Nếu như không tận mắt nhìn thấy và nghe giới thiệu, thì ngay cả nhiều người dân ở quê hương của chính loại trái này, như huyện miền núi Sơn Hà, Sơn Tây (Quảng Ngãi)... cũng không thể hình dung ra và biết được hình dáng và công dụng của trái bo bo thế nào. Dù theo gia đình đến định cư tại xã Sơn Mùa, huyện Sơn Tây từ khi tóc còn để chỏm, thế nhưng khi nghe hỏi về trái bo bo, anh Nguyễn Văn Trường (39 tuổi) chỉ lắc đầu: "Chịu".
Qua quan sát thì cây bo bo thuộc họ dây leo và lá khá giống lá bí đao, với gốc có kích cỡ gần bằng ngón chân cái người lớn, nhưng càng về phía ngọn thì nhỏ dần. Trái bo bo hình tròn và to như trái dưa hấu, nhưng vỏ thì màu xanh khi còn nhỏ, về già ngả sang màu trắng đục và được bao phủ bởi một lớp phấn.
 |
| Phần ruột bên trong và vỏ bên ngoài của bo bo so với bí đao. |
Theo lời người đồng bào thiểu số ở huyện Sơn Tây thì cách đây hàng chục năm về trước, bo bo được trồng khá nhiều trên nương, rẫy; thời gian trồng từ khoảng tháng 5-6. Cũng như nhiều loại cây khác, bo bo được người dân để phát triển tự nhiên, leo bò trên thân cây to, bụi rậm. Vòng đời của cây bo bo khoảng 3 tháng, với số lượng trái bình quân từ 10-15 trái/dây và nặng từ 3-10 kg/trái.
 |
| Bo bo được thả leo tự nhiên trên cây và kết trái treo lủng lẳng. |
 |
Bo bo mà người dân thu hoạch.
|
Công dụng phổ biến nhất của trái bo bo cũng giống như bí đao là dùng để nấu canh thịt. Tuy nhiên hương vị của
canh bo bo rất khác, với mùi thơm nhẹ như dưa hấu và ngọt thanh. Ngoài ra theo một số người thì phần thịt của bo bo nếu thái thành lát nhỏ để bỏ vảo dầm với mắm cái (mắm đục) ăn rất ngon và giòn mà không bao giờ bị nhũn, mềm rữa như đu đủ, dứa....
Ông Đinh Kia (42 tuổi), ở xã Sơn Tân, huyện Sơn Tây cho biết: Trái bo bo lớn rất nhanh, với thời gian từ khi mới ra to bằng trái cau đến khi đạt trọng lượng 3 kg trở lên chỉ khoảng 3-4 tuần.
 |
| Một đoạn thân của cây bo bo. |
Dù được xem là một sản vật thế nhưng theo lời của nhiều già làng ở huyện Sơn Hà, Sơn Tây thì do ít người biết nên đại đa số bo bo thu hoạch được, người đồng bào thường để sử dụng cho gia đình và làm quà biếu người thân, bà con trong vùng chứ ít khi bán. Và nếu bán thì giá khá rẻ, chỉ từ 15-30.000 đồng/quả.
Nhiều năm gần đây, vì nhiều lý do khác nhau mà bo bo rất ít được người dân trồng nên đã trở thành của hiếm.
Theo Dân Việt