Khi lưu thông trên quốc lộ 51, đoạn qua phường Tam Phước, người đi đường thường phải giảm tốc độ ở “dốc 47” với khúc cua khá gấp. Một lý do khác thú vị hơn là do sức thu hút của bức tượng đầu Phật trên ngọn đồi đầu dốc, ẩn mình nhưng lại nổi bật trên nền rừng tràm.
 |
| Tượng Phật dốc 47. |
Tượng ngự trên một cái bệ có bốn cánh, giống hình một trái bom cắm sâu vào lòng đất. Người dân địa phương thường gọi là “đầu Phật dốc 47”, “đầu Phật bom 47” hay “Phật đầu quả bom dốc 47”.
Đầu Phật cách đường lộ chừng 20m, người đi đường dễ dàng nhìn thấy. Khu đất có đầu Phật hiện do Bộ Quốc phòng quản lý, trồng rừng nên chỉ có một con đường độc đạo đi bộ lên.
Đầu Phật rất to, màu trắng, mặt hướng về phía Đông. Phần bệ đỡ có bốn cánh nhỏ dần từ trên xuống, được xây bằng gạch thẻ hai lỗ kiểu cổ. Phía dưới là chín bậc tam cấp theo vòng tròn bao quanh đầu “quả bom”. Dù chưa biết rõ về nguồn gốc bức tượng, nhiều tài xế đi qua vẫn dừng lại nơi đây thắp hương, dọn dẹp với lòng thành kính.
Hỏi những người dân xung quanh, hầu như không ai hay biết về nguồn gốc, ý nghĩa của đầu Phật này. Người đầu tiên nói về nguồn gốc đầu tượng Phật dốc 47 là cụ Đỗ Bá Nghiệp (Tư Nghiệp, 80 tuổi), nguyên Giám đốc Bảo tàng tỉnh Đồng Nai.
Cụ Nghiệp cho rằng, đầu Phật do một tỉnh trưởng Long An thời chế độ Sài Gòn xây dựng nhưng không rõ năm nào. Cụ cũng không giải thích được lý do để ông tỉnh trưởng ở tận Long An lại lên Biên Hòa xây đầu Phật lạ thường như vậy. Cũng chưa thấy tư liệu, sách vở nào nói về việc này.
Sau cụ Nghiệp, có người khác cho rằng, đầu Phật trên do ông Lưu Yểm - tỉnh trưởng Biên Hòa thời chế độ cũ, xây dựng, cũng không rõ năm. Chỉ biết năm đó, ông Lưu Yểm đi công tác bằng xe Jeep, ngang khu vực này bị phục kích bắn một quả B41 vào xe. Quả đạn ghim thẳng vào xe nhưng không nổ, ông Yểm thoát chết trong gang tấc.
Vì là tín đồ Phật giáo nên viên tỉnh trưởng nghĩ rằng được đức Phật che chở, từ đó có ý tưởng lập tượng Phật, đặt trên đỉnh đồi. Mô hình thiết kế phía dưới đầu Phật là cánh bom, tượng trưng cho chiến tranh chết chóc, phía trên là đầu Phật tượng trưng cho sự che chở sinh mạng.
Bức tượng độc đáo này được cho là chế tác từ cơ sở làm tượng Phật nổi tiếng của ông Lê Văn Chánh (thường gọi Bảy Chánh) ở chùa Giác Hải, Sài Gòn.
Tuy nhiên ý kiến trên lại bị chính người cựu phụ tá của ông Lưu Yểm là ông Bùi Quang Thanh (tự Sáu Chinh, ở phường An Hòa, TP Biên Hòa) bác bỏ. Ông Thanh kể: “Ông Lưu Yểm làm tỉnh trưởng Biên Hòa vào năm 1974, đến 1975 thì lên máy bay bỏ trốn khỏi Biên Hòa và định cư ở Mỹ. Trong thời gian tôi làm phụ tá cho tỉnh trưởng, một năm tại chức, ông ta không hề xây dựng bất cứ đền chùa nào.
