Ông Sunak gây bất ngờ ngay trong ngày đầu làm thủ tướng Anh

Guardian nhận định ông Rishi Sunak đã tiến hành một cuộc cải tổ nội các có phần thận trọng khi chỉ định một số đồng minh chủ chốt đồng thời cố gắng liên kết các đội ngũ hàng đầu của hai người tiền nhiệm - bà Liz Truss và ông Boris Johnson - nhằm gắn kết đảng Bảo thủ.

Song tân thủ tướng Anh dường như vẫn chưa thể làm hài lòng tất cả đảng viên.

Dù cam kết đảm bảo "tính chính trực và trách nhiệm", ông Sunak vẫn quyết định tái bổ nhiệm bà Suella Braverman - người vừa từ chức Bộ trưởng Nội vụ chưa đầy một tuần trước vì vi phạm các quy tắc an ninh dưới thời cựu Thủ tướng Liz Truss.

Bên cạnh đó, ông cũng dập tắt hy vọng thăng tiến của bà Penny Mordaunt - đối thủ trong cuộc đua giành vị trí thủ tướng - khiến bà không còn lựa chọn nào khác ngoài duy trì một chức vụ nhỏ. Và điều này có thể khiến các nghị sĩ ủng hộ bà Mordaunt “xa lánh” ông Sunak.

Trong cuộc cải tổ nội các đầu tiên, ông Sunak cố gắng duy trì sự ổn định tài chính bằng cách giữ vai trò Bộ trưởng Tài chính của ông Jeremy Hunt, đồng thời thu hẹp khoảng cách với những người ủng hộ ông Boris Johnson trước đây khi quyết định duy trì ghế Ngoại trưởng của ông James Cleverly và Bộ trưởng Quốc phòng của ông Ben Wallace.

Tân thủ tướng cũng bổ nhiệm ông Dominic Raab - đồng minh chủ chốt và là người đã mô tả chính sách kinh tế của bà Truss như một bức thư tuyệt mệnh - làm phó thủ tướng kiêm bộ trưởng tư pháp. Đây cũng chính là vị trí mà ông Dominic Raab từng đảm nhận trong chính phủ cũ của ông Boris Johnson, theo Independent.

Tuy nhiên, tân thủ tướng Anh đã đưa ra một số quyết định đáng ngạc nhiên và thậm chí khiến một số nghị sĩ lo ngại, khi tái bổ nhiệm bà Braverman làm Bộ trưởng Nội vụ và từ chối đề bạt đối thủ cũ của mình là bà Mordaunt.

Ông cũng bổ nhiệm David TC Davies làm Bộ trưởng xứ Wales bất chấp những bình luận gây tranh cãi của ông này về các chủ đề như mạng che mặt, quyền chuyển đổi giới tính, trẻ em tị nạn, biến đổi khí hậu và hôn nhân đồng giới.

Bà Braverman - người vẫn nuôi dưỡng tham vọng lãnh đạo riêng - được tái bổ nhiệm chỉ 6 ngày sau khi từ chức vì vi phạm quy định bảo mật. Theo đó, bà đã gửi email về chính sách bí mật cho nghị sĩ John Hayes, và cố gắng chuyển email tương tự cho vợ ông Hayes nhưng gửi nhầm đến văn phòng của một nghị sĩ khác. Các quan chức đưa ra cảnh báo rằng bà Braverman có thể đã chia sẻ thông tin nhạy cảm ra bên ngoài.

Sự trở lại của bà Braverman gây sốc với một số nghị sĩ thuộc phe ôn hòa. Nhiều người coi đây là “một phần thưởng” cho sự ủng hộ của bà với ông Sunak vào tuần trước, khi ông Johnson đe dọa trở lại cuộc đua thủ tướng.

Trong khi đó, bà Mordaunt và các đồng minh kỳ vọng bà sẽ được bổ nhiệm vào vị trí ngoại trưởng. Song viễn cảnh này đã không xảy ra.

“Bà ấy đã bị trừng phạt vì không rút lui sớm hơn”, một trong những người ủng hộ bà Mordaunt nói.

Đối thủ của ông Sunak được cho là thể hiện rõ sự bất mãn khi rời khỏi Số 10 Phố Downing mà không có một nụ cười. Dù một số nghị sĩ bày tỏ phẫn nộ thay bà, một nguồn tin thân cận với bà Mordaunt cho biết bà không coi hành động của mình là sự dè bỉu.

