Chiều 5/6, cuộc Họp báo Quốc tế về tình hình Biển Đông diễn ra tại Nhà khách Chính phủ (12 Ngô Quyền, Hà Nội). Chủ trì họp báo có: ông Trần Duy Hải - Phó Chủ nhiệm Ủy ban biên giới quốc gia; ông Ngô Ngọc Thu - Phó Tư lệnh Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Cảnh sát Biển Việt Nam; ông Hà Lê, Phó Cục trưởng Cục Kiểm Ngư và ông Lê Hải Bình - Quyền Vụ trưởng Vụ Thông tin báo chí, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao.
Việt Nam nỗ lực đối thoại thiện chí nhưng Trung Quốc tiếp tục hung hăng
Hơn 1 tháng từ khi đưa giàn khoan trái phép cùng các tàu bảo vệ vào vùng biển Việt Nam, Trung Quốc liên tục có các hành vi gây hấn; ảnh hưởng tiêu cực tới an ninh hàng hải tại Biển Đông, tác động tiêu cực tới công cuộc phục hồi kinh tế ở châu Á - Thái Bình Dương. Dù vậy, Việt Nam vẫn duy trì thái độ và hành động thiện chí.
Cụ thể, ông Trần Duy Hải thông báo, Việt Nam đã nỗ lực đối thoại với Trung Quốc để yêu cầu chấm dứt các hành vi vi phạm quyền tài phán, chủ quyền Việt Nam, yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan. Tới nay Việt Nam tiến hành trên 30 cuộc trao đổi dưới nhiều hình thức khác nhau.
 |
Đông đảo phóng viên tới dự họp báo.
|
Quốc tế đánh giá cao cách ứng xử của Việt Nam, lên án hành động của Trung Quốc. Dù vậy, Trung Quốc vẫn phản ứng tiêu cực, vu cáo, đổ lỗi cho Việt Nam. Họ còn mở rộng phạm vi hoạt động giàn khoan, đưa giàn khoan sang vị trí mới và đặc biệt là gia tăng hoạt động của các tàu (có lúc lên 140 tàu, gồm cả tàu săn ngầm, hộ vệ tên lửa, tàu đổ bộ…), có hành vi hung hăng, chủ động tấn công, cố tình đâm va, phun vòi rồng vào tàu chấp pháp, dân sự của Việt Nam, làm nhiều cán bộ kiểm ngư bị thương, gây hư hỏng nhiều tàu, thiết bị.
Đặc biệt, ngày 26/5, tàu Trung Quốc đâm chìm tàu cá ĐNa 90152 của Việt Nam đang đánh bắt cá cách giàn khoan 17 hải lý. Đâm xong, tàu Trung Quốc còn tìm cách ngăn cản tàu Việt Nam đến cứu hộ ngư dân tàu cá bị Trung Quốc đâm chìm. Tới hôm 1/6, tàu Trung Quốc đâm thủng tàu CSB 2016 đang làm nhiệm vụ, làm trầm trọng thêm tình hình ở Biển Đông.
Bộ Ngoại giao Việt Nam đã có công hàm thứ 2 gửi Bộ Ngoại giao Trung Quốc, yêu cầu rút giàn khoan, tàu hộ tống để đàm phán về tính pháp lý.
Video tàu Trung Quốc đâm chìm tàu cá Việt Nam.
Trung Quốc huy động rất đông tàu, có cả tàu chiến, máy bay bảo vệ giàn khoan
Ông Ngô Ngọc Thu - Phó Tư lệnh Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Cảnh sát Biển Việt Nam thông báo tình hình, diễn biến trên thực địa. Cụ thể, giàn khoan Hải Dương 981 lúc đầu hạ đặt trái phép tại vị trí Tây Nam, cách đảo Tri Tôn của Việt nam 17 hải lý.
Sau đó, Trung Quốc di chuyển giàn khoan đến vị trí mới, cách đảo Tri Tôn 25 hải lý nhưng vẫn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam 57 hải lý.
