Phóng viên (PV): Vừa qua Báo Tri thức và Cuộc sống nhận được đơn kêu cứu của người dân Rạch Tràm, xã Bãi Thơm, thành phố Phú Quốc về việc UBND thành phố Phú Quốc thu hồi đất để thực hiện dự án Khu du lịch sinh thái và dân cư Rạch Tràm, nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng theo Điều 62 - Luật Đất đai năm 2013. Cụ thể thì quy định này có ý nghĩa như thế nào?
Luật sư Đạt Nguyễn:
Không chỉ riêng Phú Quốc, hầu hết các địa phương trên địa bàn cả nước phần nhiều cũng thu hồi đất căn cứ quy định tại Điều 62 Luật đất đai. Theo đánh giá của cá nhân tôi, quy định này khá vô nghĩa và thiếu rõ ràng, nó dẫn tới việc các địa phương lợi dụng quy định này để thu hồi đất và áp giá đền bù theo khung giá nhà nước, rẻ hơn rất nhiều so với giá thị trường. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện về đất đai tăng lên nhiều hơn.
 |
| Luật sư Nguyễn Văn Đạt - Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội |
Quy định tại điều 62 Luật đất đai 2013 có thể chia ra làm hai vế, vế thứ nhất là “để phát triển kinh tế - xã hội”. Thử hỏi mục đích nào không để phát triển kinh tế - xã hội? Tôi nói quy định này vô nghĩa là ở ý đó.
Ở vế thứ hai là “vì lợi ích quốc gia công cộng”. Trước tiên cần phải trả lời được câu hỏi: Lợi ích quốc gia, công cộng là thế nào? Sự thiếu rõ ràng chính là ở chỗ này. Ví dụ như vì mục đích an ninh, quốc phòng tại Điều 61, chúng ta có định nghĩa rất rõ. Do đó cần phân tích sâu hơn đối với từng trường hợp chúng ta mới có thể làm rõ được là vì lợi ích quốc gia công cộng hay vì mục đích kinh doanh của doanh nghiệp.
PV: Được biết, Dự án Khu du lịch sinh thái Rạch Tràm được Công ty TNHH MTV Đầu tư Địa ốc Thành phố (Công ty CityLand) giới thiệu là khu du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp duy nhất tại Bãi Thơm với chiều dài bờ biển lên đến hơn 2,5km. Toạ lạc ngay khu Bắc đảo Phú Quốc, Dự án có khu nghỉ dưỡng đẳng cấp 5, 6 sao Fairmont - được quản lý và vận hành bởi tập đoàn AccorHotels, bãi tắm riêng, câu lạc bộ biển, quảng trường biển, khu thể thao dưới nuớc, hồ bơi ngoài trời, bến du thuyền, phố mua sắm - ẩm thực, khu trị liệu, hàng trăm căn biệt thự hướng biển, nhà liền kề… Vậy đối với trường hợp UBND thành phố Phú Quốc thu hồi đất của người dân để giao cho chủ đầu tư là Công ty CityLand làm dự án Khu sinh thái Rạch Tràm với mục đích để phát triển kinh tế-xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng theo Điều 62 - Luật Đất đai năm 2013, theo luật sư có đúng không?
Luật sư Đạt Nguyễn:
Có đúng không thì chúng ta cần phân tích rõ quy định này và xem ai là người được hưởng lợi thì sẽ xác định được. Như trên tôi đã nói, quy định này có thể chia ra làm 2 vế, vế thứ nhất khá vô nghĩa nên vấn đề cần được xác định là ở vế thứ hai, vì lợi ích quốc gia, công cộng. Ở vế này chúng ta cần phân tích trên mấy khía cạnh sau:
Khía cạnh thứ nhất, “lợi ích quốc gia, công cộng” cần được hiểu như thế nào? Chắc hẳn mọi người sẽ đồng tình và hiểu giống tôi rằng, lợi ích quốc gia công cộng là lợi ích mà số đông người dân sẽ được hưởng, trong đó những người có đất bị thu hồi, những người sinh sống ở địa phương nơi có đất bị thu hồi nên là những người được hưởng trước tiên.
