- Pháo tự hành là một trong những hỏa lực mạnh của pháo binh Việt Nam dùng để tấn công sát thương mục tiêu, chi viện hỏa lực cho các đơn vị tác chiến mặt đất tiến công địch.
Về cơ bản, pháo tự hành là việc mà người ta thiết kế khẩu pháo kết hợp đặt lên khung thân xe bánh xích hoặc xe bánh hơi. Với cách làm này, nó sẽ tăng cường tính linh hoạt cơ động của pháo – hỏa lực quan trọng cho Lục quân.
Pháo tự hành đi cùng các đoàn quân để hỗ trợ tầm xa, cơ động rút khỏi trận địa để đối đầu với địch phản pháo.
Dưới đây là một vài pháo tự hành của Quân đội Nhân dân Việt Nam:
2S1 Gvosdika 122mm
Pháo tự hành 2S1 Gvosdika do Liên Xô phát triển năm 1967 và chính thức đưa vào biên chế năm 1971. Đây là loại pháo được sản xuất với một số lượng rất lớn và phục vụ ở hàng chục quốc gia.
2S1 Gvosdika dùng khung thân xe thiết giáp chở quân MT-LB. Trên đó, nó lắp một pháo nòng xoắn D32 122mm kết hợp hệ thống nạp đạn phụ trợ (tốc độ bắn 4-5 viên/phút).
Vì pháo D32 cải tiến dựa trên pháo xe kéo D30 122mm nên nó dùng hầu hết các loại đạn của D30 (đạn nổ phân mạnh, đạn chống tăng, đạn chùm, đạn khói, đạn chiếu sáng). Điều này giúp tiết kiệm, dễ dàng hơn cho việc cung cấp đạn dược.
 |
| Pháo tự hành 2S1 122mm trong pháo binh Việt Nam. Nguồn ảnh: Đất Việt |
Lượng đạn dự trữ trên xe khoảng 40 viên, thường gồm 35 viên đạn nổ phân mảnh (tầm bắn 15km) và 5 viên chống tăng.
Pháo tự hành 2S1 được điều khiển bởi tổ lái 4 người (trưởng xe, lái xe, pháo thủ, nạp đạn). Toàn bộ thân xe và tháp pháo bọc giáp thường giúp tổ lái chống đạn súng cỡ 7,62 hoặc 12,7mm, mảnh đạn pháo.
Khung thân MT-LB lắp động cơ diesel YaMZ-238V 240 mã lực cho phép đạt tốc độ tối đa 60km/h. 2S1 có thể lội nước với tốc độ 4,5km/h nhưng nếu thực hiện điều này thì lượng đạn phải giảm xuống còn 30 viên.
2S3 Akatsiya 152mm
Pháo tự hành 2S3 Akatsiya gần như là “anh em sinh đôi” với 2S1 khi nó cũng được phát triển đi vào phục vụ năm 1971. Chúng cũng sản xuất số lượng rất lớn, dây chuyền chế tạo hoạt động tới năm 1993 mới chấm dứt.
2S3 trang bị pháo D22 cỡ nòng 152mm, có tốc độ bắn 3-4 viên/phút, theo lý thuyết nó có thể bắn 30 viên/10 phút hoặc 75 viên/giờ. Số lượng đạn dữ trữ trong xe khoảng 40 viên, thường gồm 36 viên nổ phân mảnh và 4 viên chống tăng.
 |
| Pháo tự hành 2S3 152mm trong pháo binh Việt Nam. Nguồn ảnh: diễn đàn TTVNOL |
Tương tự 2S1, pháo D22 là thiết kế cải tiến từ pháo xe kéo D20 152mm nên nó dùng chung các loại đạn D20 như đạn vạch đường, đạn nổ phân mảnh, đạn chống tăng, đạn chiếu sáng và thậm chí là đạn hạt nhân. Biến thể 2S3M sau này còn có thể bắn đạn tự dẫn chính xác cao Krasnopol.
