Vai trò của các công ty thẩm định giá trong vụ Tân Hoàng Minh

Trong Kết luận điều tra vụ án hình sự mới đây về vụ án xảy ra tại Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Khách sạn Tân Hoàng Minh (sau đây gọi là ‘Tân Hoàng Minh’) và các đơn vị, tổ chức liên quan, Cơ quan Cảnh sát Điều tra (CSĐT) Bộ Công an đã chỉ ra những gian dối trong quá trình thẩm định giá tài sản đảm bảo cho các lô trái phiếu riêng lẻ được phát hành bởi những công ty thành viên của Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Tài sản được nhóm các doanh nghiệp thuộc Tân Hoàng Minh sử dụng làm tài sản đảm bảo cho các lô trái phiếu thường là bất động sản; quyền tài sản phát sinh từ hợp đồng hợp tác đầu tư các dự án bất động sản được ký lòng vòng giữa các pháp nhân trong tập đoàn, hầu hết là hợp đồng khống; vốn góp/cổ phần tại các doanh nghiệp phát hành trái phiếu đứng tên các cá nhân do ông Đỗ Anh Dũng (Chủ tịch Tân Hoàng Minh) chỉ định…

Theo Dân trí, cơ quan điều tra cho biết 3 công ty con thuộc tập đoàn Tân Hoàng Minh (Công ty Ngôi Sao Việt, Công ty Soleil và Công ty Cung Điện Mùa Đông) đã phát hành thành công 9 lô trái phiếu, tổng trị giá 10.030 tỷ đồng.

3 công ty con này đã ngụy tạo các hoạt động kinh tế không có thật thông qua các hoạt động "khống" như hợp đồng mua bán cổ phần, hợp đồng hợp tác đầu tư, hợp đồng đặt cọc... giữa nội bộ các công ty, cá nhân để làm phương án phát hành các gói trái phiếu riêng lẻ.

Theo đó, Công ty Ngôi Sao Việt, Công ty Soleil và Công ty Cung Điện Mùa Đông của Tân Hoàng Minh đã tìm kiếm, thỏa thuận với các công ty kiểm toán đồng ý đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần đối với báo cáo tài chính các công ty dự kiến phát hành trái phiếu là các công ty này, đảm bảo thời gian nhanh nhất.

Để trái phiếu của nhóm Tân Hoàng Minh được phát hành, một số công ty chứng khoán là đơn vị tư vấn phát hành. Cụ thể, Công ty chứng khoán An Bình đã ký hợp đồng tư vấn phát hành, đại lý đăng ký, lưu ký, đại diện sở hữu gói trái phiếu 800 tỷ đồng cho Công ty Soleil. Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVS) ký hợp đồng tư vấn và đại lý phát hành gói trái phiếu 800 tỷ đồng cho Công ty Ngôi Sao Việt. Công ty Chứng khoán Agriseco (AGR) ký ba hợp đồng tư vấn phát hành gói trái phiếu riêng lẻ 450 tỷ đồng; 500 tỷ đồng và 1,900 tỷ đồng cho Công ty Soleil. Công ty Chứng khoán Everest (EVS) đã ký hợp đồng tư vấn phát hành gói trái phiếu 3,230 tỷ đồng cho Công ty Cung điện Mùa đông. Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS) ký hợp đồng tư vấn, đại lý phát hành trái phiếu cho gói trái phiếu 450 tỷ đồng với Công ty Cung điện Mùa đông, làm đại diện trái chủ, nhận tài sản bảo đảm.

Theo ghi nhận từ VnEconomy, nhiều gói trái phiếu doanh nghiệp do các công ty thuộc hệ sinh thái Tân Hoàng Minh phát hành, tài sản đảm bảo là quyền sở hữu cổ phần/vốn góp tại các “công ty hình nộm” có vốn ảo.

Ví dụ, Kết luận điều tra cho biết gói trái phiếu Công ty Cung Điện Mùa Đông phát hành tháng 11/2021 trị giá 196 tỷ đồng; tài sản đảm bảo là 10 triệu cổ phần Công ty Cung Điện Mùa Đông đứng tên sở hữu của Vũ Mỹ Linh, có mệnh giá 27.163 đồng/cổ phần, tương đương tổng trị giá 271,63 tỷ đồng theo Chứng thư thẩm định giá số 0455/CT-ECOMAX ngày 08/11/2021.

Tài liệu điều tra thể hiện Công ty Cung Điện Mùa Đông là công ty thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh; các cá nhân đứng tên cổ phần là nhân viên Tập đoàn, không có tiền góp vốn hoặc mua cổ phần. Khi thẩm định giá trị cổ phần, Công ty Ecomax chỉ dựa theo báo cáo tài chính của Công ty Cung Điện Mùa Đông mà không kiểm tra dòng tiền, chứng từ góp phần, sổ sách kế toán để xác định giá trị tài sản.

Theo đánh giá của Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính, việc thẩm định giá của Công ty Thẩm định giá Ecomax đã vi phạm về phương pháp thẩm định giá theo các quy định của pháp luật hiện hành.

Song, tại báo cáo chứng thư thẩm định giá Công ty Thẩm định giá Ecomax lại thể hiện những điều kiện loại trừ và hạn chế của kết quả thẩm định như “Chứng thư thẩm định giá này không có giá trị trong việc xác lập quyền sở hữu tài sản…Tài sản được sử dụng đúng mục đích, không có tranh chấp. Chủ tài sản đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ pháp lý, tài chính và chứng minh được quyền sở hữu hợp pháp đối với tài sản đề nghị thẩm định giá; Ecomax sử dụng một số giả định vì một số yếu tố không thể tính toán chính xác…; khách hàng sử dụng chứng thư cần tham khảo và xem xét trước khi ra quyết định liên quan tài sản trên và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về những quyết định của mình.”

Hay tại gói trái phiếu Công ty Cung Điện Mùa Đông phát hành tháng 12/2021, trị giá 3.230 tỷ đồng; tài sản đảm bảo là 47,796 triệu cổ phần Công ty Hoàng Hải Phú Quốc có tổng trị giá 4.199 tỷ đồng; tương đương giá trị mỗi cổ phần là 87.851 đồng, theo Chứng thư thẩm định giá số 1011/2021/CTTĐ-VAA ngày 30/9/2021 của Công ty Định giá VAA.

Tài liệu điều tra thể hiện Công ty Định giá VAA thực hiện thẩm định giá cổ phần Công ty Hoàng Hải Phú Quốc thời điểm 30/9/2021 dựa trên việc xác định lại giá trị vốn chủ sở hữu của công ty là 7.748 tỷ đồng (trong khi giá trị sổ sách chỉ là 879,34 tỷ đồng, lý do tăng thêm là có xác định lại giá trị hàng tổn kho (bất động sản đầu tư tại dự án Hoàng Hải Phú Quốc từ 577,994 tỷ đồng lên 7.446 tỷ đồng).

Tuy nhiên, khi xác định giá trị hàng tồn kho, hạng mục xây dựng dở dang của doanh nghiệp; Công ty VAA không kiểm tra thực tế, chỉ dựa theo số liệu do khách hàng cung cấp, không xác định theo chi phí thực tế phát sinh đang hạch toán trên sổ sách kế toán…

Với sự "giúp sức" của các công ty kiểm toán, Tân Hoàng Minh bán ra và huy động được 13.972,5 tỷ đồng. Trong đó 5.165,3 tỷ đồng là tiền của người mua sau trả cho người mua trước, còn lại chiếm đoạt 8.807,3 tỷ đồng của 6.631 khách hàng.