Cuộc cải tổ cũng cho thấy sự mất cân bằng giới tính trong nội các mới.

Bà Braverman là nữ bộ trưởng duy nhất trong đội ngũ hàng đầu. Các nữ quan chức chủ yếu đảm nhận vị trí tầm trung, bao gồm Bộ trưởng Môi trường Thérèse Coffey, Bộ trưởng Giáo dục Gillian Keegan, Bộ trưởng Thương mại Kemi Badenoch và Bộ trưởng Văn hóa Michelle Donelan.

Song một nguồn tin cấp cao cho biết cuộc cải tổ được tiến hành dựa trên các nguyên tắc “thống nhất, kinh nghiệm và liên tục” - nhằm khôi phục một số vị trí sau những xáo trộn từ việc hàng loạt bộ trưởng từ chức và thay đổi thủ tướng trước đó.

“Những thời điểm quan trọng cần một nội các quan trọng. Ông (Sunak) đã giữ lời hứa về việc thu hút tài năng từ khắp nơi trong đảng”, quan chức này cho biết.

Trong bài phát biểu nhậm chức, tân thủ tướng Anh cảnh báo sẽ đưa ra “những quyết định khó khăn”, với nỗ lực khôi phục sự ổn định kinh tế và tránh tiếp tục vay nợ không bền vững.

Ông Sunak cũng khẳng định nhiệm vụ của đảng Bảo thủ từ năm 2019 "không phải là tài sản riêng của bất kỳ cá nhân nào" mà "thuộc về tất cả chúng ta".

Và một trong những nhiệm vụ đầu tiên với chính quyền mới của ông Sunak sẽ là vật lộn với "hố đen tài chính" trị giá 30 tỷ bảng Anh.

Mặc dù ông Sunak bày tỏ sự ngưỡng mộ trước nỗ lực “không ngừng nghỉ để tạo ra thay đổi” của bà Truss, ông khẳng định rõ bà đã mắc “một số sai lầm” và cam kết sẽ “sửa chữa chúng”.

“Nhiệm vụ này sẽ bắt đầu ngay lập tức”, ông nhấn mạnh.

Trong vòng vài giờ, hàng loạt bộ trưởng được tái bổ nhiệm vào các vai trò từng đảm nhiệm dưới thời bà Truss hoặc ông Johnson. Ông Michael Gove trở lại chính phủ sau khi bị cựu Thủ tướng Johnson sa thải khỏi chức Bộ trưởng Nhà ở, Cộng đồng và Chính quyền địa phương. Steve Barclay cũng trở lại Bộ Y tế và Chăm sóc Xã hội.

Ông Sunak cũng bổ nhiệm đồng minh thân cận Oliver Dowden vào Văn phòng Nội các với vai trò cố vấn hàng đầu.

Nhà lập pháp người Anh Grant Shapps, người đã thay bà Suella Braverman tuần qua ở Bộ Nội vụ, đã được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Kinh doanh trong chính phủ của ông Rishi Sunak, thay thế ông Jacob Rees Mogg, theo Reuters.

Cuộc cải tổ cũng đánh dấu sự trở lại của ông Gavin Williamson - quan chức bị cả cựu Thủ tướng Theresa May và Boris Johnson sa thải vì làm rò rỉ thông tin từ Hội đồng An ninh và hoạt động kém hiệu quả tại Bộ Giáo dục.

Song đằng sau sự đoàn kết và trở lại của hàng loạt quan chức, 10 thành viên nội các, bao gồm những người trung thành chủ chốt của ông Johnson và bà Truss như Jacob Rees-Mogg, Simon Clarke, Chloe Smith, hay Robert Buckland, đã bị sa thải hoặc từ chức.

Hai nguồn thạo tin cũng cho biết ông Sunak có tham vọng hợp nhất cơ quan phụ trách chiến lược kinh doanh và công nghiệp với thương mại quốc tế, đồng thời thành lập một bộ năng lượng riêng biệt. Song họ thừa nhận một cuộc tái cơ cấu lớn sẽ rất khó thực hiện trong cuộc khủng hoảng hiện nay