Thực trạng ở ngôi trường đại học hàng đầu miền đông Ukraine

Cuộc xung đột đó không chỉ chia đôi ngôi trường đại học mà còn khiến nhiều sinh viên và giảng viên đại học phải rời khỏi giảng đường. Nó còn ảnh hưởng tới mọi thứ liên quan tới đại học này, như chương trình giảng dạy cho tới việc cấp bằng.

Thậm chí, tại ngôi trường Đại học Quốc gia Donetsk (nơi ly khai nắm giữ), Khoa Lịch sử Ukraine (tên gọi lịch sử tồn tại khá lâu) cũng bị đổi thành Khoa Lịch sử vùng và địa phương.

Bất ổn chính trị đã khiến người dân ở miền đông Ukraine lo lắng rằng, làn sóng chủ nghĩa dân tộc cực đoan có thể khiến lợi ích của cộng đồng người dân nói tiếng Nga ở đó bị lung lay. Tuy nhiên, vào thời hiện giờ, văn hóa Ukraine ở vùng Donbas lại không được coi trọng như xưa..

Vào thời điểm này, các lãnh đạo ngôi trường đại học trên đang cố gắng duy trì số lượng các nhân viên hành chính và cả sinh viên tới lớp. Thực tế, số lượng các sinh viên và cả giảng viên tham dự các lớp học ở khu lều trại mới dựng tại Vinnytsia tăng lên từng ngày. Thành phố Vinnytsia cách Donetsk khoảng 800 Km về hướng tây.

“Số lượng các sinh viên giảm dần không chỉ bởi vì chúng chuyển tới Vinnytsia học mà còn do cuộc giao tranh đang diễn ra”, giáo viên dạy văn hóa dân gian và văn học Ukraine ở Donetsk, cô Irina Yaroshevich nói.

Còn nhớ, vào đầu năm học, mọi thứ tại ngôi trường này đã bị xáo trộn hoàn toàn khi mà các dân quân ly khai yêu cầu các cán bộ cùng giáo viên nhà trường tự mình tới chính quyền Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) khai báo thông tin cá nhân.

“Khi đó, chúng tôi chịu áp lực từ hai phía, cả ly khai và cả các em sinh viên. Sinh viên yêu cầu Bộ Giáo dục tiếp tục công việc của họ ở vùng Donetsk”, giảng viên khoa học chính trị Vladimir Kipen cho biết.

Hiện tại, thầy Kipen vẫn hàng ngày lên lớp giảng cho các sinh viên (thuộc Đại học Quốc gia Donetsk) tại Vinnytsia. Ông cho biết, việc duy trì hoạt động của ngôi trường dưới sự kiểm soát của lực lượng ly khai gặp nhiều vấn đề khúc mắc. “Dường như, ngôi trường đang hoạt động trong môi trường bạo lực. Đáng lẽ ra, nó phải tồn tại ở một địa điểm tự do”.

Ông Sergei Baryshnikov, hiện ở lại Donetsk để dạy, cho hay, họ đang thay đổi chương trình giảng dạy để phù hợp với những thay đổi thời cuộc.

“Các phần dạy về lịch sử Ukraine đã được giảm bớt và nó trở thành phần mở rộng trong phần lịch sử thế giới. Đó là điều hoàn toàn đúng mà thôi. Đó hoàn toàn hợp lý và phù hợp với các mục tiêu và kế hoạch của chúng tôi”, ông Sergei nói.

Cô sinh viên Đại học Quốc gia Donetsk Anya Liutsoyeva xác nhận rằng, học phần về lịch sử Ukraine giờ đã được thay thể bằng học phần lịch sử Donbass, tên gọi chung cho các tỉnh vùng Donbas.

Mặc dù các vấn đề về nước Nga đang được đưa vào giảng dạy nhiều hơn ở trường này, tuy nhiên Liutsoyeva nhấn mạnh rằng, ngôn ngữ Ukraine không vì thế mà bị mai một. “Trường chúng tôi vẫn có khoa Ngôn ngữ và lịch sử Ukraine. Các môn học này vẫn đang được dạy và sẽ được coi trọng như trước”.

Công cuộc cải cách văn hóa và giáo dục ở các tỉnh do ly khai kiểm soát còn tập trung vào phần đề cao vai trò của Liên Xô trong Chiến tranh Thế giới 2. Đây có thể là xu hướng chia rẽ chính trị ở Ukraine trong tương lai. Cụ thể, tên trùm phát xít thời Chiến tranh Thế giới 2, được sử dụng như là lời nguyền rủa ở vùng Donbas hiện nay.

Trong khi đó, tình trạng này cũng tồn tại ở các trường học công vùng miền đông Ukraine này. Hiệu trưởng của một ngôi trường ở Donetsk, bà Viktoria Koval nói rằng, phần đa phụ huynh các học sinh đều muốn con mình được giáo viên dạy bằng tiếng Nga. “Trường chúng tôi từng dạy tiếng Ukraine. Tuy nhiên, chúng tôi đã để cho các bậc phụ huynh lựa chọn thứ tiếng để dạy cho con họ. Chúng tôi vẫn giữ các giáo trình tiếng Ukraine vì các em nói tiếng Ukraine và tiếng Nga đều rất tốt”.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định, xu hướng chuyển sang tiếng Nga đó không hẳn là một động thái chính trị. Sự khác biệt về ý thức hệ đang dần trở thành một vấn đề rối rắm đối với các sinh viên đại học, những người đang mắc kẹt ở giữa.

Thực vậy, ông Baryshnikov cho biết, các sinh viên tốt nghiệp ở những ngôi trường đại học nằm trong sự kiểm soát của ly khai sẽ nhận bằng tốt nghiệp được Đại học Quốc gia Donetsk và các cơ sở đào tạo ở Nga công nhận. Tuy nhiên, thầy Kipen nói rằng, chỉ những sinh viên nào theo học ở Vinnytsia mới có đủ điều kiện nhận bằng tốt nghiệp.

Giảng viên tiếng Ukraine Hanna Yemielianenko lại tỏ ra khá lạc quan về điều này và hi vọng mọi người sẽ vượt qua những khó khăn. “Chúng tôi rất lạc quan và đang dần quen sống trong hòa bình. Chúng tôi sẽ luôn cố gắng duy trì điều này bất chấp ai làm lãnh đạo”.