Thành cổ Palmyra đã có từ thế kỷ thứ nhất và thứ hai và được mệnh danh là “Cô dâu Sa mạc”. Theo VOA, trước khi thành phố thất thủ, hàng trăm pho tượng đã được di dời tới các địa điểm an toàn nhưng vẫn còn những kho báu không thể mang đi có thể bị phá hủy.
Các chuyên gia phân tích quân sự nói đây là một đòn chiến lược nghiêm trọng giáng vào chính phủ Syria. Nó đánh dấu lần đầu tiên nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) chiếm được một thành phố lớn từ tay quân chính phủ Syria. Cho đến nay, các thắng lợi quân sự chính của
phiến quân IS ở Syria là gây thiệt hại cho các nhóm nổi dậy khác, với việc đánh chiếm các thị trấn mà các nhóm nổi dậy khác đã chiếm được từ tay chính phủ Syria.
Trong số những chiến lợi phẩm mà phiến quân IS chiếm được là một trong những kho vũ khí lớn nhất Syria, cũng như các căn cứ quân đội, một sân bay, các giếng dầu quan trọng al-Hail và Arak. Có khả năng Nhà nước Hồi giáo còn được lợi nhờ bán điện sản xuất bằng dầu khí trở lại cho chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad.
Ông Rami Abdul Rahman, người đứng đầu Đài Quan sát Nhân Quyền Syria (SOHR), nói: "Nhóm Nhà nước Hồi giáo nay đã thiết lập gần như quyền kiểm soát toàn diện khu vực từ Palmyra đến biên giới Syria-Iraq và nối dài đến biên giới Syria-Jordan”.
Phiến quân IS đã tiến vào thành phố Palmyra sau khi chiếm các quận huyện miền bắc sáng 20/5, sử dụng những kẻ đánh bom tự sát và trọng pháo. Đến tối 20/5, các tuyến phòng thủ của lực lượng chính phủ Syria đã sụp đổ và binh sĩ được rút về các vị trí mới ở phần phía tây thành phố. Rất ít thường dân được di tản và hàng trăm binh sĩ chính phủ cũng bị bỏ lại.
Với việc đánh chiếm thành phố cổ Palmyra, phiến quân IS đã giành được hai chiến thắng quan trọng trong tháng này. Tuần trước, phiến quân IS đã đè bẹp thành phố Ramadi, thủ phủ tỉnh Anbar lớn nhất ở Iraq.
Theo nhận định của các chuyên gia phân tích quân sự, sau vụ mất Palmyra, thành phố Homs và thủ đô Damascus của Syria có nguy cơ bị phiến quân IS tấn công. Nhưng trước mắt, nhóm Nhà nước Hồi giáo sẽ củng cố quyền kiểm soát tỉnh miền đông Deir ez Zour, nơi lực lượng chính phủ Syria dựa vào việc tiếp tế trên bộ thông qua một xa lộ chính chạy từ Damascus xuyên qua Palmyra. Phiến quân IS có thể cắt đứt con đường đó, buộc chính phủ phải tiếp tế cho các tiền đồn còn lại ở Deir ez Zour bằng đường không.
Ông Charles Lister, một nhà phân tích của Trung tâm Brookings ở Doha, nhận định: "Chiếm được Palmyra, nhóm Nhà nước Hồi giáo đã chặn đứng lực lượng của chế độ Assad ở Deir el Zour và mở ra các tuyến đường trực tiếp đến Homs, Qalamoun và Damascus”.
Ông Joshua Landis, giáo sư về Trung Đông tại trường Đại học Okhlahoma, nghi rằng phiến quân IS sẽ tìm cách tăng cường vị thế ở miền đông Syria trước khi tìm cách giành thêm thắng lợi ở sườn phía tây hay đe dọa Homs.
Tốc độ sụp đổ nhanh chóng của quân chính phủ Syria trong khi bảo vệ thành phố Palmyra quan trọng về chiến lược với các tuyến tiếp tế từ Damascus đã khiến người ta nghi ngờ về khả năng quân sự của chế độ Assad sau bốn năm nội chiến. Palmyra là thất bại lớn thứ nhì trong mấy tuần vừa qua mà chính phủ Syria đã gánh chịu.
Hồi tháng 4/2015, một liên minh Hồi giáo mới của các binh đoàn nổi dậy được hỗ trợ bởi chi nhánh Jabhat al-Nusra của al-Qaida đã chiếm được thủ phủ Idlib ở miền bắc Syria.
Các chỉ huy nổi dậy nói trong cả hai cuộc giao tranh ở Palmyra và Idlib, lực lượng chính phủ bị dàn mỏng và vắng mặt một cách rõ ràng là dân quân Shi’ite nước ngoài được Iran phối hợp cùng các chiến binh Hezbollah ở Libăng. Nhiều dân quân Shi’ite đã chiến đấu cùng với quân đội Syria bắt đầu trở lại Iraq năm ngoái để tham gia cuộc chiến chống lại phiến quân IS đã chiếm được một vạt ở miền tây và bắc Iraq. Chiến binh Hezbollah thì tập trung vào giao tranh với phiến quân Syria ở Qalamoun, một vùng đồi núi chạy dọc theo một phần biên giới Syria giáp với Libăng.
Trong cuộc giao tranh để bảo vệ Palmyra, lực lượng chính phủ được sự hỗ trợ của các chiến binh thuộc bộ tộc al-Shaifat ở miền đông. Năm ngoái, các cấp chỉ huy Syria đã mở một trại huấn luyện ở Palmyra cho các chiến binh al-Shaitat tiếp theo một cuộc tàn sát của phe chủ chiến Hồi giáo giết hại 700 thành viên bộ tộc, gồm cả phụ nữ và trẻ em. Hình ảnh bắt đầu xuất hiện trên các trang mạng xã hội sau khi Palmyra cho thấy người bộ tộc al-Shaitat bị hành quyết vì đã chiến đấu chống nhóm Nhà nước Hồi giáo.
Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR) cho biết những tay súng thuộc nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã hành quyết ít nhất 17 người, trong đó có cả dân thường sau khi những phần tử thánh chiến này chiếm được thành cổ Palmyra của Syria vào ngày 21/5.
Luyện Minh Bích