Thị trường ôtô Việt Nam đang “khủng hoảng” xe hàng tồn

Thị trường ôtô Việt Nam trong những tháng vừa qua đón nhận những chương trình ưu đãi lớn từ nhiều hãng xe, đại lý. Không chỉ những xe bán ế, các mẫu xe bán chạy cũng được giảm giá. Các dòng xe được ưu đãi giá khá đa dạng, trải dài mọi phân khúc từ phổ thông đến cả xe sang. Sức tiêu thụ giảm mạnh kéo theo áp lực ôtô tồn kho tại các đại lý và hãng cũng từ đó tăng lên.

Theo chia sẻ từ một số nhân viên bán xe tại một showroom chính hãng ở Hà Nội, chưa năm nào lượng hàng tồn kho kéo dài như năm nay, gần hết quý 2 vẫn chưa giải phóng xong lượng "hàng tồn" lớn.

Phương án tốt nhất để giải quyết bài toán tồn đọng lúc này chính là đẩy mạnh ưu đãi giảm giá, gia tăng quà tặng. Có lẽ chính vì vậy mà chương trình giảm giá ngày càng sâu và rộng hơn trên khắp thị trường xe Việt, không trừ bất kỳ thương hiệu nào từ phổ thông "giá mềm" đến xe sang cao cấp bán chạy.

Theo anh Anh Quân - quản lý tại một showroom ôtô chính hãng tại Hà Nội cho biết, "Hiện nay, ngoài áp lực về doanh số trong 6 tháng đầu năm 2023, anh còn chịu rất nhiều áp lực về giải phóng ôtô hàng tồn. Hiện các khách hàng mua hàng đều có tâm lý chọn xe với năm sản xuất mới nhất. Đơn cử, mẫu Mazda CX-5 bản 2.0 Duluxe sản xuất 2022 có giá bản lẻ cuối cùng 720 triệu, bản sản xuất 2023 khoảng 740 triệu. Như vậy, chênh một đời lệch 20 triệu đồng các khách hàng sẽ có tâm lý chọn xe đời cao hơn".

Các mẫu xe tồn nhiều cũng chủ yếu là những mẫu xe có doanh số tốt từ các năm trước như; Toyota Corolla Cross, Hyundai SantaFe hay Mazda CX-5... Tuy nhiên, một lý do khác theo một quản lý cấp cao trong ngành ô tô đưa ra là ảnh hưởng bởi nguồn cung linh kiện. Cụ thể năm 2021, đầu 2022 linh kiện nhập về bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, các hãng xe đóng sẵn xe và chờ các linh kiện còn thiếu để bổ sung lắp ráp vì thế khi linh kiện về muộn cũng khiến xe bị tồn lâu hơn.

Những mẫu xe sang cao cấp và nhập khẩu ít bị ảnh hưởng bởi tồn kho hơn lắp ráp. Tuy nhiên, những xe sang có doanh lớn như Mercedes-Benz hay BMW cũng gặp phải tình trạng tồn kho. BMW có doanh số khoảng hơn 1.000 xe/năm nhưng có thời điểm tồn kho tới 2 năm trước đó. Hiện BMW đã bắt đầu chuyển sang lắp ráp và tồn kho vẫn còn từ 2021 và 2022.

Một yếu tố khác liên quan đến sức mua thị trường khi năm 2020 đến đầu 2022 sức mua tăng, nhu cầu lớn các hãng đặt doanh số cao kỳ vọng cao khiến lượng sản xuất, linh kiện nhập về lớn hơn dẫn tới tăng tồn kho thị trường chậm. Nhiều chuyên gia về ôtô cho rằng tồn kho lớn do từ giữa đến cuối năm 2022 sức mua giảm hẳn khiến các hãng loay hoay và buộc phải sản xuất theo số đã đặt ra nên trong 2023 phải xử lý hàng tồn. Thêm nữa trong năm 2023 kinh tế không quá khả quan làm cho xe tồn ngày càng lớn.

