Philippines: Quan trọng trong chính sách xoay trục của Mỹ

Trong một bài phân tích công bố ngày 7/4, tạp chí The Diplomat đã nêu bật ba yếu tố cho thấy vai trò quan trọng của Manila trong chính sách xoay trục của Mỹ, một vai trò ngày càng được Washington công nhận, trong những năm gần đây.

Theo The Diplomat, thái độ ngày càng hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao vị trí của Philippines trong chiến lược Châu Á của Mỹ. Manila đang trở thành một yếu tố địa lý quan trọng cho phép Mỹ tăng cường sự hiện diện quân sự ở Biển Đông. Philippines cũng đã vươn lên thành một ví dụ điển hình trong công cuộc hợp tác cả với Mỹ lẫn với các đồng minh của Mỹ trong vùng như Nhật Bản và Australia. Ngoài ra, Manila cũng đóng vai trò một quốc gia tôn trọng luật pháp quốc tế trong lĩnh vực an ninh hàng hải.

Về yếu tố thứ nhất, Philippines đang trở thành vị trí then chốt cho sự hiện diện quân sự của Mỹ trong khu vực. Hiệp định tăng cường Hợp tác Quốc Phòng Mỹ-Philippines ( EDCA) - được ký kết tháng vào tháng 04/2014 và được Tòa án Tối cao Philippines chấp thuận tháng 1/2016 - , đã cho phép Mỹ gia tăng đáng kể sự hiện diện ở khu vực Đông Nam Á và Biển Đông. EDCA đã chính thức mở cửa nhiều căn cứ trên đất Philippines cho quân đội và vũ khí Mỹ, một cơ hội hiếm hoi trong một vùng mà nhiều quốc gia, dù bị Trung Quốc chèn ép, vẫn tiếp tục e dè trong việc đón lực lượng Mỹ vào lãnh thổ của mình.

Về yếu tố thứ hai, ngoài liên minh chặt chẽ truyền thống với Mỹ, Philippines đang trở thành ví dụ điển hình cho tiến trình kết nối chặt chẽ hơn giữa Mỹ và các đồng minh, đối tác của Mỹ trong khu vực. Một ví dụ rất có ý nghĩa là vai trò trung tâm của Philippines trong kế hoạch mang tên Sáng kiến An ninh Hàng hải Đông Nam Á (MSI) do Mỹ đề ra nhằm nâng cao năng lực giám sát trên biển của các nước Đông Nam Á xung quanh Biển Đông, giúp các quốc gia này cải tiến khả năng phát hiện, xử lý và chia sẻ thông tin về các hoạt động trên không và trên biển ở khu vực.

Cho dù sáng kiến thành lập một mạng lưới giám sát chung ở Biển Đông vẫn còn sơ khai, nhưng ý tưởng được nêu bật trong sáng kiến này chính là dựa trên Trung tâm giám sát bờ biển của Philippines, từ đó mở rộng ra phần còn lại trong vùng. Ngay cả trong lĩnh vực quân sự, cuộc tập trận Balikatan - chủ yếu là tập trận song phương Mỹ-Philippines từ 30 năm qua - đã được mở rộng trong vài năm gần đây để đón nhận Australia (từ năm 2014) và 11 quan sát viên trong năm nay, trong đó có Nhật Bản…

Thứ ba và cũng là điểm cuối cùng, Philippines là một quốc gia có biểu hiện rất tích cực trong việc tôn trọng luật lệ quốc tế, trung tâm điểm cho việc gìn giữ trật tự dựa trên luật pháp mà Mỹ thường nhấn mạnh.

Trong lúc nhiều đồng minh và đối tác của Mỹ trong khu vực chỉ tuyên bố ủng hộ những nguyên tắc như tự do lưu thông, chấp hành luật quốc tế, giải quyết hòa bình tranh chấp Biển Đông, Philippines là nước duy nhất trong các quốc gia tranh chấp ở Đông Nam Á kiện Trung Quốc ra Tòa án Trọng tài Quốc tế (PCA), với phán quyết có thể được đưa ra vào tháng 5 hay tháng 7/2016.