Nhìn lại những trận đại hồng thủy nhấn chìm miền Trung

Cơn áp thấp nhiệt đới mới đây chưa kịp mạnh lên thành bão số 15 thì đã suy yếu nhưng hoàn lưu áp thấp nhiệt đới đã gây mưa lớn, nước lũ lên nhanh, khiến các tỉnh Nam Trung Bộ và Tây Nguyên lại chìm trong biển nước. Theo thống kê, lũ lụt đã làm ít nhất 25 người chết và mất tích, hơn 20.000 người phải sơ tán tránh nạn. Nhiều ngôi nhà, hoa màu bị lũ nhấn chìm.

Thành phố Huế đang bị ngập lụt nặng nhất. Chỉ sau vài giờ mưa lớn, nhiều tuyến đường cùng các khu di tích lịch sử của cố đô bị chìm trong gần một mét nước. Phố cổ Hội An cũng bị biển nước bủa vây. Hàng chục nghìn ngôi nhà thuộc địa bàn các tỉnh từ Quảng Trị vào đến Ninh thuận cũng đang ngập trong nước, giao thông bị tê liệt.

Mưa gây ra lũ đã làm cho hàng loạt các hồ chứa nước thủy điện, thủy lợi đạt mức đỉnh, buộc phải xả lũ khiến tình trạng ngập lụt càng trở nên phức tạp. Chính quyền địa phương có lũ lụt đã phải tổ chức di dời hơn hai chục ngàn người dân ra khỏi vùng lụt.

Bão Nari (Bão số 11) là cơn áp thấp thứ 40, cơn bão nhiệt đới thứ 25 và cơn bão cuồng phong thứ 8 theo danh sách bão trong mùa bão Tây Bắc Thái Bình Dương 2013. Bão Nari là cơn bão đã đổ bộ vào Philippines làm chết 38 người, tàn phá cây cối, nhà cửa và gây ngập lụt. Vào đêm 14/10/2013, bão Nari đã đổ bộ Việt Nam và tàn phá dữ dội nhiều thành phố miền Trung.

Ngày 15/10/2013, hoàn lưu bão Nari kết hợp không khí lạnh gây ra trận đại hồng thủy, bủa vây các tỉnh miền Trung gồm Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam. Nhiều tuyến đường bị sạt lở, chia cắt; trong khi tại miền núi, nước ngập tới mái nhà, cô lập nhiều xã, huyện.

Trận lụt này mới diễn ra trong ngày đầu đã cướp đi sinh mạng, tài sản của nhiều người dân.

Tính đến thời điểm chiều 16/10, trên địa bàn huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh) có ít nhất 6 người chết do lũ cuốn trôi, trong đó có 2 em học sinh, hàng trăm nhà dân ngập chìm trong biển nước. Có 4 người đang bị mắc kẹt trong vùng lũ, phải trèo lên ngọn cây.

Mưa lớn kèm lốc xoáy còn làm 2 người chết ở xã Quảng Sơn, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Trong khi đó ở đập Sói Mực, huyện Bố Trạch nước lũ dâng cao cuốn trôi 2 cô giáo đang trên đường đi dạy học.

Lũ lụt cũng khiến giao thông Bắc Nam ách tắc, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống dân cư địa phương. Trận lụt còn làm 350 ha lúa và 3.284 ha hoa màu bị ngập và cuốn trôi 104.000 mét khối đất từ khu vực thủy lợi và nhiều tuyến đường bê tông.

Ngày 30/9/2013, bão Wutip (bão số 10) hoành hành miền Trung, gây ra trận “đại hồng thủy” làm 9 người chết, 199 người bị thương, thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.

Cơn bão này đã gây ra một cơn lũ kinh hoàng nhất sau gần nửa thế kỷ. Cơn lũ đi qua, nhiều gia đình lâm vào cảnh kiệt quệ. Họ phải gắng gượng đứng dậy khắc phục hậu quả cùng sự chung tay của cộng đồng.

