Thay đổi đột phá trong quan hệ Thế giới Arập-chế độ Assad?

Ngày 25/2, Ủy ban về các vấn đề Arập của Quốc hội Ai Cập đã kêu gọi Liên đoàn Arập (AL) tái kết nạp Syria. Điều này thể hiện sáng kiến của một số nhà lãnh đạo Trung Đông mời Tổng thống Syria Bashar Assad tham dự Hội nghị thượng đỉnh Arập tổ chức tại Amman vào ngày 29/3 tới, năm năm sau khi Syria bị trục xuất khỏi Liên đoàn Arập (AL).

Ba nhà lãnh đạo đang dẫn đầu chiến dịch vận động thế giới Arập chấp nhận Tổng thống Syria Bashar al Assad là Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Ai Cập Abdel-Fatteh El-Sissi và Vua Jordan Abdullah. Ba vị nguyên thủ quốc gia này hy vọng sẽ chứng kiến cái bắt tay lịch sử giữa Tổng thống Syria Bashar al-Assad và Quốc vương Salman của Ả-rập Xê-út.

Điều này sẽ biểu thị sự hòa giải giữa Ả-rập Xê-út vốn ủng hộ quân nổi dậy Syria và chế độ Assad.

Đối với Tổng thống Assad, cái bắt tay lịch sử này sẽ đánh dấu sự công nhận của thế giới Arập và sự tồn tại của ông. Ít ai nghĩ rằng Tổng thống Assad lại trụ vững trong 6 năm nội chiến ác liệt, được kích động bởi “Mùa xuân Arập” hồi tháng 12/2010.

Việc Tổng thống Nga Vladimir Putin quan tâm đến cái bắt tay lịch sử này là điều hiển nhiên. Khi ông Putin phát lệnh tiến hành cuộc can thiệp quân sự lớn của Nga vào cuộc chiến Syria trong tháng 9 năm 2015, Tổng thống Mỹ Barack Obama dự đoán rằng quân đội Nga sẽ “chìm trong vũng lầy Syria”. Nhà lãnh đạo Nga đã chứng minh rằng ông Obama đã sai lầm và uy tín của Tổng thống Putin trong thế giới Arập sẽ tăng mạnh, nếu ông có thể thuyết phục Quốc vương Salman chấp nhận Tổng thống Assad tham gia Hội nghị thượng đỉnh Arập.

Theo kế hoạch, Tổng thống Syria Bashar al-Assad sẽ đến thủ đô Amman trên một máy bay quân sự của Nga, khởi hành từ căn cứ không quân Hmeimim.

Nguồn tin tình báo của DEBKAfile và các nguồn Trung Đông khác thông báo một loạt các thỏa thuận liên quan đến sự kiện trọng đại này. Các sĩ quan quân đội và nhân viên tình báo của Nga, Ai Cập, Jordan, Ả-rập Xê-út và Syria đã qua lại giữa Cairo, Riyadh, Amman, Damascus và Bộ chỉ huy Nga ở Syria.

Nguồn tin của DEBKAfile cũng tiết lộ rằng các quan chức Mỹ đã ngỏ ý với các bên rằng Tổng thống Donald Trump không chống lại sáng kiến nói trên, mặc dù lập trường của ông về vấn đề này phải chờ đợi quyết định cuối cùng trong chính sách Trung Đông mới của Washington.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hiếm khi đề cập đến Trung Đông trong bài phát biểu trước Quốc hội đêm 28/2.

Tổng thống Putin có thể tận dụng cơ hội này để thực hiện một dự án sâu rộng hơn, lôi kéo Iran vào tiến trình hòa giải giữa thế giới Arập và Assad, tiến tới làm dịu đi các cuộc tranh cãi giữa Tehran và Riyadh.

Dấu hiệu cho thấy chuyển động theo hướng này là việc các quan chức Kuwait và Iran bí mật đàm phán ở Tehran, chuyến thăm của Tổng thống Iran Hassan Rouhani đến Kuwait và Oman vào ngày 15/2 và chuyến đi Baghdad của Ngoại trưởng Ả-rập Xê-út Adel Al-Jubeir ngày 25/2 và gặp gỡ Thủ tướng Iraq Haider Al-Abadi.

Tất cả các bên hữu quan đều tích cực thực hiện phần việc của mình với mục đích hòa giải Ả-rập Xê-út với chế độ Assad, bước đi đầu tiên trong quá trình hòa giải đầy cam go giữa Riyadh và Tehran.