Ngoài ra, 2S3 còn một súng máy phòng không cỡ 7,62mm đặt trên nóc tháp pháo. Xạ thủ có thể điều khiển bắn từ trong xe mà không cần chui ra ngoài.
2S3 sử dụng khung thân xe bánh xích của hệ thống tên lửa đối không SA-4, lắp một động cơ diesel 520 mã lực cho phép đạt tốc độ 60km/h.
Xe pháo tự hành cũng được bọc giáp bảo vệ có thể chống đạn súng máy cỡ nhỏ hoặc mảnh đạn pháo. Tổ lái (4 người) trong xe hỗ trợ hệ thống phòng vệ chống chất phóng xạ - sinh học – hóa học, thiết bị dập lửa tự động.
Hai loại pháo tự hành 2S1 và 2S3 đều có mặt trong thành phần Binh chủng Pháo binh Việt Nam.
M107 175mm
Pháo tự hành tầm xa M107 cỡ nòng 175mm do Mỹ thiết kế và sản xuất cho nhiệm vụ pháo kích mục tiêu cấp chiến lược nằm ở hậu phương quân địch (kho xăng, nhà ga, sân bay, trung tâm chỉ huy) bằng viên đạn lớn có sức công phá mạnh.
Trong chiến tranh Việt Nam, M107 được Mỹ đưa sang để đối phó lại pháo xe kéo M46 130mm của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Lúc đó, M46 có tầm bắn xa (30km) mà không có pháo nào của Mỹ - Ngụy đương đầu được.
 |
| Pháo tự hành M107 175mm đang khai hỏa. Nguồn ảnh: military-today |
M107 thiết kế với khẩu pháo nòng xoắn M113 cỡ 175mm đặt trên khung giá đỡ M158. Pháo có tốc độ bắn “siêu chậm” 1 viên/phút, nhưng tầm bắn xa tới 40km. Pháo M113 có tuổi thọ khoảng 700 -1200 phát (tùy vào số lượng và liều phóng mỗi phát bắn).
Pháo M107 chỉ được sản xuất 2 loại đạn: đạn nổ mạnh M437 nặng 66,6kg và đạn hạt nhân 15 kiloton. Vì đạn pháo có kích cỡ rất lớn, trọng lượng nặng nên số đạn dữ trữ lớn nhất trong xe chỉ có…2 viên. Trong chiến đấu, M107 cần phải xe tải đạn đi kèm.
Ngoài ra, khi triển khai bắn thì cái mai (đào đất) ở đằng sau đuôi xe phải hạ cắm chặt xuống đất để đảm bảo an toàn. Khẩu đội pháo M107 cần tới 13 người gồm 5 người trên xe pháo và 8 người trên xe bánh xích khác.
 |
| Chiến lợi phẩm pháo tự hành M107 quân đội ta thu được sau năm 1975 trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Nguồn ảnh: Đất Việt |
Pháo M107 đặt trên xe bánh xích lắp động cơ diesel GM 8V71T 345 mã lực cho phép nó đạt tốc độ 56km/h. Chiếc xe bọc thép mỏng giúp tổ lái chống đạn súng máy hạng nhẹ hoặc mảnh đạn pháo). Tuy vậy, tổ lái thiếu hệ thống phòng vệ chống vũ khí chứa chất phóng xạ - sinh học – hóa học (NBC).
Nhìn chung, M107 tuy nổi trội với ưu thế sức mạnh hỏa lực cùng khả năng cơ động. Tuy nhiên, nó vẫn có điểm trừ, pháo 175mm có tầm bắn xa nhưng thiếu tính chính xác, tốc độ bắn quá chậm.
Sau ngày giải phóng miền Nam, quân đội ta thu được một số lượng nhỏ M107 175mm từ quân đội Việt Nam Cộng hòa. Ngày nay, M107 vẫn tiếp tục nào trong biên chế Pháo binh Việt Nam, nhưng có thể không tham gia trực chiến mà nằm trong kho bảo quản lâu dài. Điều này là do thiếu phụ tùng thay thế.
Hồng Phương (tổng hợp)
[links()]