 |
| Người dân sinh sống tại nơi thực hiện dự án là những người chịu ảnh hưởng lớn nhất |
Khía cạnh thứ hai, cần trả lời được câu hỏi ai là người được hưởng lợi và hưởng lợi nhiều nhất khi thu hồi đất để thực hiện dự án đó? Không khó để chúng ta có câu trả lời người hưởng lợi đầu tiên là doanh nghiệp, vì không được hưởng lợi thì chắc chắn không chủ đầu tư nào làm dự án cả. Không những hưởng lợi mà còn hưởng rất nhiều giá trị và lợi ích kinh tế.
Còn người dân ở đó, đặc biệt là những người dân bị thu hồi đất, họ được hưởng lợi gì? Trước tiên là họ mất nhà mất đất, tiền đền bù không đủ để họ có được chỗ ở mới, nhiều người đối diện với cảnh không nhà không cửa, mất luôn kế sinh nhai, tương lai chưa biết sống thế nào? Giá trị được đền bù không tương xứng với những gì họ đang có. Rõ ràng, họ bị thiệt hại đủ đường.
Khía cạnh thứ ba, xác định những loại dự án nào thu hồi đất vì lý do trên là phù hợp, đảm bảo mang lại lợi ích chung cho số đông người dân và xã hội. Trong một hội thảo sửa đổi luật đất đai năm 2013 tổ chức tại Đại học Luật Hà Nội, tôi có đưa vấn đề này ra trao đổi, một vị đại diện Bộ Tài nguyên môi trường tham dự cũng có phát biểu rằng Bộ cũng đang nghiên cứu đưa ra các tiêu chí đối với loại dự án thuộc trường hợp thu hồi đất đó.
Dự án Khu du lịch sinh thái Rạch Tràm được giới thiệu là khu du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp duy nhất tại Bãi Thơm với chiều dài bờ biển lên đến hơn 2,5km. Toạ lạc ngay khu Bắc đảo Phú Quốc, Dự án có khu nghỉ dưỡng đẳng cấp 5, 6 sao Fairmont - được quản lý và vận hành bởi tập đoàn AccorHotels, bãi tắm riêng, câu lạc bộ biển, quảng trường biển, khu thể thao dưới nuớc, hồ bơi ngoài trời, bến du thuyền, phố mua sắm - ẩm thực, khu trị liệu, hàng trăm căn biệt thự hướng biển, nhà liền kề…
Từ những thông tin và phân tích trên, rõ ràng không khó để khẳng định dự án này vì mục đích kinh doanh, lợi nhuận của chủ đầu tư.
 |
| Dự án Khu đô thị sinh thái và dân cư Rạch Tràm rộng lớn, với nhiều hạng mục nghỉ dưỡng cao cấp phục vụ mục đích thương mại, dịch vụ vì lợi ích của chủ đầu tư? |
PV: Vậy, đối với trường hợp này thì cần phải làm thế nào để việc thu hồi đất đúng quy định của pháp luật và đảm bảo hài hoà lợi ích của các bên, người dân đồng tình, tránh tình trạng kiện cáo xảy ra?
Luật sư Đạt Nguyễn:
Pháp luật quy định rất rõ tại Điều 73 Luật đất đai rồi, chủ đầu tư thoả thuận với người dân có đất để nhận chuyển nhượng hoặc thuê quyền sử dụng đất hoặc nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Nhà nước cũng khuyến khích việc thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất của chủ đầu tư để thực hiện dự án.
Việc thu hồi đất căn cứ Điều 62 Luật đất đai và áp khung giá nhà nước bồi thường cho người bị thu hồi đất rõ ràng không đúng, dẫn đến người dân phản đối và khiếu kiện.
Nghị quyết 18/NQ-TW mới đây cũng đã bỏ khung giá đất, có cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường. Việc thu hồi đất phải tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; hài hòa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư theo quy định; có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ...
PV: Xin cảm ơn Luật sư.
Minh Châu