“Ba kịch bản” phán quyết về Biển Đông

Philippines kiện yêu sách chủ quyền của Trung Quốc lên Tòa Trọng tài quốc tế vào năm 2013. Đơn kiện của Philippines nói yêu sách “đường chín đoạn” hay “đường lưỡi bò” mà Trung Quốc dùng để “khoanh vùng” chủ quyền của nước này ở Biển Đông là trái với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) mà cả Trung Quốc và Philippines đều đã ký kết.

Thẩm phán Antonio T. Carpio của Tòa án Tối cao Philippines nói rằng trong “kịch bản tốt”, PCA có thể sẽ phán quyết cái gọi là “đường chín đoạn” là “vô hiệu”, bãi cạn Scarborough nằm trong vùng biển chủ quyền của Philippines vốn là khu vực đánh bắt cá truyền thống của ngư dân Philippines, nhưng tòa sẽ không ra phán quyết với các vấn đề khác.

Nếu phán quyết này được đưa ra, Philippines sở hữu vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lý bao trùm bãi cạn Scarborough, ngư dân Philippines có thể đánh bắt cá tại đây.

Bắc Kinh được dự đoán sẽ không tuân thủ phán quyết của PCA trừ khi có các nước lớn và các tổ chức lớn buộc Trung Quốc phải tuân thủ phán quyết và người Trung Quốc nhận ra tuyên bố “đường chín đoạn” không có cơ sở lịch sử.

Nếu kịch bản này xảy ra, thẩm phán Carpio nói Philippines có thể sẽ tiếp tục một vụ kiện mới với tranh chấp tại đảo Itu Aba (đảo Ba Bình)...Ông Carpio: “Cần có các chiến dịch ngoại giao ở Liên Hợp Quốc/ASEAN/EU để yêu cầu Trung Quốc tuân thủ phán quyết và cấm việc tuyên bố chủ quyền hàng hải với (cái gọi là) đường chín đoạn”.òa trọng tài thường trực được công bố

Tòa PCA phán quyết “đường chín đoạn” không có giá trị hoặc vô hiệu trong việc tuyên bố chủ quyền hàng hải, đảo Ba Bình không tạo ra vùng đặc quyền kinh tế, bãi cạn Scarborough tạo ra vùng biển chủ quyền là vùng đánh cá truyền thống của người Philippines.

Với kịch bản này, Philippines cần có các chiến dịch ngoại giao với Liên Hợp Quốc/ASEAN/EU và thế giới để đòi Trung Quốc tuân thủ phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực và cấm việc tuyên bố chủ quyền trong khu vực cái gọi là “đường chín đoạn”.

Tòa án không phán quyết về cái gọi là “đường chín đoạn”, tuyên bố đảo Ba Bình có tạo ra vùng đặc quyền kinh tế, Scarborough chỉ tạo ra vùng biển chủ quyền. Phán quyết không đề cập đến các vấn đề khác.

Nếu phán quyết này xảy ra, Trung Quốc sẽ áp đặt “đường chín đoạn” là ranh giới chủ quyền, Trung Quốc sẽ chặn hoặc quấy rối đường tiếp tế của Philippines, Việt Nam và Malaysia đến các đảo mà các nước này đang kiểm soát tại Trường Sa, tranh chấp pháp lý về vùng biển trong khu vực "đường 9 đoạn" vẫn tiếp tục.

Cách duy nhất mà các quốc gia khác có thể chống lại sự xâm lấn của Trung Quốc là trang bị thêm tàu chiến, máy bay chiến đấu, tên lửa. Chạy đua vũ trang trên biển sẽ xảy ra.

Mỹ và các đồng minh sẽ thường xuyên thực hiện các chuyến tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông ở khu vực Trường Sa. Trung Quốc sẽ chống lại các hoạt động tuần này. Căng thẳng sẽ gia tăng.

Trong buổi nói chuyện tại Manila hôm 24/6, Thẩm phán Carpio đưa ra nhiều giải pháp để gây áp lực buộc Trung Quốc tuân thủ phán quyết của PCA, bao gồm đình chỉ giấy phép của Trung Quốc tại Cơ quan Quản lý đáy biển quốc tế hay đề nghị Ủy ban ranh giới thềm lục địa của Liên Hợp Quốc đình chỉ hồ sơ của Trung Quốc về thềm lục địa mở rộng.

Thẩm phán Carpio nói: "Nếu Tổng Công ty Dầu khí Hải Dương Trung Quốc (CNOOC) lấy dầu và khí đốt trong khu vực Bãi Cỏ Rong, Philippines có thể kiện CNOOC ở các quốc gia mà CNOOC có tài sản như Canada và Mỹ”.Ông Carpio nói Việt Nam sẽ ''có lợi'' nếu phán quyết ủng hộ Philippines

Thẩm phán Carpio nhận định: "Một trong những điều được đề cập đến tại tòa là các đảo chìm như Đá Vành Khăn, Đá Xu Bi. Nếu chúng tôi thắng ở các điểm đó, Trung Quốc phải rời khỏi các bãi đá đó. Nhưng tất nhiên là ép Trung Quốc rời khỏi các bãi đá là cực kỳ khó. Trung Quốc đã cải tạo tất cả các thực thể mà họ chiếm, xây dựng các cấu trúc quân sự trên 7 bãi đá chìm. Tôi không thấy Scarborough có thể là ngoại lệ. Họ cũng sẽ xây, đó là đánh giá của tôi.Trung Quốc sẽ xây dựng tại Scarborough để khẳng định sự hiện diện của họ ở khu vực đó. Trung Quốc xem vị trí của Scarborough là rất chiến lược, cực kỳ chiến lược.”

Tuy nhiên, Thẩm phán Carpio cũng thừa nhận rằng phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực ở La Haye sẽ không giải quyết được xung đột trong khu vực quần đảo Trường Sa.