Độc chiêu “săn” đặc sản quý hiếm cá chày mắt đỏ

Bởi vì quý hiếm, giá trị kinh tế cao nên người dân đã nghĩ ra nhiều độc chiêu để săn bắt cá chày mắt đỏ.

Để tìm hiểu về những độc chiêu bắt đặc sản quý - cá chày, chúng tôi được giới thiệu đến nhà anh Chu Văn Dinh, một cần thủ nổi tiếng ở huyện Yên Thành (Nghệ An). Nhà Dinh sát bên con sông Đào (sông nhân tạo do người đào), trong nhà anh dựng đủ loại cần câu từ cần trúc, tre cho đến cần máy của Nhật Bản có giá cả chục triệu đồng.

Dinh kể: “Trước đây tôi hay đi câu các loại cá như trôi, trắm, tràu, rô phi, mè bán kiếm tiền, nhưng mấy năm trở lại đây, do giá cá chày tăng vọt lên 220.000- 250.000 đồng/kg, gấp đôi, gấp ba các loại cá khác nên tôi “đầu tư” câu loại cá này”.

Được biết, cá chày có tính ăn tạp, thiên về thực vật, mùn bã hữu cơ. Tuy nhiên, để câu được loại đặc sản quý hiếm này không hề đơn giản, bởi cá chày tinh khôn, nếu thấy tiếng động là bỏ đi dù mồi có ngon mấy đi chăng nữa cũng không ăn. Theo Dinh, câu cá chày có nhiều cách nhưng cách câu chạy vẫn là hay nhất. Mồi câu ngoắc con cào cào, người câu cứ đi trên bờ thả câu xuôi dòng nước, vừa thả vừa kéo, cá chày thấy cào cào nhảy lên đớp sẽ dính câu. Câu chạy mỗi ngày Dinh thu hoạch được khoảng 2-3kg cá đặc sản. “Câu kiểu này đúng kiểu câu thể thao và mang thú thư dãn tiêu dao rất tuyệt” - Dinh nói.

Còn kiểu câu thứ hai là câu ổ lưỡi lục. Mồi thả gồm: Ngô, bột nếp, cám gạo, ủ lên men sau đó trộn thêm trứng vịt, thóc mầm, tép tươi. Cần thủ lặn xuống bờ sông (chỗ có eo, nước chảy ít) để thả mồi. Cá chày bắt mồi tìm đến tha hồ giật. Kiểu câu ổ vẫn có thể bắt được các loại cá khác như trôi, chép và rô phi.

Còn một độc chiêu nữa là treo lưới ngay trên miệng cống hình chữ u. Cống này dài khoảng 200m. Khi bơi trong lòng cống thiếu oxy, ra khỏi miệng cống cá sẽ lao lên không trung để hớp oxy. Nắm bắt được điều này, cầm thủ chỉ việc treo lưới, ngồi chơi xem cá nhảy, mỗi ngày may mắn cũng ẵm 4-5kg cá chày. Nhưng, việc treo lưới bắt cá trên miệng cống như thế này rất nguy hiểm, nếu không biết bơi, lỡ sẩy chân xuống thì “chết toi”.

Theo quan sát của chúng tôi, mỗi ngày có trên 20 cần thủ ngồi trên đoạn sông tiếp giáp giữa xã Văn Thành và thị trấn để câu cá chày. Không chỉ người nông dân đi câu về bán kiếm thêm đồng tiền, bát gạo mà nhiều cần thủ làm nhiều ngành nghề khác nhau cũng tìm đến đây câu cá chày như một thú vui tao nhã.

Biết đoạn sông này có cá chày câu nên tầm gần trưa và buổi chiều, nhiều người dân đã tìm đến đây để mua con đặc sản này. Anh Lê Bình, một cần thủ tâm sự: “Chúng tôi câu ở đây, câu được bao nhiêu cá họ mua bấy nhiêu. Mỗi ngày tôi cũng câu được khoảng trên dưới 2kg thu được có 500.000 đồng, ngồi chơi vui mà vẫn có thu nhập”.

Chị Nguyễn Phương, một tiểu thương ở Thị Trấn cho biết, hầu như ngày nào chị cũng đến đây để lùng mua cá chày về chế biến món ăn. Cá chày loại lớn tầm 3kg/con, nhưng cá chày chỉ to bằng ngón tay rán giòn ăn cũng đã ngon rồi.

Cá chày là loài cá thịt trắng, chắc, thơm ngon, bổ dưỡng và có khả năng chữa bệnh. Cá chày có thể nấu được rất nhiều món như: Thịt cá chày ướp gia vị nướng than hồng, ướp gừng cuốn mỡ chài rán, xào sả ớt, gỏi; cá chày nấu canh chua, nấu măng, lẩu, hấp, kho tộ, rán, nấu xổi... Nhiều người đánh giá cá chày rán giòn ăn còn ngon hơn nhiều lần so với đặc sản cá mát sông Giăng.

Đặc điểm của thịt cá chày là hợp với tất cả các loại phụ gia và rau củ nấu với nó. Hiện nay thịt cá chày được đánh giá là ngon trong các loài cá và cũng là loài cá quý hiếm có giá bán vào loại cao trên thị trường cá nước ngọt ở xứ Nghệ. Chị Hoa, chủ một nhà hàng ở thị trấn cho biết: “Cá chày rất được thực khách ưa chuộng. Nhưng rất hiếm khi mua được. Giá bán cá chày ở đây khi cao điểm lên tới 400.000 đồng/kg".

Tuy nhiên, tay câu cự phách Chu Văn Dinh cho biết: "Nhiều người săn lùng quá, không những hàng trăm người suốt ngày đêm “mai phục” câu cá chày trên các dòng sông mà còn một số người còn dùng cả kích điện để đánh bắt nên hiện nay cá chày cực hiếm. Mấy ngày qua tôi đi bở hơi tai, chầu chực trên sông mà chỉ câu được hơn 1kg. Cứ đà này thì tôi “giải nghệ””.

Chưa hết, hiện nay do môi trường bị suy thoái vì nạn phá rừng, đắp đập, đào đãi vàng ở lòng sông, đặc biệt là ảnh hưởng của những đập thủy điện lớn chắn ngang các dòng sông làm mất bãi đẻ của cá. Bên cạnh đó việc khai thác quá mức bằng những phương tiện hủy diệt như dùng xung điện và những phương tiện khai thác khác nên loài cá chày hiện nay trên các dòng sông xứ Nghệ đang ngày một cạn kiệt và có nguy cơ tuyệt chủng.

Cá chày là loài cá có giá trị kinh tế cao của hệ thống sông ngòi xứ Nghệ. Trước thảm họa hủy diệt của con người như vậy loài cá này cần được bảo vệ và nhân giống. Theo những hộ dân sống ở bên con sông Đào thì họ cũng đã từng nuôi cá chày trong ao nhà. Loài cá này tạp ăn và sống khỏe ở mọi thời tiết, rất dễ nuôi.