Tôi nhớ không lầm thì đầu Phật được xây dựng vào khoảng năm 1970, thời ông Lâm Quang Chính làm tỉnh trưởng, do tín đồ Phật giáo ở Sài Gòn đến xây dựng”. Tra cứu lịch sử Đảng bộ TP.Biên Hòa cũng không hề nhắc đến cuộc tập kích bất thành vào viên tỉnh trưởng Lưu Yểm.
 |
| Tượng Phật dốc 47 nhìn từ phía dưới mặt đường. |
Ý nghĩa nhân sinh từ “quả bom”
Lại có ý kiến cho rằng, vào thời gian 1965 – 1973, Mỹ cho quân đồng minh Thái Lan đóng cách dốc 47 khoảng 2km (nay thường gọi là ngã 3 Thái Lan). Đa số quân lính Thái Lan theo đạo Phật, nhiều lần bị Quân Giải phóng đánh phá nên đã xây dựng đầu Phật trên đầu quả bom nhằm “trấn yểm” ngọn đồi cao nhất khu vực, hy vọng che chở khỏi những cuộc tấn công.
Thêm ý kiến khác, cho rằng tượng do ông Trần Ngọc Thới (một quan chức chế độ Sài Gòn) đang xây dựng dở. Đến nay, con cháu ông Thới ở Long Khánh (Đồng Nai) vẫn hay đến thắp nhang. Nhưng chưa có một tư liệu hay một người nào biết chính xác năm xây dựng, người khởi xướng.
Còn theo một số người địa phương, trước đây con dốc 47 này rất cao, khúc cua ngoằn ngoèo nên thường xuyên xảy ra tai nạn giao thông. Phải chăng vì thế có người muốn dựng một bức tượng Phật trên “cung đường đen” này để cho cánh tài xế vững vàng tay lái hơn? Sau này, quốc lộ 51 mở rộng và cải tạo mới hạ độ cao dốc xuống cho xe cộ dễ lưu thông.
Dù khu vực xung quanh có hàng chục ngôi chùa, am, miếu nhưng các vị cai quản đều không biết về nguồn gốc bức tượng. Sư trụ trì một ngôi chùa gần đó cho hay:
“Tôi trụ trì ở đây 30 năm rồi, nhưng không biết nhiều về đầu Phật ấy. Ngày trước sư phụ tôi cũng không có nói. Về ý nghĩa, đó là “Phật chế ngự chiến tranh”.
Đầu quả bom thay thế cho mình Phật, cho thấy người muốn xây dựng nó hiểu rất rõ về đạo lý nhà Phật và căm ghét chiến tranh. Hiện rất nhiều người muốn tu bổ lại bức tượng cho khang trang làm nơi thu hút khách thập phương đến cúng bái”.
 |
| Ông Sáu Chinh khẳng định tỉnh trưởng Biên Hòa thời chế độ cũ không dựng tượng này. |
Sư thầy cũng giải thích về mặt Phật giáo, nhìn tổng thể đó là hình ảnh cách điệu của diệu pháp tòa, tức tòa sen mà Đức Phật A Di Đà ngồi thuyết pháp. Diệu pháp tòa lại được đặt trên đài có chín tầng hay chín bậc là biểu trưng cho cửu phẩm liên hoa. Còn bốn cánh tượng trưng cho bốn phương trời trong vũ trụ hoặc biểu trưng cho lòng từ bi của Phật A Di Đà đối với bốn loài chúng sinh. Nếu hiểu theo ý này, có thể thấy người thiết kế mô hình rất am hiểu về Phật pháp phái Tịnh độ tông.
Nhiều ý kiến tranh cãi chưa có hồi kết và nguồn gốc bức tượng Phật dốc 47 nằm ở vị trí đắc địa nhất trên quốc lộ 51 vẫn là bí ẩn. Tuy nhiên theo năm tháng, đầu Phật vẫn giữ được nước men trắng bóng như không hề có dấu vết thời gian.
Riêng phần đầu “quả bom” đã bong tróc khá nhiều để lộ nhiều chỗ hư hỏng. Bên dưới cỏ cây um tùm, nhiều loài như rắn, rết có thể trú ngụ gây nguy hiểm cho người đến tham quan, viếng hương, cần sự quan tâm khắc phục của chính quyền địa phương. Chưa kể, một vài người chán đời thấy nơi đây vắng vẻ, yên tĩnh đã tìm đến quyên sinh.