Ly kỳ huyền tích diệt yêu quái biển Đông thời Hùng Vương

Một trong những huyền tích thời Hùng Vương là câu chuyện về diệt yêu quái, trong đó có chuyện Quốc tổ Lạc Long Quân trừ Ngư tinh ở biển Đông. Xung quanh huyền tích này có những điều khá lý thú nhưng không mấy ai được rõ.

Ngoài truyền thuyết diệt Ngư Tinh còn có truyền thuyết đánh đuổi Mộc Tinh, chống Thuỷ Tinh, giết Hồ Tinh, đây là những câu chuyện mô tả về cuộc chiến đấu giữa con người với các loài yêu ma, thuỷ quái, phản ánh công cuộc chinh phục thiên nhiên, chiếm lĩnh các vùng đất ở miền núi, đồng bằng châu thổ, vùng ven biển. Đó cũng là cuộc đấu tranh khắc phục những trở ngại của thiên nhiên để khai phá đất hoang, rừng rậm, chống hạn hán, ngập lụt và thú dữ. Điều này được huyền thoại hóa bằng những kỳ tích chống Thuỷ Tinh (lụt lội), diệt trừ Ngư Tinh (miền sông nước), đánh Mộc Tinh (miền rừng núi), diệt Hồ Tinh (miền đồng bằng châu thổ)… Qua đó thể hiện sức mạnh vươn lên chinh phục và cải tạo thiên nhiên của cộng đồng cư dân Việt cổ để kiến tạo, xây dựng một quốc gia Việt Nam phát triển qua hàng ngàn năm cho đến ngày nay và mãi mãi về sau.

Theo truyền thuyết và ghi chép trong một số sách như cuốn "Lĩnh Nam chích quái" thì ở ngoài biển Đông có con Ngư Tinh còn gọi là Ngư tinh xà, dài hơn 50 trượng, chân nhiều như chân rết, biến hoá vạn trạng, linh dị khôn lường, khi đi thì ầm ầm như mưa, lại ăn được thịt người nên ai cũng sợ. Ngư Tinh sống dưới hang đá của một quả núi lởm chởm ngoài biển Đông. Do sóng to gió lớn nên thuyền bè của dân không còn cách nào khác là phải đi qua quả núi này vì vậy thường bị Ngư Tinh làm hại.

Tuy nhiên, sách "Tân đính Lĩnh Nam chích quái" cho biết rằng chuyện diệt Ngư Tinh xảy ra vào đời vua Hùng ngành thứ 2. Theo một số bản thần tích, ngọc phả về các đời vua Hùng thì Thủy tổ là Kinh Dương Vương, Quốc tổ là Lạc Long Quân, truyền đến Lân Lang thì xưng hiệu là Hùng Vương, các đời sau đều xưng theo hiệu đó, như vậy Hùng Vương ngành thứ 2 theo truyền thuyết là vua Hùng Hoa Vương (tên húy là Bửu Lang).

Cũng theo sách "Tân đính Lĩnh Nam chích quái" thì trước khi cầu xin sự phù giúp của Lạc Long Quân, vua Hùng và các bề tôi đã tự mình tìm cách diệt Ngư tinh. Loài yêu quái nơi biển Đông này không chỉ có một mà có nhiều loại, chúng đều là những “loài cá khổng lồ như cá dịch, cá công, cá đồn, cá phòng, cá tinh xà thường quẫy nổi sóng, rất đáng sợ; thuyền buôn qua lại hay bị lật úp, trải nghìn năm, lâu ngày thành tinh. Chúng lại có phép làm gió, làm mây, nổi mưa, nổi sóng thất thường. Lại có con cá như sấu, mình dài năm mươi trượng, đuôi đỏ, vẩy hồng, nhiều chân, hình như con thằn lằn, hễ nó ra đi chơi thì gió mưa nổi lên, gặp người là ăn thịt ngay, ai ai cũng sợ. Có lúc nó hóa làm cá mặt người hay mặt cá hình người, tìm bắt trẻ em trai gái nuốt vào bụng, nặng đến hàng vạn cái chuông, khiến dân oán vang khắp mọi nơi”.

Chuyện kể rằng trong số các loài cá ấy, con cá sấu và con cá phòng là gây họa nhiều nhất. Một vị Lạc hầu hiến kế lấy tre đan thành hình người, dùng giấy dán kín, trong bỏ thuốc độc, ngoài thì khoác áo, tay cho cầm cần câu, để cạnh bờ biển; vua Hùng nghe theo cho làm hàng trăm người giả, “lại cho điều tới khoảng chục cái thuyền có chứa vôi sống, hạt tiêu, gừng giã nát, cứ ở trên mặt nước mà chờ… Đến một ngày nọ, người dân báo tin thấy con cá đó đội sóng mà lên, nuốt gọn hình người giả đó rồi bỏ đi. Đêm ấy, trong biển, nghe tiếng gào thét không ngớt. Đến sáng thì con cá kia đã chết, nổi lên mặt nước, mùi hôi thối bốc xa hàng nghìn dặm. Vua mừng lắm, truyền thưởng cho vị Lạc hầu nói trên hàng nghìn cân vàng”.

Vua lại theo kế của vị Lạc hầu làm hàng nghìn lưỡi câu bằng sắt dài, ngắn khác nhau, dùng cả dây gai các loại treo hàng trăm lưỡi câu như vậy rồi dùng dê và chó xâu vào làm mồi vứt xuống biển để dụ cá phòng nhưng nó tinh khôn không thể bắt giết được. Cuối cùng vua Hùng mới đành phải lập đàn cầu khấn nhờ đức Lạc Long Quân dùng phép thần diệt thủy quái. Con cá này theo mô tả của sách Tân đính Lĩnh Nam chích quái thì nó “cậy có thân dài nghìn trượng, đốm vàng, đốm đỏ, đuôi trắng, mang hồng, tính rất hung ác, thường diễu võ dương oai, nhiều người bị nó hại”.

Lạc Long Quân thương dân bèn hóa phép thành một chiếc thuyền của thường dân, lại lệnh cho hải thần không được nổi sóng, rồi chèo thuyền đến bờ hang đá nơi Ngư Tinh ở, giả cách cầm một người sắp ném vào cho nó ăn. Ngư Tinh há miệng định nuốt thì Lạc Long Quân cầm một khối sắt nung đỏ ném vào miệng nó, Ngư Tinh đau đớn chồm lên quẫy mình quật vào thuyền. Long Quân dùng gươm báu giết chết được nó, cắt đuôi, lột da phủ lên núi (nay là đảo Bạch Long Vĩ), còn đầu trôi ra bể biến thành con chó ngao, Long Quân liền lấy đá ngăn bể rồi chém chó. Cái đầu biến thành một ngọn núi (nay gọi là Cẩu Đầu Sơn), thân trôi ra ngoài Mạn Cầu, chỗ đó nay gọi là Mạn Cầu Thuỷ hoặc Cẩu Đầu Thủy. Những tên gọi này ngày nay là tên một số hòn đảo phần lớn thuộc vùng biển Đồ Sơn của TP Hải Phòng và vịnh Hạ Long của tỉnh Quảng Ninh.