Mâu thuẫn tổng thống-quân đội Philippines về Biển Đông?

Đó là nhận định của giáo sư Richard Javad Heyrarian trong bài viết đăng trên trang mạng Asia Times ngày 14/3/2017.

Học giả người Philippines, giáo sư Richard Javad Heyrarian viết: Trong khi Tổng thống Duterte ca ngợi Trung Quốc là một đối tác phát triển của Philippines, Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana lại rung chuông cảnh báo về việc Trung Quốc xâm nhập các khu vực mà Manila tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông.

Đầu năm nay, Bộ trưởng Quốc phòng Lorenzana cảnh báo rằng Trung Quốc có thể sớm thúc đẩy việc thực thi tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ bãi cạn Scarborough đang tranh chấp. Đáng nói là, bãi cạn này chỉ cách căn cứ quân sự chính Subic và Clark của Philippines khoảng 100 hải lý.

Ông Lorenzana nói rằng nếu Philippines không phản đối, Trung Quốc sẽ xây dựng các căn cứ quân sự trên bãi cạn Scarborough và việc Bắc Kinh bành trướng ở Biển Đông là "rất, rất phiền phức" và "không thể chấp nhận được”.

Đánh chú ý, ông Delfin Lorenzana đã từ chối lời mời trước đó của Tổng thống Duterte, đề cử ông làm Đại sứ Philippines tại Mỹ. Thay vào đó, ông quyết định giữ vai trò là người lính tiên phong trên cương vị Bộ trưởng Quốc phòng Philippines.

Trên thực tế, những phát biểu quá thân thiện với Bắc Kinh của Tổng thống Duterte đã liên tục bị “lọc” bởi các cơ quan an ninh Philippines vốn có thái độ nghi kị với Trung Quốc.

Cách tiếp cận thân thiện của Tổng thống Duterte đối với Bắc Kinh thể hiện một sự thay đổi mạnh mẽ so với cách tiếp cận của chính phủ của Tổng thống tiền nhiệm Benigno Aquino, người từng so sánh Trung Quốc với "Đức quốc xã", ráo riết bành trướng lãnh thổ trên lưng các nước láng giềng nhỏ hơn. Cũng có người nghi ngờ rằng Tổng thống Duterte thân Trung Quốc và sẵn sàng hy sinh sự toàn vẹn lãnh thổ đổi lấy lợi ích kinh tế.

Trong một dấu hiệu cho thấy có sự thay đổi về lập trường đối với Trung Quốc, ngày 13/3, Tổng thống Duterte đã yêu cầu quân đội khẳng định chủ quyền của Philipin ở ngoài khơi bờ biển phía đông bắc của nước này, nơi các tàu thăm dò của Trung Quốc đã được phát hiện trong những tháng gần đây.

Trước đó, Tổng thống Duterte đã tuyên bố rằng ông có thể "xem xét lại" quan hệ giữa song phương, nếu Trung Quốc tiến hành các hành động đơn phương và phá hoại trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines.

Các cuộc thăm dò ý kiến gần đây cho thấy phần lớn người Philippine cho rằng chính phủ Duterte cần có thái độ kiên quyết trong việc bảo vệ yêu sách lãnh thổ và hàng hải của Manila ở Biển Đông.

Gần đây, Bộ trưởng Quốc phòng Lorenzana tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn rằng Trung Quốc bắt đầu “để ý” đến Benham Rise, một vùng biển nằm trong EEZ của Philippines ở Thái Bình Dương.

Ông Lorenzana cho biết, trong ba tháng qua, các tàu Trung Quốc đã tiến hành khảo sát hải dương học ở Benham Rise để nghiên cứu khả năng triển khai một tàu ngầm Trung Quốc đến khu vực này. Mô tả tình hình là "rất phiền phức”, Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana đã ra lệnh cho Hải quân Philippines “bám sát và xua đuổi” các tàu khảo sát Trung Quốc ra khỏi “vùng biển phía đông Philippines”.