Kịch bản Iran có thể tấn công Israel để trả đũa

Nỗ lực ngoại giao của Mỹ và các nước Arab để thuyết phục Iran kiềm chế sau vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh đều đang bế tắc, khi Tehran từ chối “xuống thang”.

Ngoại trưởng Israel Katz ngày 5/8 cho biết, Iran đã thông báo quyết định sẽ tấn công Israel, sau vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran.

“Iran thông báo với chúng tôi rằng họ có ý định tấn công Israel. Thế giới cần khiến Iran trả giá cho bất cứ hành động hung hăng nào của họ”, Ngoại trưởng Israel Katz nói.

Thông điệp trên được Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto chuyển từ người đồng cấp Iran Ali Bagheri tới phía Israel, ông Katz cho biết. Động thái này diễn ra trong bối cảnh các bên đang nỗ lực dùng biện pháp ngoại giao để tránh chiến tranh trực tiếp giữa Iran và Israel.

Trong cuộc thảo luận với Ngoại trưởng Bahrain Abdullatif bin Rashid Alzayani, ông Bagheri tuyên bố Iran quyết trả đũa vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran vào tuần trước.

Iran cho rằng Israel đã thực hiện vụ ám sát. Tel Aviv không xác nhận hay phủ nhận vụ việc ở Tehran mặc dù thừa nhận tiến hành cuộc không kích vào Beirut khiến chỉ huy Hezbollah thiệt mạng.

“Sự im lặng trước hành động xấu xa đang lan rộng của Israel sẽ gây bất lợi cho ổn định của khu vực. Sự thờ ơ trước các động thái gần đây của Israel đồng nghĩa với việc dung túng cho họ”, ông Bagheri tuyên bố trong bài đăng trên mạng xã hội X (trước đâ là Twitter).

Cuối tuần trước, Mỹ và Israel dự đoán, một cuộc tấn công của Iran có thể diễn ra trong vòng 24-48 giờ tới, có thể là vào ngày 5/8.

Nhóm an ninh quốc gia Mỹ đã thông báo với Tổng thống Joe Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris rằng vẫn chưa rõ khi nào Iran sẽ tiến hành một cuộc tấn công vào Israel và theo hình thức nào. Hiện có rất ít thông tin liên quan đến chi tiết cụ thể của một cuộc tấn công như vậy.

Các nhà quan sát ở Washington theo dõi tình hình Trung Đông cho rằng, một cuộc tấn công trả đũa của Iran nhằm vào Israel có thể diễn ra theo 2 kịch bản.

Theo Chuẩn đô đốc Mark Montgomery, trước đây từng là Giám đốc chính sách của Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, Iran khó có thể lặp lại cùng một kiểu tấn công mà họ đã phát động nhằm vào Israel ngày 13/4. Cuộc tấn công với 300 tên lửa và UAV khi đó được Iran báo trước từ rất lâu, cho phép Israel cùng các đồng minh thiết lập lưới phòng không dày đặc để hạ gần như toàn bộ quả đạn đang bay tới.

“UAV Iran đã bị Không quân Mỹ và các quốc gia khác đánh chặn khá nhiều trước khi chúng đến không phận Jordan, phía trước Israel và sau đó Israel xử lý phần còn lại”, ông Montgomery, cho hay.

Tuy nhiên, ông dự đoán các cuộc tấn công từ lãnh thổ Iran vẫn đang được thảo luận. Tehran có thể sử dụng tên lửa đạn đạo tầm trung và tên lửa hành trình chống lại các mục tiêu của Israel.

Kịch bản thứ hai là có thể là tấn công tên lửa từ các lực lượng ủy nhiệm ở Lebanon, Syria và Iraq, để giảm thời gian Israel và các đồng minh có thể đánh chặn trước khi chúng đến mục tiêu.

Jonathan Ruhe, phụ trách chính sách đối ngoại tại Viện Do Thái ở Mỹ, nói rằng một cuộc tấn công như vậy sẽ được thiết kế để áp đảo khả năng phòng thủ của Israel và khiến quân đội Israel có ít thời gian hơn để phản ứng.

“Lần này, Iran đang cố gắng tìm ra cách để Israel phải trả một cái giá thực sự, từ đó buộc Tel Aviv phải ngừng tấn công các mục tiêu của Hezbollah hay thực hiện những vụ việc như ám sát Haniyeh ở Tehran”, ông nói.

Tehran không tuyên bố nhiều về hình phạt mà họ mong muốn Israel phải nhận lấy. Ông Ruhe lưu ý rằng, các tín hiệu của Tehran vào tháng 4 đã cho Israel đủ thời gian để phản ứng, nhưng Iran sẽ không muốn mắc sai lầm đó lần thứ hai.

Mỹ tin rằng Tel Aviv có thể đẩy lùi bất cứ điều gì Iran phóng vào lãnh thổ Israel trong những ngày tới.

Hôm 4/8, Phó cố vấn an ninh quốc gia Jon Finer nói rằng “Israel đã phải đối mặt với một mối đe dọa đặc biệt vào ngày 13/4 và Mỹ cùng các đối tác và đồng minh đã tập hợp lại để giúp Israel đánh bại mối đe dọa đó”.

Mỹ hy vọng, các đối tác trong khu vực sẽ lại hỗ trợ Israel, bất kể các mối đe dọa của Iran là gì. Nhưng sự hỗ trợ đó có thể không công khai như ngày 13/4, khi quân đội Jordan và Saudi bắn hạ UAV lao về phía Israel. Lý do một phần là do sự thất vọng trong khu vực với Israel về vụ ám sát Haniyeh và có khả năng cuộc tấn công của Iran sẽ được thiết kế để tránh hệ thống phòng không của họ.

Cũng không rõ liệu có tồn tại một lối thoát ngoại giao nào tại thời điểm này hay không. Thành viên cấp cao của Ủy ban Quân vụ Hạ viện, nghị sĩ  Adam Smith nói rằng, họ muốn thúc đẩy “sự bình tĩnh và hòa bình chứ không phải phản ứng thái quá” đồng thời đảm bảo có đủ sự hiện diện quân sự trong khu vực để hỗ trợ Israel, bảo vệ binh sĩ Mỹ và thuyết phục Iran cùng các lực lượng ủy nhiệm của nước này không leo thang.

Dù vậy, ông Smith thừa nhận, đây là “một tình huống rất căng thẳng” với “nguy cơ tính toán sai lầm rất lớn”.