ASEAN mắc kẹt trong thế đối đầu Trung-Mỹ

Trong những ngày gần đây, lãnh đạo của một số quốc gia trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương đã đưa ra những tuyên bố có các nội dung cơ bản giống nhau.

Thủ tướng Thái Lan và Thủ tướng Nhật Bản, Tổng thống Philippines đều nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải ở Biển Đông. Theo họ, tự do hàng hải là nền tảng cho sự thịnh vượng và hòa bình trong khu vực. Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia nhấn mạnh, nước ông bác bỏ "đường 9 đoạn" phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông. Và Bộ trưởng Tư pháp Philippines nói thêm rằng, nước ông có thể nối lại quan hệ với Mỹ trong bối cảnh Trung Quốc có kế hoạch xây dựng một trạm radar trên bãi cạn Scarborough.

Trong cuộc phỏng vấn của hãng tin Sputnik, nhà chính trị học Nga, Giáo sư Tiến sĩ Vladimir Kolotov nhận định: "Rõ ràng là cạnh tranh về địa chính trị giữa Trung Quốc và Mỹ đã bước vào giai đoạn mới. Điều đáng chú ý là các ông lãnh đạo mà chúng tôi vừa nói ở trên đều là đại diện của các nước có căn cứ quân sự Mỹ hoặc thuộc ảnh hưởng của Mỹ. Mỹ đang tạo ra hệ thống phòng thủ tên lửa trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương từ Nhật Bản đến Australia, còn Trung Quốc bố trí các tiền đồn trên các hòn đảo và rạn san hô, kể cả trên các đảo nhân tạo mà họ xây dựng cách xa bờ biển Trung Quốc. Hiện nay đây là loạt trạm radar, nhưng sau đó chắc chắn sẽ xuất hiện các tên lửa đánh chặn. Tình hình diễn biến rất đáng lo ngại, ở đây nói về việc ‘chia sẻ lại’ vùng ảnh hưởng".

Theo Giáo sư Kolotov, đã từ lâu Trung Quốc khuyến nghị rằng các nước thành viên ASEAN nên giải uyết tranh chấp bằng định dạng song phương. Bây giờ cả chính quyền Trump cũng nghiêng về phía đàm phán song phương. Sau khi từ bỏ bất kỳ sơ đồ khối, và ngay cả dự án TPP được coi là “con đẻ" của chính quyền Obama, Washington bắt đầu gây sức ép với từng nước ASEAN riêng rẽ. Trong bối cảnh này, ASEAN trở thành nạn nhân trong cuộc đối đầu Trung-Mỹ.

Giáo sư Vladimir Kolotov, Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh, Đại học Tổng hợp quốc gia Saint Petersburg, tin chắc rằng, điều duy nhất có thể mang lại những thay đổi tích cực cho ASEAN, là sự đoàn kết của các nước trong khu vực, đặc biệt các thành viên ASEAN. Trở thành một mặt trận thống nhất chống lại những tham vọng của cả Trung quốc và Mỹ, các nước ASEAN mới có thể ngăn chặn kịch bản nguy hiểm, đảm bảo an toàn hàng hải ở Biển Đông, hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực. Nếu không có sự đoàn kết thì trong tương lai Trung Quốc và Mỹ sẽ chỉ đơn giản xé lẻ bản đồ chính trị của ASEAN, bởi vì hai cường quốc này thường giải quyết các vấn đề của mình trên lưng các quốc gia bé nhỏ.