Cuộc chiến ngoại giao “khốc liệt” Mỹ - Nga bước sang giai đoạn mới

Theo Washington Post, thông tin trên do Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo vào hôm 31/8.

Các cơ sở ngoại giao này gồm tổng lãnh sự quán Nga ở San Francisco, một cơ sở ngoại giao ở thủ đô Washington và một cơ sở lãnh sự ở thành phố New York. Việc đóng cửa phải được hoàn tất vào ngày 2/9.

Các cuộc trả đũa Mỹ-Nga, hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân,  có thể sẽ còn tiếp diễn và làm cho hy vọng của ông Trump về việc thắt chặt quan hệ với Nga trở nên xa vời hơn.

Mặc dù vậy, cũng vào ngày 31/8 thư ký Nhà Trắng Sarah Huckabee Sanders khẳng định Nhà Trắng muốn “ngừng chiều hướng đi xuống” trong quan hệ Mỹ-Nga.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert cho biết, Mỹ hy vọng khi Nga đã đạt được sự quân bình về số lượng nhân viên ngoại giao giữa 2 nước, thì Mỹ có thể tránh thêm các hành động trả đũa qua lại giữa đôi bên.

Ngoại trưởng Mỹ Tillerson điện đàm với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov vào hôm 31/8 và thông báo rằng Mỹ đã tuân thủ yêu cầu của Nga vào hạn chót 31/8. Một quan chức ngoại giao Mỹ cho biết, ông Tillerson đã thông báo cho ông Lavrov về các yêu cầu mới của Mỹ.

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson trước đó cho biết quan hệ Mỹ-Nga đã xuống tới mức thấp nhất kể từ Chiến tranh Lạnh và an ninh quốc gia đòi hỏi Mỹ phải cải thiện mối quan hệ này (nhưng chính quyền ông Trump chưa thực sự thành công trong mục tiêu đó).

Hiện Mỹ đang điều tra về cái gọi là sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử Mỹ năm 2016 theo hướng bất lợi cho ứng viên Hillary Clinton và có lợi cho ứng viên Trump.

Nga kiềm chế

Anatoly Antonov, người vừa được chỉ định làm Đại sứ Nga tại Washington, cảnh báo hai bên cần tránh những động thái vượt vòng kiểm soát.

Hãng thông tấn Nga TASS dẫn lời ông Antonov nói: “Chúng ta cần xử lý vấn đề này một cách bình tĩnh và chuyên nghiệp. Tôi và các đồng nghiệp sẽ hoàn thành nhiệm vụ của mình một cách chuyên nghiệp”.

Dmitry Suslov, giám đốc chương trình tại Câu lạc bộ Bàn luận Quốc tế Valdai ở Moscow, nói: “Sau đó, tình hình tùy thuộc Mỹ có muốn trả đũa hay không. Tôi hy vọng rằng lần này chúng ta sẽ đặt dấu chấm hết cho vòng luẩn quẩn công kích và trả đũa này, hoặc ít nhất hai bên quản lý được mối quan hệ”.

Trong thông cáo của mình, Bộ Ngoại giao Nga nói rằng ông Lavrov “đã bày tỏ ông lấy làm tiếc về việc leo thang căng thẳng trong quan hệ song phương, mà phía khởi xướng không phải là chúng tôi”.

Trong khi phía Mỹ giải thích rằng họ làm vậy để đáp trả việc Nga yêu cầu cắt giảm nhân viên ngoại giao Mỹ ở Nga thì Nga quy trách nhiệm cho Mỹ về việc châm ngòi cho vòng luẩn quẩn trừng phạt và trả đũa vẫn chưa có dấu hiệu sẽ sớm kết thúc.

