Bí ẩn kinh tế Triều Tiên

Trước nay, CHDCND Triều Tiên vẫn là một đất nước bí ẩn đối với bên ngoài. Người ta biết đến Triều Tiên chủ yếu qua những lời đe dọa tấn công quân sự hay những lần thử hạt nhân hoặc qua các lệnh trừng phạt, cấm vận của quốc tế vì chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Bình Nhưỡng… Đất nước này dường như hạn chế mọi quan hệ với bên ngoài. Ngay cả Khu Công nghiệp chung Kaesong với Hàn Quốc cũng vừa bị Triều Tiên đóng cửa.

Công nhân một nhà máy dệt lụa ở Bình Nhưỡng  Ảnh: REUTERS

Lờ mờ thông tin

Rất khó thu thập thông tin nói chung về Triều Tiên và nền kinh tế của nước này vốn đang bị tác động lớn bởi các lệnh trừng phạt, trong khi chính phủ Triều Tiên không công bố các số liệu thống kê chính thức. Nền kinh tế của Triều Tiên ra sao và nước này tạo nguồn thu nhập bằng cách nào chắc hẳn đó là những điều ai cũng muốn biết.

Điều kiện kinh tế của Triều Tiên nói chung là không tốt. Theo Niên giám các nước trên thế giới của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), kinh tế của Triều Tiên là một trong những nền kinh tế tập trung nhất và ít cởi mở nhất thế giới, đồng thời triền miên đối mặt với những vấn đề nan giải về kinh tế. Triều Tiên được đánh giá là rất giàu tài nguyên thiên nhiên nhưng sự chi tiêu cho quân sự với quy mô lớn đang làm hao mòn nguồn tài nguyên này.

Triều Tiên có các nền công nghiệp như sản xuất thiết bị quân sự, chế tạo máy, điện năng, hóa học, khai thác mỏ, luyện kim, dệt may, chế biến thực phẩm. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Triều Tiên là khoáng chất, sản phẩm luyện kim, dệt may, nông - thủy - hải sản. Về nhập khẩu, Triều Tiên nhập các mặt hàng xăng dầu, than cốc, máy móc - trang thiết bị, dệt may và ngũ cốc. 

Có nhiều nhận định, đánh giá từ phương Tây cho rằng nền kinh tế Triều Tiên yếu kém, tồi tệ và bị cô lập. Một số khác nhận định rằng nền kinh tế này lao đao vì lệnh trừng phạt và cấm vận của Liên Hiệp Quốc cũng như gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng từ sự sụp đổ của Liên Xô. Các nhận định khác cho rằng vì Triều Tiên tách biệt với thế giới bên ngoài nên khó có thể hình dung được cuộc sống hiện tại của người dân ở đây và đánh giá chính xác thực lực của nền kinh tế nước này.

Nguồn thu từ đâu?

Tuy giới truyền thông của Mỹ và Hàn Quốc từng bóng gió rằng nền kinh tế Triều Tiên đang đứng trên bờ sụp đổ nhưng có thông tin nhận định kinh tế nước này đã tăng trưởng thực dương trong mấy năm trở lại đây. Ngoài ra, kinh tế Triều Tiên cũng không hề bị biệt lập. Bất chấp lệnh trừng phạt, Triều Tiên vẫn có quan hệ ngoại giao và thương mại với hơn 150 nước, trong đó có nhiều nước thuộc Liên hiệp châu Âu (EU). Theo CNN, phần thu nhập lớn nhất của Triều Tiên có được là từ việc buôn bán vũ khí. Mặt khác, với sự hỗ trợ từ Trung Quốc, Triều Tiên đã cải thiện được hệ thống cơ sở hạ tầng, trong đó có hạ tầng phục vụ cho hoạt động khai thác mỏ.

Jang Jin-sung, Tổng Biên tập website New Focus International chuyên đưa tin thời sự dựa trên cơ sở mạng lưới những người Triều Tiên lưu vong và các nguồn tin bên trong Triều Tiên, xác nhận rằng vốn đầu tư từ Hàn Quốc đã tạo ra phần lớn nguồn thu nhập ngoại tệ của Triều Tiên. Ngoài ra, một phần thu nhập khác xuất phát từ việc giao thương với Trung Quốc. 
 
Suốt thời gian qua, vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) chảy vào Triều Tiên chủ yếu từ 2 kênh là Trung Quốc và Hàn Quốc. Hiện Trung Quốc là bạn hàng lớn nhất của Triều Tiên, là đối tác thương mại chủ lực và cũng là nước đầu tư lớn nhất vào Triều Tiên, đặc biệt trong 2 lĩnh vực khai khoáng, xây dựng cơ sở hạ tầng. Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn thứ hai của Triều Tiên với khoảng 20 công ty đang hoạt động trên lãnh thổ “người anh em phía Bắc”, thu hút và giải quyết việc làm cho 13.000 lao động tại chỗ.

Ở đâu cũng thấy hàng Trung Quốc 

Tài liệu của CIA khẳng định Trung Quốc tiêu thụ 67,2% hàng xuất khẩu của Triều Tiên và hàng hóa Trung Quốc chiếm tỉ lệ 61,6% trong tổng lượng hàng nhập khẩu của Triều Tiên. Hàn Quốc chiếm tỉ lệ lần lượt là 19,4% và 20%. Ấn Độ mua 3,6% hàng xuất khẩu của Triều Tiên trong khi hàng hóa của EU chiếm khoảng 4% tổng số lượng nhập khẩu của Triều Tiên. 

Giáo sư Jim Hoare, Khoa Đông phương học và Phi học Trường Đại học London - Anh, người từng thành lập sứ quán Anh đầu tiên ở Triều Tiên vào năm 2001, cho biết trong những năm đầu của thập kỷ trước, Seoul là bạn hàng chủ yếu của Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, thực tế đó đã không còn kể từ khi chính quyền của cựu tổng thống Lee Myung-bak chấm dứt chính sách trước đây của Seoul và thay vào đó là Bắc Kinh. Ông Hoare quả quyết: “Hàng hóa Trung Quốc có mặt khắp mọi nơi ở Triều Tiên. Trung Quốc cung cấp cho nước này tất cả mọi thứ”.

Dư luận cho rằng Trung Quốc cảm thấy an toàn khi giáp biên giới với Triều Tiên hơn là Hàn Quốc, đồng minh của Mỹ. Tuy nhiên, Trung Quốc đã chuyển sang phản đối Triều Tiên khi bỏ phiếu ủng hộ Nghị quyết của Liên Hiệp Quốc về việc lên án vụ thử nghiệm hạt nhân hồi đầu năm nay của chính quyền Bình Nhưỡng. Bắc Kinh ủng hộ lệnh trừng phạt để phản ứng trước toan tính của Bình Nhưỡng là muốn lấy lại sức mạnh quân sự đã mất trong thời gian chấp chính của người chú Jang Song-taek và người cô Kim Kyong-hui của nhà lãnh đạo Kim Jong-un.