại phường An Lạc, quận Tân Bình, TPHCM nhập khẩu và phân phối trên thị trường.
Theo Tổng cục Hải Quan, từ cuối năm 2013 đến nay, doanh nghiệp 3K đã nhập 3 lô hàng với tổng số 38 tấn bột sương sáo cung cấp cho các cơ sở chế biến thực phẩm trong nước. Một yếu tố đáng quan tâm chính là lô hàng 16 tấn sương sáo cả đen và trắng do Công ty 3K nhập khẩu về Việt Nam đã được Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 3 (thuộc Bộ Khoa học & Công nghệ) giám định "đạt chuẩn" và Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cấp phép cho nhập khẩu vào Việt Nam.
Theo TS Phan Thế Đồng, nguyên Trưởng khoa Công nghệ Thực phẩm, trường Đại học Nông lâm TPHCM, cây sương sáo được thu hoạch thân và lá phơi khô, xay nát, nấu trong nước, để nguội sẽ đông lại, có màu đen tuyền. Nguyên liệu an toàn là dùng lá sương sáo được phơi khô nghiền ra thành bột để nấu đông. Nếu chế biến công nghiệp thì nghiền thành bột để làm nguyên liệu chính trong thạch rau câu, hay cho một ít vào lẩu tạo màu đặc trưng và mùi thơm ngon cho món ăn.
Theo các chuyên gia, thành phần asen, thủy ngân là kim loại nặng thường bị nhiễm từ môi trường nước, đất. Chỉ cần có mặt nó trong thực phẩm người ăn sẽ bị độc cho sức khoẻ, trong khi hàm lượng vượt tới hàng trăm lần trong bột sương sáo thì sự nguy hiểm cho sức khoẻ rất kinh khủng. Nhiễm độc kim loại asen, thủy ngân gây bệnh mạn tính. Triệu chứng ban đầu là người khó chịu, nôn ói, choáng người nôn nao, da nổi mẩn mụn, phát ban đỏ. Về lâu dài tích lũy trong cơ thể gây các bệnh biểu hiện về thần kinh, run chân tay, da xanh tái, ung thư gan, thận, da...
 |
| Thạch rau câu từ bột sương sáo chế biến sẵn bày bán tại nhiều chợ. |
Ai chịu trách nhiệm?
Theo các chuyên gia, hiện chưa rõ nguyên nhân tại sao sản phẩm lại chứa hàm lượng kim loại nặng cao như trên. Tuy nhiên, nguyên nhân ban đầu có thể do cây trồng bị nhiễm từ môi trường nước, đất. Khi chế biến sản xuất không kiểm soát, kiểm tra kỹ thành phần này nên nó tồn tại trong bột thành phẩm. Khó có thể có trường hợp trong quá trình sản xuất do dụng cụ sản xuất, hoặc hóa chất nào đó chứa nhiều asen hoặc thủy ngân gây nhiễm vào loại bột này. Bằng mắt thường người tiêu dùng không thể nhận biết được khi thực phẩm chứa thành phần kim loại.
Còn ở góc độ người tiêu dùng, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho rằng: Nếu kết luận cuối cùng của Bộ Y tế (quy định tại điểm l, khoản 1, điều 20, Nghị định 38) cũng thống nhất thì đây là một vấn đề nghiêm trọng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến quyền được an toàn sức khoẻ, tính mạng của người tiêu dùng theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đến đâu là việc của cơ quan có thẩm quyền. Ở góc độ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tôi cho rằng, việc cần làm là các cơ quan chức năng cần vào cuộc để sớm đưa ra kết luận chính thức và có sự chỉ đạo thống nhất các bước tiếp theo. Tránh để người tiêu dùng lo lắng.
Tuy nhiên, ông Hùng cũng cho rằng, qua vụ việc này càng chứng minh rằng người tiêu dùng thường ở thế yếu. 38 tấn bột sương sáo đã tiêu thụ, nếu chất lượng có vấn đề thì người tiêu dùng cũng đã lãnh hậu quả. Chính vì vậy, qua vụ việc này, để nâng cao trách nhiệm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tùy mức độ cụ thể, cần xử lý trách nhiệm những tập thể, cá nhân liên quan.
"Nhiễm độc kim loại nặng thường gây những bệnh hiểm nghèo cho con người. đáng lo ngại là hiện nay chưa có phương pháp hiệu quả nào để điều trị những căn bệnh quái ác như ung thư do nhiễm độc kim loại gây ra".
TS Phan Thế Đồng
Hiền Hương