Doanh nghiệp phải duy trì chế độ thưởng tết minh bạch

- Quý IV/2018 Bộ LĐTBXH đã gửi công văn cho các địa phương, khu công nghiệp yêu cầu địa phương rà soát, báo cáo về tình hình thực hiện trả lương, thưởng tết cho người lao động (NLĐ). Bộ cũng hướng dẫn các đơn vị, doanh nghiệp phối hợp với tổ chức công đoàn cơ sở rà soát quy chế trả lương, quy chế thưởng để xây dựng phương án trả lương, thưởng và hỗ trợ NLĐ trong dịp tết bảo đảm khách quan, minh bạch.

Báo cáo tổng hợp từ 58/63 địa phương gửi Cục Quan hệ lao động và tiền lương (Bộ LĐTBXH) cho thấy, cả nước hơn 25.000 doanh nghiệp có kế hoạch trả lương, thưởng Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán cho NLĐ. Mức thưởng bình quân bằng khoảng 1 tháng lương (6,310 triệu đồng/người), tăng 11,4% so với năm 2018 (5,527 triệu đồng/người). Mức thưởng Tết Dương lịch năm nay ở mức cao, bình quân hơn 1,4 triệu đồng/người, tăng 23,3% so với năm 2018 (1,151 triệu đồng/người).

- Thông tin mà tôi nắm bắt được thì hầu hết các doanh nghiệp đều có thưởng tết hàng năm cho NLĐ. Tuy nhiên, đúng là có một thực tế bức tranh lương - thưởng tết trong các doanh nghiệp khá khác nhau, thậm chí tương phản, cao, thấp khác nhau cả nghìn lần. Thường thì doanh nghiệp sẽ căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, mức độ hoàn thành công việc của NLĐ và các thỏa thuận giữa hai bên liên quan đến nội dung này trong hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể hoặc đã quy định trong quy chế hoạt động của doanh nghiệp để thưởng tết. Chính vì vậy, việc thưởng tết cao hay thấp phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố.

Mặt khác, hiện nay, pháp luật Việt Nam không có quy định nào liên quan tới việc yêu cầu doanh nghiệp phải thưởng tết cho NLĐ. Pháp luật về lao động quy định tiền lương, tiền thưởng là sự thỏa thuận giữa NLĐ và người sử dụng lao động. Bởi vậy, không có căn cứ hay quy định cụ thể nào về vấn đề này.

Ngoài việc thưởng bằng tiền mặt, nhiều doanh nghiệp khuyến khích, động viên NLĐ bằng các hình thức khác như thưởng bằng sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra, thưởng bằng cổ phiếu, các chuyến du lịch hoặc thưởng bằng chế độ thăng tiến... Các hình thức thưởng nêu trên không trái với quy định của pháp luật về lao động, nhưng phải được thỏa thuận trong hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể hoặc quy định trong quy chế của người sử dụng lao động.

- Về tiền thưởng, dù đã rất cố gắng, cả nước vẫn còn khoảng 20% doanh nghiệp chưa thưởng tết cho NLĐ do sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, hoặc do họ chưa xây dựng kế hoạch tại thời điểm gửi báo cáo. Nếu thấy chế độ tiền lương, thưởng chưa thỏa đáng, NLĐ và tổ chức đại diện tập thể NLĐ cần rà soát lại các thỏa thuận với người sử dụng lao động. Trong trường hợp người sử dụng lao động đã thực hiện đúng các thỏa thuận, thì NLĐ và tổ chức đại diện tập thể NLĐ cần gặp gỡ, trao đổi, thương lượng lại với người sử dụng lao động để có chế độ tiền lương, tiền thưởng hợp lý. Trong trường hợp người sử dụng lao động chưa thực hiện đúng các thỏa thuận, các bên liên quan cũng nên bàn bạc, trao đổi, thương lượng để tìm giải pháp tháo gỡ.