Phiến quân Turkmen: Trọng tâm đụng độ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ

Vụ Thổ Nhĩ Kỳ bắn máy bay chiến đấu phản Su-24 lực của Nga trên biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ khiến thế giới chú ý đến nhóm phiến quân Turkmen ở Syria.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết vụ bắn rơi máy bay chiến đấu Nga  hoàn toàn phù hợp với “các quy định can dự” của Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông Erdogan cũng nhấn mạnh rằng Thổ Nhĩ Kỳ thực hiện quyền để bảo vệ người Turkmen, "anh chị em của chúng tôi”.  Nhóm thiểu số người  Turkmen ở Syria  là một cộng đồng Hồi giáo Sunni có dân số khoảng 200.000 người, chiếm khoảng 1%  dân số Syria.

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần bày tỏ quan ngại về số phận của người Turkmen “anh em” ở Syria.

Người Turkmen đến từ Trung Á và từng tham gia các cuộc xâm lăng bắt đầu từ  thế kỷ thứ 10. Đế chế Ottoman đã thành lập nhiều ngôi làng của người Turmen ở Syria để chống lại ảnh hưởng của các bộ lạc Ả-rập. Người Turkmen là một trong các dân tộc Turk (Thổ), sinh sống chủ yếu ở các nước Trung Á như Turkmenistan, Afghanistan, Bắc Iran, Syria, Iraq và Caucasus. Họ nói tiếng Turkmen, một nhánh của nhóm ngôn ngữ Oghuz phía Tây nghĩa là cùng nhóm với các tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Azerbaijan, tiếng Qashqai, tiếng Gagauz và tiếng Salar.

Thổ Nhĩ Kỳ từng than phiền rằng nhóm nổi dậy người Turkmen  đã bị chiến đấu cơ Nga không kích  một cách bất công ở Syria,  với cái cớ bề ngoài là để chống lại Nhà nước Hồi giáo nhưng thực sự lại nhằm cũng cố chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad.

Hôm 24/11, các phiến quân Turkmen đặt mình vào trung tâm của cuộc xung đột, khi tuyên bố bắn chết phi công Nga nhảy dù khỏi chiếc chiến đấu cơ Su-24 bị bắn hạ.

Các quan chức Nga sau đó xác nhận rằng một trong hai phi công của chiếc Su-24 đã bị giết chết bởi hỏa lực mặt đất trong khi nhảy dù và viên phi công khác đã được quân đội Syria cứu sống.

Phiến quân Turkmen ở  Syria, có sự ủng hộ của nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ, là một trong số các phe phái đầu tiên phải cầm súng chống chế độ Assad.

Trong nhiều thập kỷ, chính phủ ở  Damascus “đã đàn áp người Turkmen” do họ cố duy trì bản sắc dân tộc. Người Turmen đã nhanh chóng tham gia phe đối lập Syria.

Hồi tháng 5/2013, Mahmoud Suleiman - chỉ huy một đơn vị Turkmen - cho biết: "Chúng tôi muốn lật đổ chế độ Assad và thiết lập một nền dân chủ ở Syria, nơi mà tất cả các dân tộc và tôn giáo có thể sống với nhau trong hòa bình".

Nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ xem các lữ đoàn Turkmen không chỉ là lực lượng chiến lược trong cuộc chiến chống  Assad, mà còn là một bức tường thành của Ankara  chống lại các nhóm phiến quân Nhà nước Hồi giáo cũng như người Kurd ở Syria Kurd, mà lực lượng dân quân người Kurd bị Thổ Nhĩ Kỳ gọi là tổ chức khủng bố.