Vì sao ưu thế quân sự Mỹ bị xói mòn?

Trong những năm 1950,  Mỹ đã hóa giải lợi thế về số lượng lính chính qui của Liên Xô bằng cách thúc đẩy vũ khí hạt nhân.

Từ những năm cuối thập niên 1970, sau khi Liên Xô thu hẹp khoảng cách hạt nhân, Mỹ đã bắt đầu đầu tư vào các công nghệ mới, với tên lửa tự dẫn đường có độ chính xác cao. Một phần tư thế kỷ sau đó, Mỹ vẫn ở vị thế thống lĩnh về quân sự.

Vào lúc này, ưu thế quân sự Mỹ bị xói mòn. Tại sao lại như vậy?

Các công nghệ giúp Mỹ và phương Tây áp đảo về quân sự đã nhanh chóng lan sang những kẻ thù tiềm năng. Đặc biệt là tên lửa tự dẫn đường có độ chính xác cao khá dễ kiếm trên thế giới và giá lại rẻ nữa.

Thay vì đầu tư vào các thế hệ tiếp theo của các loại vũ khí công nghệ cao để duy trì khoảng cách vượt xa đối thủ cạnh tranh quân sự, Lầu Năm Góc lại tập trung nhiều hơn vào nhu cầu rất khác nhau của hoạt động chống chiến tranh du kích ở Iraq và Afghanistan.

Trong khi Washington bị phân tâm, Trung Quốc hối hả phát triển năng lực quân sự hết sức qui mô được thiết kế đặc biệt để chống lại sức mạnh của Mỹ ở Tây Thái Bình Dương.

Trong hơn hai thập niên, Trung Quốc đầu tư 10% ngân sách quốc phòng mỗi năm cho kho vũ khí gồm tàu ngầm, hệ thống phòng không tích hợp tinh vi (iAds) và chiến trang mạng.

Tất cả chỉ để phục vụ mục đích gây nguy hiểm cho tàu sân bay Mỹ hoạt động gần để triển khai máy bay chiến thuật hoặc tên lửa có cánh. Người Trung Quốc gọi đó là "chiến thắng cuộc chiến cục bộ trong điều kiện công nghệ cao".

Trong khi đó, Quân đội Mỹ lại không mấy mặn mà với việc loại bỏ “các chương trình truyền thống (lỗi thời)” để dồn tiền cho các loại khí tài mới đóng vai trò thay đổi cuộc chơi, chẳng hạn như máy bay không người lái tàng hình có thể không kích và bay trong không phận nguy hiểm nhất.

Ví dụ, Bộ Quốc phòng Mỹ đã cam kết mua 2.500 chiến đấu cơ “bán tàng hình” F-35, bất chấp khả năng hạn chế của loại chiến đấu cơ này.

Hải quân Mỹ vẫn khăng khăng đầu tư vào 11 tàu khu trục quá đắt tiền nhưng dễ bị tổn thương, trong khi các khí tài ngầm dưới biển cả người lái và không người lái có thể được trang bị tốt hơn để đối phó kẻ thù bằng công nghệ chống xâm nhập tiên tiến.

Bắt phi công chiến đấu và thủy thủ từ bỏ thứ “đồ chơi quen thuộc” của họ là không mấy dễ dàng. Thế nhưng, tiến bộ về khoa học-công nghệ mới giúp Mỹ duy trì lợi thế quân sự - chẳng hạn như trí tuệ nhân tạo được sử dụng cho các hệ thống không người lái đến từ các công ty công nghệ tiêu dùng ở Silicon Valley.

Mỹ quyết tâm giành lại thế mạnh quân sự thông qua một chiến lược bù trừ thứ ba. Nhưng ngay cả khi ý chí chính trị và khả năng suất sắc về kỹ thuật có thể được huy động một lần nữa, sự  thống trị về quân sự đòi hỏi phải có nỗ lực liên tục đổi mới vì công nghệ được truyền bá nhanh hơn rất nhiều trong thời đại ngày nay. Góp phần đắc lực vào việc phổ biến công nghệ này chính là một dự án trước đây mà Quân đội Mỹ giúp thai nghén hình thành và đó chính là Internet.