Lương tối thiểu năm 2017 sẽ tăng không dưới 10%

Lương tối thiểu vùng vừa phải đáp ứng được nhu cầu sống tối thiểu của lao động, vừa duy trì được sự sống còn và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Bài toán khó giải về lương tối thiểu năm 2017 khi có sự tranh luận gay gắt - nên tăng hay giảm?

Dự báo không dưới 10%
So với việc chốt phương án tăng lương tối thiểu năm 2016 (vào tháng 9/2015), năm nay việc thương lượng giữa hai bên VCCI và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam trở nên kín tiếng hơn. Mức tăng lương tối thiểu vùng năm 2016 đạt 12,4% đã khiến không ít doanh nghiệp phải chịu cú sốc. Cùng lúc, họ vừa phải tăng lương tối thiểu vùng, lại vừa phải tăng đóng BHXH, tiền công đoàn phí...

Ông Phạm Minh Huân – Thứ trưởng Bộ LĐTBXH cho biết, tổ kỹ thuật của Hội đồng tiền lương quốc gia đang yêu cầu các bên thương lượng để gửi phương án cuối cùng. Sau khi nhận phương án từ các bên, tổ kỹ thuật sẽ đưa ra phương án dự bị.

Tuy nhiên, ngay từ lúc này một số chuyên gia cũng đưa ra những dự báo về mức tăng lương tối thiểu vùng năm 2017. Theo đó, phần đông ý kiến các chuyên gia độc lập đều cho rằng: Mức tăng lương tối thiểu năm 2017 khả năng sẽ không cao bằng năm 2016 (năm 12,4%), nhưng chắc chắn sẽ không dưới 10-11%.

Theo tính toán trước đó (năm 2015) của Hội đồng tiền lương quốc gia, lương tối thiểu còn cách khoảng 15-20% so với mức sống tối thiểu. Do vậy, nếu muốn đạt được lộ trình tới năm 2018, mức lương tối thiểu vùng đáp ứng được mức sống tối thiểu cho công nhân lao động (LĐ), bắt buộc phải duy trì mức tăng lương không dưới 10%.

Ông Bùi Sỹ Lợi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cũng đưa ra dự báo và cho rằng mức tăng lương tối thiểu vùng năm 2017 chắc chắn sẽ không cao. “Trong tháng 3 Ủy ban cùng một số đơn vị đã có giám sát về tình hình thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi ở các doanh nghiệp, nhìn chung tất cả các doanh nghiệp đều chấp hành và thực hiện theo. Tuy vậy, cũng có một bộ phận nhỏ doanh nghiệp nợ đọng bảo hiểm xã hội, kêu khó khăn. Nghe thấy tăng lương tối thiểu vùng là doanh nghiệp rất lo sợ” – ông Lợi nói.

Theo ông Lợi, để tìm ra căn cứ chung, có lẽ các bên nên quay trở lại tiêu chí tiền lương. Tiền lương là chi phí để chủ doanh nghiệp trả cho người LĐ căn cứ vào số lượng và chất lượng công việc đảm nhiệm. Tiền lương tăng phải căn cứ vào tốc độ tăng năng suất LĐ, do đó bao giờ tốc độ tăng tiền lương cũng chậm hơn tăng năng suất LĐ.

Đồng tình với ý kiến này, ông Trương Văn Cẩm Lý – Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho rằng, tăng lương tối thiểu phải gắn với điều tiết thị trường LĐ. “Chúng ta đang tập trung thái quá vào việc tăng lương cho LĐ thu nhập thấp, ít chú ý đến chức năng điều tiết thị trường LĐ của lương tối thiểu” – ông Cẩm nhấn mạnh.

Chính vì vậy, đại diện cho Hiệp hội Dệt may Việt Nam - ngành sử dụng nhiều LĐ nhất - kiến nghị nên dãn lộ trình tăng lương tối thiểu để doanh nghiệp ổn định, tái sản xuất. Có thể áp dụng lộ trình 2-3 năm 1 lần. Cách đây 1 tháng Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng đã gửi văn bản tới VCCI, Bộ LĐTBXH kiến nghị, nên tạm dừng việc tăng lương tối thiểu vùng vào năm 2017.

Lao động vẫn yếu thế

Một diễn biến khác ít được chú ý, nhưng các chuyên gia độc lập lại luôn đặt câu hỏi: Lương tăng thì sẽ có bao nhiêu LĐ được hưởng lợi?

Hiện nay cả nước có hơn 54 triệu LĐ, tuy nhiên chỉ có 41% LĐ làm công hưởng lương, số còn lại không có quan hệ LĐ. Như vậy, việc tăng lương tối thiểu vùng chỉ có bộ phận LĐ có quan hệ lao động được hưởng lợi.

Về vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng điều này là không tránh khỏi. “Mặc dù chúng ta mong muốn điều chỉnh tăng lương tối thiểu vùng để cải thiện lương cho nhóm LĐ làm trong doanh nghiệp nhỏ, LĐ hộ gia đình, hợp tác xã (chưa có ký kết hợp đồng LĐ)… nhưng tới thời điểm này chúng ta không làm được vì chẳng có ai kiểm tra, giám sát. Chỉ có những doanh nghiệp có quan hệ LĐ người ta mới xử lý được vấn đề đó. Thời gian tới chúng ta cũng phải điều chỉnh để cân bằng quyền lợi của nhóm LĐ này” – ông Lợi nhấn mạnh.

Trong khi đó, phân tích về lợi ích của LĐ khi tăng lương, ông Trương Văn Cẩm cho rằng, việc tăng lương tối thiểu là để bảo vệ người LĐ có thu nhập thấp và họ phải thực sự được hưởng lợi từ việc tăng lương. Tuy nhiên, lương tối thiểu lại gắn với tăng các khoản đóng bảo hiểm xã hội, phí công đoàn… của doanh nghiệp và người LĐ. Ông Trương Văn Cẩm khẳng định: “Như vậy, LĐ lương thấp cũng sẽ không được tăng là bao”.