Tự do hàng không và hàng hải bị đe dọa ở Biển Đông

Trong cuộc họp báo ngày 19/6 về cuộc đối thoại chiến lược và kinh tế thường niên sắp tới giữa Mỹ và Trung Quốc tại Washington, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel khẳng định, tự do hàng không và hàng hải đang bị đe dọa ở Biển Đông.

Trợ lý Ngoại trưởng Russel cho biết, trong cuộc đối thoại lần thứ 7 sắp tới, Mỹ và Trung Quốc sẽ bàn thảo một loạt vấn về kinh tế, an ninh và giao lưu nhân dân.

Theo ông Russel, đối thoại chiến lược về an ninh sẽ có sự tham gia của các quan chức ngoại giao và quân sự cấp cao của hai nước với một chương trình nghị sự bao gồm những vấn đề khó khăn, nhạy cảm, gây tranh cãi nhất và có khả năng tạo ra sự mất lòng tin chiến lược giữa hai bên như tin tặc, vũ trụ, hoạt động hàng hải, hàng không…

Trả lời câu hỏi về khả năng đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc tại Biển Đông, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ khẳng định Mỹ luôn theo đuổi chính sách tránh đối đầu quân sự với các nước.

Ông Russel nêu rõ Biển Đông về cơ bản không phải là vấn đề giữa Mỹ và Trung Quốc mà là vấn đề giữa Trung Quốc và các nước đòi hỏi chủ quyền khác, giữa Trung Quốc và ASEAN, cũng như giữa Trung Quốc và luật pháp quốc tế.

“Ở đây có một số nguyên tắc, thứ nhất là quan hệ tốt. Mỹ muốn Trung Quốc có quan hệ hữu hảo với tất cả các nước láng giềng cũng như với Mỹ. Nguyên tắc tiếp theo là tự do hàng không, hàng hải nhưng nguyên tắc này thực sự đang bị đe dọa tại Biển Đông”, ông Russel khẳng định.

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh việc Trung Quốc vừa tuyên bố sẽ tiếp tục mở rộng xây dựng cơ sở vật chất tại các tiền đồn mà Bắc Kinh vừa xây dựng tại Biển Đông đang gây lo ngại không chỉ đối với Mỹ mà còn cả các nước trong khu vực, khiến căng thẳng gia tăng.

“Rõ ràng là triển vọng quân sự hóa những tiền đồn tại Biển Đông đi ngược lại mục tiêu giảm căng thẳng. Đó là lý do Mỹ liên tục hối thúc Trung Quốc ngừng các hoạt động cải tạo, xây dựng cơ sở vật chất và quân sự hóa các tiền đồn này”, ông Russel nói thêm.

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ cũng nhấn mạnh những nguyên tắc mà các bên cần tuân thủ để có thể giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình như không chấp nhận cưỡng ép, đe dọa hay sử dụng vũ lực, không cản trở hoạt động thương mại hợp pháp.

Các bên cần tuân thủ luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển trong đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ, giải quyết tranh chấp một cách hòa bình thông qua con đường ngoại giao hoặc trọng tài...

Theo ông Russel, những nguyên tắc này đã được Trung Quốc và các nước ASEAN cam kết bằng văn bản vào năm 2002 và sẽ tiếp tục được đề cập đến trong cuộc đối thoại Mỹ-Trung lần này.

Gián tiếp chỉ trích hành vi đe dọa của Trung Quốc đối với các ngư dân nước ngoài tại Biển Đông, ông Russel nêu rõ Mỹ mong muốn rằng một chiếc thuyền đánh cá nhỏ nhất của Philippines, Việt Nam hay Malaysia đều có thể tự tin hoạt động tại vùng biển quốc tế như một tàu chiến lớn nhất của Mỹ.

Đối thoại chiến lược và kinh tế là diễn đàn để Mỹ và Trung Quốc tăng cường hợp tác và giải quyết những thách thức trong các vấn đề song phương, khu vực và toàn cầu. Cuộc đối thoại sắp tới sẽ diễn ra tại Washington DC từ ngày 22-24/6.