Nga báo trước Thổ Nhĩ Kỳ về âm mưu đảo chính?

Một số phương tiện truyền thông Arập dẫn lời nguồn tin ngoại giao tại Ankara nói rằng Cơ quan Tình báo Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ (MIT) đã nhận được thông tin tình báo từ các đối tác Nga báo trước về cuộc đảo chính sắp xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Nga có hệ thống điện tử nghe trộm cực kỳ hiện đại ở Syria

Các nhà ngoại giao giấu tên cho biết quân đội Nga trong khu vực đã thu được nhiều cuộc trao đổi rất nhạy cảm và thông điệp phát thanh mã hóa cho thấy quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng tiến hành một cuộc đảo chính chống lại Tổng thống Erdogan. Những cuộc trao đổi bao gồm việc đưa một số trực thăng quân đội đến khách sạn mà Tổng thống Erdogan đang ở để bắt giữ hoặc giết ông này.

Các nhà ngoại cho biết đơn vị tình báo quân sự Nga triển khai ở sân bay Khmeimim tại tỉnh Lattakia phía bắc Syria được trang bị các hệ thống tác chiến điện tử và nghe trộm cực kỳ hiện đại.

Trong khi đó, Nga đã triển khai lá chắn tên lửa phòng không S-400 rất tinh vi ở căn cứ không quân Khmeimim và có thể bao quát toàn bộ bầu trời Syria với các hệ thống phòng không tương tự.

Hai ngày sau cuộc đảo chính quân sự bất thành, ngày 17/7, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gọi điện cho Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, trong đó lên án cuộc đảo chính quân sự đêm 15/7 là không thể chấp nhận và bày tỏ hy vọng Thổ Nhĩ Kỳ nhanh chóng ổn định tình hình.

Các nguồn tin ngoại giao ở Ankara cho biết sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Tổng thống Erdogan một tuần trước khi xảy ra đảo chính được cho là "nguyên nhân chính đẩy nhiều quốc gia bên ngoài kích động và hứa hẹn hỗ trợ cho quân đội tiến hành đảo chính”.

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ và Nga không hề bình luận về thông tin nhạy cảm nói trên.

Chỉ bốn ngày sau cuộc đảo chính quân sự bất thành, Tổng thống Erdogan đã xuất hiện trên các phương tiện truyền thông nói rằng ông có kế hoạch thay đổi quan trọng trong chính sách đối ngoại "sẽ kết thúc bất đồng với các quốc gia láng giềng của Thổ Nhĩ Kỳ".

Chưa đầy một ngày sau đó, phát ngôn viên điện Kremlin Dmitry Peskov thông báo rằng Tổng thống Erdogan sẽ thăm Nga vào đầu tháng Tám để hội đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin.

Các nguồn chính thức ở Ankara, trong đó có nguồn tin quân đội, khẳng định rằng các tướng lĩnh hàng đầu của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã được Cơ quan Tình báo Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ (MIT) thông báo về cuộc đảo chính tuần trước, vài giờ trước khi nó được tiến hành.

Một tuyên bố của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ ngày 19/7 mô tả các sự kiện diễn ra trong ngày 15/7 và nói rằng phần lớn các lực lượng vũ trang đã sẵn sàng ngăn chặn âm mưu đảo chính, nhờ những thông tin được MIT khoảng 5 giờ trước khi cuộc đảo chính quân sự bắt đầu, nhật báo Hurriyet loan tin. Báo này viết: "Các thông tin của Cơ quan Tình báo Quốc gia được cung cấp vào lúc 16h00 ngày 15/7 và đã được đánh giá tại Bộ Tổng tham mưu với sự có mặt của Tổng Tham mưu trưởng Hulusi Akar, Tư lệnh Lục quân Salih Zeki Colak và Phó Tổng tham mưu trưởng Yasar Guler”.

Để chống lại cuộc đảo chính, các quan chức cấp cao trong quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã ra lệnh cho tất cả các lực lượng trên không và trên khắp đất nước ngừng hoạt động ngay lập tức - kể cả các loại xe quân sự như xe tăng, chiến đấu cơ và trực thăng vũ trang.

Một báo cáo của Al-Jazeera tiếng Arập cho thấy phe đảo chính đã hành động trước kế hoạch 6 giờ so với dự kiến và bắt đầu khởi động cuộc đảo chính vào lúc 3 giờ sáng (giờ địa phương) ngày 16/7/2016.