Mặc dù mới đây, đã có thêm một cú hích đến từ việc giảm lệ phí trước bạ 50% cho ôtô lắp ráp và sản xuất tại Việt Nam từ phía Chính phủ, tuy nhiên các hãng xe có thể cần giảm sâu hơn nữa để kích thích sức mua từ thị trường vốn đã đang rất yếu. Với nhiều chuyên gia, ôtô chỉ là một phần trong bức tranh kinh tế tổng thể năm nay, việc hàng tồn kho xuất hiện rất nhiều ở các ngành hàng. Tuy nhiên, ôtô tồn kho sẽ làm cho doanh nghiệp thiệt hại bởi đây là tiêu sản, giá trị bị đánh tụt theo năm sản xuất.

Ngoài mức giá ôtô có lợi hơn, khách hàng lại có tâm lý lo lắng xe tồn kho lâu có thể ảnh hưởng tới chất lượng. Theo một số nhân viên bán xe, như mọi năm xe chỉ tồn tới hết quý I, nhưng năm nay sang tới quý II nhà máy vẫn còn rất nhiều xe tồn sản xuất từ năm cũ. Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều hãng xe rơi vào tình trạng này. Đa số tình trạng tồn kho rơi vào các hãng xe lớn có doanh số tốt từ những năm trước như Toyota, Hyundai, Mazda, Kia, Peugeot... Một số hãng còn tồn số lượng nhỏ như Honda, Mitsubishi hay Ford chủ yếu các xe màu khó nhưng nằm rải rác với số lượng không nhiều.

Theo các kỹ sư ôtô, xe tồn kho nhiều tháng không bán được nếu nhà sản xuất hay nhập khẩu không bảo quản đúng quy trình sẽ dễ ảnh hưởng tới chất lượng.

"Nếu xe chưa đổ xăng, dầu, chưa nổ máy, vẫn sử dụng dầu bảo quản có thể giữ được trong thời gian dài. Còn nếu đã đổ xăng, thay dầu máy, chạy thử thì cần phải thực hiện theo quy trình bảo quản. Mỗi tuần phải khởi động một lần, cho xe nổ máy ít nhất là 10 phút, để động cơ hoạt động, dầu máy được khuấy đảo, tránh bị ngưng tụ hơi nước trong buồng đốt. Cùng với đó, khi động cơ hoạt động sẽ giúp sạc điện vào ắc quy, đảm bảo tuổi thọ cho ắc quy". Anh Thảo, một kỹ sư ôtô cho hay.

Ngoài ra, những chiếc ôtô để một chỗ trong thời gian dài cũng sẽ ảnh hưởng nhiều đến chất lượng, bời không phải nhà sản xuất hay nhập khẩu nào cũng làm đúng hay đủ các bước để xe được bảo quản tốt nhất. Với số lượng ít còn có thể thực hiện được, nhưng tồn đến hàng trăm, hay hàng nghìn xe thì đó là công việc tốn rất nhiều thời gian và chi phí.

Tại Việt Nam, những doanh nghiệp ôtô có thị phần nhỏ thường có xe tồn kho khá lâu. Thời gian tồn có những mẫu xe có thể lên tới vài năm. Mà xe ôtô khi tồn kho thì thường không được bảo quản tốt (nhiều đơn vị không đủ điều kiện kho bãi) nên chất lượng bị suy giảm do thời tiết. Mỗi năm tồn kho thì giá trị vật chất của xe suy giảm khoảng 5-10%.

Những khách hàng mua ôtô hàng tồn hiện nay có thể được hưởng giá rẻ. Tuy nhiên, khi chấp nhận mua xe tồn kho lâu năm cần kiểm tra kỹ nội thất, động cơ… để đánh giá lại chất lượng. Ngoài ra, người mua xe cũng lưu ý các quy định về bảo hành của nhà sản xuất khi lựa chọn các dòng xe này.