Dù ở vị trí nào, di chuyển ra sao, Trung Quốc luôn duy trì lực lượng tàu bảo vệ đông đảo, thường xuyên có từ 40 - 140 chiếc của các lực lượng hải cảnh, hải giám, hải tuần, tàu vận tải, tàu dịch vụ phục vụ giàn khoan... Trung Quốc còn sử dụng tàu cá vỏ sắt 200-400 tấn, có lúc tới 60 chiếc bên cạnh 6 loại tàu chiến hiện đại gồm hộ vệ, khu trục tên lửa, tuần tiễu tấn công nhanh, săn ngầm, quét mìn và đổ bộ.
Chưa dừng lại, họ còn cho máy báy các loại hoạt động thường xuyên, gồm tuần thám biển, trực thăng, chiến đấu, trinh sát cảnh báo xa.
Ngày 27/5 là một trong những ngày cao điểm, Trung Quốc 9 lần sử dụng tàu chiến đấu để hộ tống giàn khoan di chuyển từ vị trí ban đầu đến vị trí mới.
Với lực lượng rất đông, tàu Trung Quốc tổ chức thành các vòng bảo vệ cho giàn khoan với cự ly như sau:
- Vòng 1: 3 hải lý: tàu vận tải dịch vụ
- Vòng 2: 5-7 hải lý: tàu chấp pháp, hải cảnh, hải giám, hải tuần
- Vòng 3: tàu chiến, tàu cá công suất lớn của Trung Quốc
Trung Quốc còn chia các tàu bảo vệ thành các nhóm, thường xuyên bám sát các tàu của Cảnh sát biển, Kiểm ngư Việt Nam. Khi các tàu Việt Nam tiếp cận giàn khoan thì tàu Trung Quốc bao vây 2 bên mạn phía trước, phía sau, sử dụng tàu cơ động cao đâm thẳm vào tàu Việt Nam.
Trung Quốc còn sử dụng vòi rồng, súng bắn nước có công suất lớn, phun trực tiếp vào tàu Việt Nam, làm hỏng thiết bị đài chỉ huy trên khoang, trên mặt boong, làm vỡ kính gây thương tích cho kiểm ngư Việt Nam.
Trung Quốc còn sử dụng máy phát âm tần, đèn pha công suất lớn, chĩa về phía tàu Việt Nam, đe dọa sức khỏe, tâm lý chiến sĩ Cảnh sát biển, Kiểm ngư Việt Nam
Tới nay, Trung Quốc làm hư hỏng 24 tàu thực thi pháp luật Việt Nam: 19 tàu kiểm ngư, 5 tàu Cảnh sát biển.
Đặc biệt, lúc 16h 30 ngày 1/6, tàu Trung Quốc đâm thẳng vào tàu 2016 làm tàu bị thủng 4 lỗ ở mặt boong mạn phải. Nếu vết đâm sâu xuống có thể làm nước tràn vào, gây chìm tàu. Đã vậy, tàu bảo vệ Trung Quốc tiếp tục đâm va và phun nước vào tàu 630.
Ông Hà Lê, Phó Cục trưởng Cục Kiểm Ngư cho biết, các tàu Trung Quốc luôn luôn chủ động tấn công, uy hiếp lực lượng kiểm ngư Việt Nam, làm 19 tàu kiểm ngư bị đâm, va húc, hư hỏng; 12 kiểm ngư viên bị thương.
Đặc biệt nghiêm trọng, tàu Trung Quốc uy hiếp, đâm chìm tàu cá Việt Nam ngay tại đợt cao điểm của đợt cá trên biển, ngư dân bám biển sản xuất. Tàu cá Việt Nam 96416 bị tàu chiến Trung Quốc truy đuổi, bắn đạn pháo sáng cảnh báo, tàu ngư chính đâm trực diện vào phần đuôi tàu cá 96416.
