Bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump hôm 21/8 tại Fort Myer về chiến lược Afghanistan có một vài điểm tốt. Nhưng nó cũng đặt ra những câu hỏi về chính sách tổng thể và chiến lược của ông.
 |
| Chiến lược Afghanistan mới của Tổng thống Donald Trump buộc lính Mỹ lại phải tham chiến ở đất nước Trung Á đồi núi hiểm trở này. Ảnh: National Review |
Về mặt tích cực, Tổng thống Donald Trump đã rút lại cam kết rút khỏi cuộc xung đột Afghanistan và không ủng hộ việc sử dụng các nhà thầu tư nhân để chiến đấu ở nước này như một số trợ lý của ông từng thúc giục.
Thế nhưng sai lầm chết người trong chiến lược Afghanistan mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump lại bộc lộ trong ít nhất 10 lĩnh vực chính.
Thứ nhất, ông Trump nói rằng mục tiêu của Mỹ là giành chiến thắng, nhưng ông không hề nói những gì có thể xảy ra. Liệu nó có nghĩa là Taliban và Al Qaeda và ISIS đầu hàng? Liệu có giành cho Taliban một vai trò trong chính phủ Afghanistan và dưới những điều kiện nào?
Thứ hai, trong khi không đưa ra thời hạn rút quân, Tổng thống Trump không giải thích lý do đưa đến Afghanistan thêm một vài nghìn quân nữa. Liệu ông có nâng tổng số quân Mỹ ở Afghanistan lên con số 140.000 binh sĩ như những năm 2010-2011 dưới thời Tổng thống Obama?
Thứ ba, Tổng thống Trump nói rằng ông sẽ ủng hộ chính phủ Afghanistan, nhưng lại không nói ông sẽ làm gì nếu chính phủ này tiếp tục mất đi sự ủng hộ của người dân vì vấn nạn tham nhũng trong 16 năm qua.
Thứ tư, tuyên bố của Tổng thống Trump rằng Mỹ không thể rút khỏi Afghanistan và lặp lại sai lầm của Tổng thống Obama tại Iraq dễ gây hiểu nhầm. Tổng thống Obama đã phải rút tất cả lực lượng Mỹ khỏi Iraq trước khi kết thúc năm 2011 vì một thỏa thuận mà Tổng thống Bush đã cam kết trong năm 2008. Tuy nhiên, sai lầm thực sự của ông Bush là đem quân xâm lược Iraq dưới những chiêu bài giả dối. Hơn nữa, cuộc xâm lăng Iraq đã dẫn tới việc thành lập Al Qaeda ở Iraq, sau đó đã biến thành ISIS. ISIS đã tiến vào tất cả các khu vực Sunni của Iraq và hầu như không có sự kháng cự nào bởi thủ tướng Nouri al-Maliki đã phân biệt đối xử.
Thứ năm, việc đổ thêm quân Mỹ vào Afghanistan không chỉ không làm cho tình hình tốt hơn, mà còn làm cho tình hình tồi tệ hơn. Afghanistan không chỉ có 1 mà là 5 cuộc xung đột. Đó là tranh giành quyền lực kéo dài hàng thế kỷ giữa người Pashtun và tất cả các cộng đồng sắc tộc khác; xung đột giữa bộ lạc Durrani và Ghilzai Pashtun; cuộc chiến văn hoá giữa các cư dân đô thị và những người bảo thủ tôn giáo ở nông thôn; chiến tranh lạnh giữa Ấn Độ và Pakistan và căng thẳng giữa Taliban ở Pakistan và Afghanistan.
Thứ sáu, bằng cách yêu cầu Ấn Độ đóng một vai trò lớn hơn ở Afghanistan, ông Trump sẽ làm cho khả năng Pakistan ngừng hỗ trợ Taliban ở Afghanistan trở nên khó trở thành hiện thực vì người Pakistan vốn xem vai trò của họ ở Afghanistan chủ yếu để ngăn chặn Ấn Độ uy hiếp biên giới phía bắc. Hơn nữa, cắt viện trợ cho Pakistan sẽ khiến cho Islamabad khó có thể cho phép Mỹ tiếp vận cho quân đội Hoa Kỳ thông qua lãnh thổ nước này.
Thứ bảy, tuyên bố của Tổng thống Trump rằng nếu lực lượng Mỹ rút đi, Afghanistan sẽ lại trở thành nơi trú ẩn cho các nhóm khủng bố như Al Qaeda và ISIS là không chính xác. Nó phớt lờ sự thật rằng Taliban không ủng hộ các nhóm này và rằng Mỹ không thể xâm chiếm và chiếm cứ mọi quốc gia có tổ chức khủng bố. Nếu Al Qaeda, ISIS hay bất cứ nhóm khủng bố khác đe doạ Mỹ, Washington có thể sử dụng tên lửa không đối đất hoặc tên lửa hành trình chống lại chúng như đã làm ở Yemen, thay vì gửi quân đội chiếm đóng.
Thứ tám, Tổng thống Donald Trump bỏ qua thực tế rằng nếu Mỹ rút quân khỏi Afghanistan, thì các nước trong khu vực buộc phải tăng cường can thiệp. Nga, Iran, Pakistan, Ấn Độ và Trung Quốc không muốn thấy một Afghanistan làm mất ổn định khu vực. Thực tế, vào năm 2001, người Iran đã giúp tiêu diệt Taliban và Al Qaeda ở Afghanistan bằng cách cung cấp cho Mỹ thông tin tình báo và thuyết phục các đồng minh thuộc Liên minh phương Bắc của họ ủng hộ Mỹ.
Thứ chín, Tổng thống Trump muốn sử dụng tất cả các công cụ trong kho vũ khí an ninh quốc gia để đạt được mục tiêu của mình. Tuy nhiên, ngân sách đề xuất năm 2018 của ông Trump sẽ làm cho điều đó không thể thực hiện được vì những khoản cắt giảm thấu xương mà ông đã làm trong ngân sách của Bộ Ngoại giao Mỹ và USAID.
Thứ mười, Tổng thống Donald Trump sẽ để cho các tướng lĩnh chỉ huy quân đội trên chiến trường toàn quyền quyết định, điều mà ông đã làm ở Syria và Yemen. Mặc dù điều này có thể cải thiện tình hình chiến trường tạm thời, nhưng nó lại có thể dẫn tới nhiều thương vong cho thường dânvô tội hơn, như đã xảy ra ở Yemen và Syria. Do đó, nó sẽ tạo ra nhiều kẻ khủng bố hơn.
Do những sai lầm nói trên trong chiến lược Afghanistan, Tổng thống Mỹ Donald Trump khó có thể đạt được mục tiêu của mình trong tương lai gần.
Minh Châu (Theo The National Interest)