Khi Nga trục xuất các nhà ngoại giao vào mùa hè 2017, họ nói rằng đây là để trả đũa cho các lệnh trừng phạt của Mỹ và việc Mỹ tịch thu hai cơ sở ngoại giao lớn của Nga ở Mỹ. Phía Nga thì cho biết, phản ứng của họ là cân bằng số nhân viên ngoại giao làm việc ở mỗi nước. Tuy nhiên giới quan sát xem đây là dấu hiệu rõ ràng ông Putin đã không còn tin vào triển vọng có mối quan hệ thân thiện với Mỹ dưới thời Tổng thống Trump.

Tổng thống Nga Putin từng hy vọng việc ông Trump vào Nhà Trắng sẽ là sự khởi động mới và giúp đảo ngược các lệnh trừng phạt kinh tế mà Tổng thống Mỹ Obama đã áp đặt lên Nga do vai trò của Nga trong vấn đề Ukraine.

Thời ông Obama, trước các đánh giá của cơ quan tình báo Mỹ cho rằng Nga đã nỗ lực tác động đến bầu cử Mỹ 2016, chính quyền Mỹ đã trục xuất một số nhà ngoại giao Nga. Để thể hiện thiện chí với tân Tổng thống Mỹ Trump, ông Putin đã trì hoãn trong nhiều tháng việc trả đũa các hành động trục xuất từ phía Mỹ cũng như việc Mỹ tịch thu 2 cơ sở nghỉ dưỡng của ngành ngoại giao Nga ở Mỹ.

Thế nhưng ông Putin đã không trì hoãn mãi được. Đến tháng 7 vừa rồi, chính quyền Nga đã ra tay trục xuất một số nhà ngoại giao Mỹ. Và ngày 31/8, phía Mỹ đã đáp trả.

Ngoại trưởng Nga Lavrov nói với người đồng cấp Tillerson rằng Moscow sẽ xem xét kỹ lưỡng các động thái mới của Mỹ và sẽ công bố phản ứng của phía Nga.

Tương tự, phát ngôn viên Nauert của Bộ Ngoại giao Mỹ cảnh báo Mỹ cũng có biện pháp khi cần thiết.

Nga vẫn giữ lại 3 lãnh sự quán khác và các cơ sở ngoại giao nhỏ hơn ở Mỹ.

Nga có nhiều cơ sở ngoại giao ở Mỹ hơn là Mỹ có ở Nga. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố họ không yêu cầu sự cân bằng tuyệt đối (về số nhân viên và cơ sở ngoại giao giữa 2 bên), coi đó là cách mở cánh cửa cải thiện quan hệ giữa đôi bên.

Trong ba cơ sở ngoại giao của Nga mà Mỹ vừa yêu cầu đóng cửa, có hai cơ sở thuộc sở hữu của Nga, và một cơ sở là do Nga thuê. Nga vẫn giữ quyền sở hữu các cơ sở này nhưng không được phép sử dụng chúng cho mục đích ngoại giao.

Các cơ sở ngoại giao của Nga ở Washington và New York là về thương mại, còn văn phòng lớn hơn ở San Francisco chuyên xử lý vấn đề visa và các công tác ngoại giao rộng hơn.

Hai nước này tố cáo lẫn nhau sử dụng các cơ sở ngoại giao cho hoạt động tình báo. Các quan chức Mỹ tuyên bố hai cơ sở nghỉ dưỡng mà họ tịch thu của Nga vào tháng 12/2016 đã bị Nga sử dụng sai mục đích, còn cơ sở ở San Francisco bị nghi thực hiện hoạt động tình báo kinh tế.

Edward Price, một cựu chuyên gia phân tích của cơ quan tình báo Mỹ CIA nói: “Việc đóng cửa cơ sở ngoại giao ở San Francisco sẽ làm suy giảm khả năng của Moscow trong việc theo dõi ngành công nghệ Mỹ thông qua các sĩ quan tình báo trong vỏ bọc ngoại giao. Việc đóng cửa đó sẽ buộc Nga phải lựa chọn một cách khó khăn giữa việc ưu tiên hoạt động ngoại giao hay tiến hành hoạt động thu thập tình báo ngầm”./.