Trong khi Al-Jazeera không cho biết lý do vì sao cuộc đảo chính quân sự được bắt đầu trước thời hạn, sự tiết lộ sau này của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy những kẻ âm mưu đảo chính biết kế hoạch của họ đã bại lộ và quyết định ra tay sớm hơn.

Bài viết của Al-Jazeera cũng cho biết phe đảo chính đã có kế hoạch bắt cóc hoặc giết Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, khi cử một số máy bay trực thăng bay về phía khách sạn mà ông Erdogan đang ở tại khu nghỉ dưỡng Marmaris. Nhưng Tổng thống Erdogan đã rời khu nghỉ dưỡng này, 44 phút trước khi các trực thăng vũ trang chỉ binh sĩ đảo chính đến nơi.

Các tuyên bố chính thức của Ankara xem ra khá trùng khớp với những điều mà phương tiện truyền thông Arập dẫn các lời nguồn tin ngoại giao về thông tin tình báo Nga.

Vai trò của giáo sĩ Gulen và một số nước Vùng Vịnh

Tại Ankara, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cuộc đảo chính bất thành đêm 15 rạng sáng ngày 16/7 là do các tướng lĩnh trung thành với giáo sĩ Hồi giáo Fethullah Gulen, người đã từng là đồng minh quan trọng của Tổng thống Erdogan và hiện đang tị nạn chính trị ở Mỹ. Nhiều người tin rằng giáo sĩ Gulen là nguyên nhân chính khiến một số các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc Mỹ dính líu vào mưu toan đảo chính quân sự.

Giáo sĩ Gulen hiện đang chạy điều hành một doanh nghiệp trị giá nhiều tỷ USD ở Ả-rập Xê-út. Chính phủ Ả-rập Xê-út đã lên án cuộc đảo chính, nhưng các phương tiện truyền thông lại cho rằng Riyadh và Abu Dhabi - hai đồng minh của Mỹ có quan hệ thân mật thiết với nhau ở Vịnh Ba Tư - đã dính líu vào cuộc đảo chính bất thành ở Thổ Nhĩ Kỳ.

“Người thổi còi” Mujtahid, được cho là thành viên hoặc có quan hệ mất thiết với hoàng tộc Ả-rập Xê-út, tiết lộ rằng các quan chức chính phủ cấp cao ở Riyadh và Abu Dhabi (Ả-rập Xê-út và UAE) đã được thông báo về cuộc đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu trước khi nó diễn ra.

Ông Mujtahid đã viết trên trang Twitter hôm 18/7 rằng các nhà lãnh đạo UAE đã đóng một vai trò nhất định trong cuộc đảo chính bất thành và qua và các cơ quan tình báo Thổ Nhĩ Kỳ đang giải mã sự can dự này. “Người thổi còi” Mujtahid cho biết thêm rằng các nhà lãnh đạo UAE cũng đã cảnh báo Ả-rập Xê-út về cuộc đảo chính sắp xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ: "Phó Thái tử và Bộ trưởng Quốc phòng Ả-rập Xê-út Mohammad bin Salman đã được thông báo về cuộc đảo chính quân sự ở Thổ Nhĩ Kỳ".

Cuộc đảo chính tuần trước ở Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang biến thành một cuộc đối đầu khu vực lớn và dẫn đến sự thay đổi của Thổ Nhĩ Kỳ trong chính sách Syria.

Ngày 20/7, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho rằng một số quốc gia có thể đã dính líu tới âm mưu đảo chính bất thành vừa qua, song ông không nêu đích danh bất cứ nước nào. Theo ông, những vụ bắt giữ gần đây sẽ cung cấp cho giới chức Ankara nhiều cái tên trong những ngày tới. Trả lời phỏng vấn với kênh truyền hình Al-Jazeera, Tổng thống Erdogan cho rằng sẽ là sai lầm lớn nếu Mỹ không cho dẫn độ giáo sĩ Fethullah Gulen về Thổ Nhĩ Kỳ, bởi Ankara đang cung cấp cho Washington tất cả các bằng chứng.

Ngày 19/7, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Binali Yildirim cho biết chính phủ nước ông đã gửi các tài liệu cho Mỹ về việc dẫn độ giáo sỹ Fethullah Gulen (hiện sống tại Mỹ) với cáo buộc ông này liên quan đến vụ đảo chính hôm 15/7. Phát biểu trước quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ, ông Yidirim nói: "Chúng tôi đã gửi 4 bộ tài liệu cho Mỹ về việc dẫn độ người đứng đầu nhóm khủng bố (giáo sĩ Gulen). Chúng tôi sẽ đưa ra nhiều bằng chứng hơn họ muốn”.