Mặc dù bị lực lượng tàu bảo vệ Trung Quốc chủ động gây hấn nhưng lực lượng Việt Nam vẫn kiên trì, kiềm chế nhưng kiên quyết bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và tài phán của Việt Nam trên biển.
 |
Việt Nam rất thiện chí nhưng Trung Quốc ngoan cố bảo vệ giàn khoan.
|
Việt Nam kiên trì biện pháp hòa bình
Nhận xét về việc liên tiếp diễn ra tình trạng tàu Trung Quốc đâm va, gây thương tích cho tàu cá Việt Nam, ông Hà Lê cho hay: “Tôi khẳng định các tàu cá Việt Nam bị tấn công đều là những tàu cá đang đánh bắt cá trên ngư trường truyền thống của Việt Nam. Vì vậy, những hành động của Trung Quốc vi phạm Công ước LHQ về Luật biển 1982, Tuyên bố về ứng xử các bên ở Biển Đông cũng như gây ảnh hưởng xấu đến hoạt động đánh bắt cá và gây nguy hiểm đến tính mạng của ngư dân Việt Nam. Chúng tôi cực lực phản đối các hành động của phía Trung Quốc và kêu gọi quốc tế cùng lên án mạnh mẽ hành động này”.
Trả lời câu hỏi của phóng viên hãng thông tấn AP về việc tại sao Chính phủ Việt Nam không cho người dân biểu tình trước cửa sứ quán Trung Quốc ở Hà Nội trong khi người Việt Nam sẽ rất giận dữ khi xem video tàu Trung Quốc đâm tàu Việt Nam, ông Lê Hải Bình, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định: “Tôi nhất trí khi xem video, người dân Việt Nam sẽ phẫn nộ. Và tôi tin người dân thế giới, những người ủng hộ hòa bình và tôn trọng luật pháp quốc tế cũng sẽ phẫn nộ. Chính phủ và nhân dân Việt Nam đang kiên trì biện pháp hòa bình để giải quyết căng thẳng. Còn thông tin tại sao Chính phủ không cho người dân biểu tình. Xin khẳng định thông tin đó không có cơ sở. Người dân Việt Nam có quyền biểu thị tình yêu nước theo quy định của pháp luật”.
Khi được hỏi về các hành động tiếp theo của Việt Nam khi Trung Quốc không xuống thang, ông Trần Duy Hải cho biết: “Hơn tháng qua, Việt Nam đã nỗ lực ngoại giao để giải quyết căng thẳng nhưng Trung Quốc vẫn leo thang căng thẳng mới. Việt Nam sẽ tiếp tục, kiên trì biện pháp đấu tranh qua biện pháp hòa bình để giải quyết bất đông trên cơ sở luật pháp quốc tế và hiến chương liên hiệp quốc. Việt Nam sẽ nỗ lực các biện pháp ngoại giao hơn nữa. Việt Nam cũng phải cân nhắc các biện pháp tiếp theo để bảo vệ quyền, lợi ích của Việt Nam”.
 |
Chính phủ và nhân dân Việt Nam tiếp tục giải quyết căng thẳng bằng biện pháp hòa bình.
|
Nhận xét về vai trò của cộng đồng quốc tế trong việc đảm bảo an toàn hàng hải sau khi Trung Quốc cho thấy thái độ không tôn trọng phát ngôn của các nước tại Shangri-La 13, ông Trần Duy Hải cũng cho biết thêm: “Thực tế, cộng đồng quốc tế có tiếng nói rất mạnh mẽ. Có lẽ đây là lần đầu tiên có những phản ứng mạnh mẽ như vậy về vấn đề biển Đông trong nhiều năm trở lại đây. Tôi nghĩ cộng đồng quốc tế đó có vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình, ổn định. Chúng tôi mong cộng đồng quốc tế tiếp tục có tiếng nói mạnh mẽ hơn nữa”.
