Năm 1969, hai quốc gia Nam Mỹ El Salvador và Honduras trải qua cuộc chiến đẫm máu kéo dài 100 giờ và khiến 3.000 người thiệt mạng. Cuộc chiến tranh này được khơi mào từ một trận bóng đá giữa hai nước trong khuôn khổ vòng loại thứ hai của World Cup 1970 khu vực Nam Mỹ.
Cuộc chiến ngắn này còn có tên là Cuộc chiến Bóng đá hay Cuộc chiến 100h. Quân đội El Salvador hành động trước. Binh sĩ nước này băng qua biên giới, xâm chiếm nước láng giềng Honduras và bắt đầu cuộc xung đột mang tên "Cuộc chiến bóng đá".
 |
| Trận bóng đá tại vòng loại World Cup 1970 giữa El Salvadore và Honduras khơi mào một cuộc chiến tranh đẫm máu. Ảnh minh hoạ. |
Gốc rễ sâu xa của cuộc chiến bắt nguồn từ vấn đề kinh tế. El Salvador là quốc gia nhỏ nhưng đông dân, trong khi Honduras có diện tích lớn hơn, nhưng dân số ít và nền kinh tế kém phát triển. Năm 1969, khoảng 300.000 người El Salvador vượt biên qua vịnh Fonseca, vùng biển tranh chấp giữa hai nước, để nhập cư bất hợp pháp vào Honduras.
Căng thẳng về vấn đề nhập cư giữa hai nước leo thang khi Tổng thống Honduras Oswaldo Lopez Arellano ra lệnh trục xuất nhiều người El Salvador dựa trên luật cải cách đất khai hoang. Trong bối cảnh đó, trận đấu vòng loại World Cup giữa đội tuyển bóng đá hai nước chính là giọt nước làm tràn ly dẫn đến xung đột.
Sự hỗn loạn đã xuất hiện trong trận lượt đi, khi Honduras giành chiến thắng 1-0 trước El Salvador vào ngày 8/6/1969. Tình hình xấu đi nhanh chóng trong trận lượt về ngày 15/6 khi đội chủ nhà El Salvador giành chiến thắng 3-0. Trong trận lượt về này, các cầu thủ Honduras trải qua một đêm mất ngủ trước trận đấu vì bị khủng bố bằng trứng thối, chuột chết và giẻ rách. Cổ động viên Honduras cũng bị kích động trong trận đấu do quốc kỳ và quốc ca của họ bị nhạo báng.
"Các cầu thủ của tôi không thể tập trung, họ chỉ mong sống sót sau trận đấu", ông Mario Griffin, huấn luyện viên trưởng đội tuyển Honduras, thừa nhận.
Hai đội có số điểm bằng nhau, buộc phải đá trận thứ ba ở sân trung lập tại Mexico vào ngày 26/6. Trong trận đấu này, El Salvador giành chiến thắng 3-2 trong hiệp phụ, châm ngòi cho cuộc "khẩu chiến" trên báo chí hai nước. Chỉ vài giờ sau khi trận đấu kết thúc, El Salvador cắt đứt quan hệ ngoại giao với Honduras.
Ngày 14/7/1969, quân đội El Salvador phát động cuộc chiến xâm lược Honduras, sử dụng máy bay chở khách hoán cải thành oanh tạc cơ để tiến hành tập kích đường không. Trận tập kích đường không kéo dài 100 giờ, cũng là lần thực chiến cuối cùng của dòng tiêm kích F4U Corsair và P-51 Mustang. Trên thực địa, El Salvador sử dụng xe tăng hạng nhẹ M3 Stuart từ Thế chiến II để áp đảo quân đội Honduras trang bị nghèo nàn.
 |
| Ngày 14/7/1969, quân đội El Salvador phát động cuộc chiến xâm lược Honduras. Ảnh minh hoạ. |
Dù bị tấn công, quân đội Honduras cuối cùng cũng kiểm soát lại được không phận và tiêu diệt hầu hết lực lượng không quân El Salvador. Tuy nhiên, bộ binh El Salvador vẫn làm chủ tình hình dưới mặt đất và nhanh chóng tiến sâu vào lãnh thổ Honduras, trước khi bị đối thủ tập kích tuyến hậu cần làm gián đoạn đà tấn công.
Lúc đó, nỗ lực ngoại giao của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) bắt đầu phát huy hiệu quả. Hai bên ký thỏa thuận ngừng bắn ngày 18/7. Hai tuần sau đó, quân đội El Salvador rút hoàn toàn khỏi Honduras.
Trận giao tranh khốc liệt trong 100 giờ khiến hơn 3.000 người thiệt mạng và hàng chục nghìn người mất nhà cửa. Mãi tới ngày 30/10/1980, hai nước mới ký hiệp định hòa bình và đồng ý phân định tranh chấp lãnh thổ trên vịnh Fonseca và biên giới trên đất liền thông qua Tòa án Công lý Quốc tế.
Tòa án Công lý Quốc tế năm 1992 ra phán quyết trao phần lớn lãnh thổ tranh chấp cho Honduras. Phán quyết này được hai quốc gia lấy làm cơ sở để ký hiệp định phân định biên giới vào năm 1998.
Thảo Nguyên (TH)