Theo thống kê của các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Bình Thuận, Quảng Bình, tổng thiệt hại do bão Wutip và lũ lụt từ cơn bão này gây ra lên tới 11.000 tỷ đồng (tương đương 234 triệu USD). Trong đó, Quảng Bình, nơi tâm bão đi qua thiệt hại lớn nhất (8.000 tỷ). Nghệ An gần 1.300 tỷ đồng, chủ yếu do vỡ đập hồ chứa và xả lũ. Tại Thanh Hóa, Tĩnh Gia là vùng thiệt hại nặng nhất (ước tính 135 tỷ đồng) do đập Đồng Đáng và Thung Cối bị vỡ, nhấn chìm hàng nghìn ha lúa, hoa màu, diện tích nuôi trồng thủy sản, hơn 1.000 ngôi nhà..., cuốn trôi nhiều tài sản của người dân. Tại Quảng Nam, xả lũ thủy điện đã làm 8 xã của huyện Bắc Trà My bị cô lập. Có 6 trên tổng số 21 hồ thủy điện lớn ở miền Trung - Tây Nguyên gần đầy và xả tràn ở mức cao, như Đắk Mi 4A (Quảng Nam), Sông Ba Hạ (Phú Yên), Sê San 4 và Se San 4A (Gia Lai) ở mức 898 m3/s đến 4.200 m3/s.

Người dân mệt mỏi, ủ rũ sau mấy đêm trắng chạy lụt trở về nhà từ nơi di tản giờ lại vất vả để dọn dẹp lại đống đổ nát. Thi thoảng, từ trong những ngôi nhà ngấm bùn đất lại vọng ra tiếng kêu khóc não lòng: “Trôi hết rồi, còn chi nữa mô. Lấy chi mà ăn đây…”.

Từ giữa tháng 10/2011, các trận mưa lớn liên tiếp đã gây ngập lụt nặng tại nhiều tỉnh thành miền Trung. Nước lụt đã nhấn chìm khoảng 170.000 căn nhà và 23.700 ha hoa màu. Lũ lụt cũng làm 55 người chết.

Tỉnh bị thiệt hại nặng nề nhất là Quảng Bình, nơi hàng nghìn ngôi nhà ngập trong nước. Cơ quan chức năng đã sơ tán khoảng 7.200 người ra khỏi khu vực nguy hiểm.

Lụt lội do mưa lớn gây nên cũng làm hư hại một số đoạn đường trên Quốc lộ 1, gây nên cảnh tắc nghẽn giao thông trong khi ít nhất 5 chuyến tàu chở khoảng 2.000 hành khách cũng bị mắc kẹt ở tỉnh Quảng Trị.

Có lẽ trận lũ lụt lớn nhất nhì lịch sử tại miền Trung phải kể đến trận đại hồng thủy năm 1999, cách đây 14 năm. Mưa lũ bắt đầu vào đêm 1/11/1999 và kéo dài suốt một tuần lễ. Cả miền Trung (từ Quảng Trị đến Bình Định) chìm trong biển nước, ác liệt nhất là Thừa Thiên - Huế và Quảng Nam.

Nguyên nhân gây mưa quá lớn là do sự tổng hợp cùng lúc của nhiều hình thế thời tiết: không khí lạnh phía bắc tràn vào, gặp dãi thấp xích đạo đi qua miền Trung, trên cao vừa có đới gió đông hoạt động, cùng lúc là áp thấp nhiệt đới gần bờ. Đó là hình thế “lý tưởng” phải hằng trăm năm mới “hội tụ” một lần, khiến cho thiên tai diễn ra cùng lúc trên toàn miền Trung và kéo dài suốt một tuần.

Trận lũ lịch sử năm 1999 đã nhấn chìm 20 huyện, thị xã Miền Trung, làm 595 người chết, 41.846 ngôi nhà, 570 ngôi trường bị sụp và trôi. Tổng thiệt hại ước tính gần 3.800 tỷ đồng, tính tại thời điểm năm 1999.

Nhiều khu vực miền Trung khi đó nhà cửa ngập hẳn trong biển nước, nhà nào cao thì chỉ còn thấy chút nóc nhà nhô lên giữa biển lũ đỏ ngầu. Thậm chí, toàn bộ nền đường sắt ở đoạn Cống Bạc, cửa ngõ phía Nam thành phố Huế cũng bị nước lũ cuốn trôi.

Lũ lụt kinh hoàng kéo dài nhiều ngày khiến nhiều người phải ngồi tránh lũ trên những nóc nhà suốt 3-4 ngày đêm, đói, lạnh và tưởng chừng kiệt sức. Nước chảy xiết ở các ngã đường, trâu bò lợn gà, tài sản và cả xác người trôi la liệt trong lũ.