Ông Lê Hải Bình trả lời hãng tin Kyodo của Nhật như sau: “Chúng tôi hoan nghênh nhóm G7 vừa ra tuyên bố bày tỏ lo ngại sâu sắc về tình hình biển Đông và biển Hoa Đông, phản đối hành vi đe dọa, sử dụng vũ lực để khẳng định chủ quyền. Chúng tôi tiếp tục mong muốn các quốc gia, các tổ chức tiếp tục có tiếng nói mạnh mẽ hơn để thúc đẩy việc giải quyết tranh chấp theo luật pháp quốc tế”.
Khi được hỏi về phản ứng của Việt Nam nếu Trung Quốc rút giàn khoan ra khỏi Việt Nam và trả lời câu hỏi liệu Việt Nam có kiện Trung Quốc nữa hay không, ông Trần Duy Hải cho hay: “Đến nay Việt Nam vẫn kiên trì yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan để hai bên có thể đối thoại, xác định tính pháp lý của việc đặt giàn khoan, xem khu vực đặt là của ai. Nếu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và tham gia đàm phán, Việt Nam rất hoan nghênh”.
Sắp tới, trong hội nghị quan chức cấp cao SOM (diễn ra 6-10/6) để chuẩn bị cho hội nghị cấp cao Đông Á, diễn đàn an ninh khu vực ARF …., ông Lê Hải Bình cho biết vấn đề Biển Đông sẽ được đưa ra hội nghị cùng các vấn đề duy trì ổn định an ninh, an toàn hàng hải trong khu vực ở mức độ thích hợp.
Nhận xét về ý kiến của các chuyên gia nước ngoài về việc đường dây nóng giữa Việt Nam và Trung Quốc hoạt động không hiệu quả, ông Lê Hải Bình cho biết: “Việt Nam rất nỗ lực đàm phán ở nhiều cấp khác nhau với Trung Quốc nhưng thiện chí đến từ 1 phía sẽ không giúp giải quyết vấn đề”.
 |
Phóng viên Washington Times đặt câu hỏi trong cuộc họp báo.
|
Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc tàu công vụ việt Nam yếu thế so với tàu Trung Quốc khi tàu Trung Quốc liên tục tấn công tàu chấp pháp Việt Nam trên biển, ông Ngô Ngọc Thu khẳng định: “Ngay từ sau khi giàn khoan 981 xâm phạm đến vùng biển thuộc đặc quyền kinh tế Việt Nam, lực lượng chấp pháp gồm cảnh sát biển, kiểm ngư kịp thời có mặt ngăn chặn việc xâm phạm trái phép cũng như bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam. Mặc dù tàu bảo vệ giàn khoan Trung Quốc liên tục tấn công tàu thực thi pháp luật Việt Nam gây hư hỏng phương tiện, làm thương kiểm ngư viên, nhưng vẫn lực lượng chấp pháp Việt Nam vẫn kiên trì kiềm chế vì chủ trương của Nhà nước Việt Nam là muốn giải quyết vi phạm của Trung Quốc trên biển bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế. Chính sự kiềm chế của chúng tôi là thực hiện chủ trương, mục tiêu của Nhà nước Việt Nam.
Trước câu hỏi thể hiện việc lo ngại về quan điểm trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc, ông Trần Duy Hải - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Biên giới quốc gia nói, trước hết cần khẳng định việc làm của Trung Quốc trên biển thời gian qua với các nước láng giềng sẽ làm xấu đi hình ảnh của Trung Quốc trên trường quốc tế. Chính sách ngoại giao hòa bình như Trung Quốc tuyên bố chỉ là lời nói còn hành động đặt giàn khoan của Trung Quốc là hành động bạo lực, đe dọa an ninh an toàn chung chứ khong thể gọi là nỗ lực hòa bình. Cộng đồng quốc tế không thể tin được lời nói xuông của phía Trung Quốc mà cần hành động thực tế.
Lê Trang - Mạnh Hưng