Đại dự án nghìn tỷ tai tiếng: Sếp lớn Vinachem bị kỷ luật

Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kỷ luật 1 loạt lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) vì những dự án thua lỗ, kém hiệu quả. Trong đó nhiều dự án thuộc danh sách đen 12 dự án thua lỗ ngành Công Thương.

Dự án Đạm Ninh Bình tổng vốn đầu tư 12.000 tỷ do Tập đoàn Hóa chất Việt Nam làm chủ đầu tư. Từ 2013-2016, nhà máy này đã lỗ tổng cộng 2.700 tỷ đồng.

Tại Kết luận thanh tra dự án này, Bộ Công Thương đã chỉ ra một số sai phạm, khuyết điểm trong công tác quản lý đầu tư xây dựng Dự án Nhà máy sản xuất Đạm Ninh Bình và hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đạm Ninh Bình.

Cụ thể, Tổng công ty Hóa chất Việt Nam (nay là Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) phê duyệt điều chỉnh dự án trên cơ sở kết quả đánh giá hiệu quả tài chính thấp, tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, công tác dự báo còn hạn chế. Ngoài ra, việc bổ nhiệm Giám đốc Ban quản lý dự án chưa chưa tuân thủ quy định.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện dự án này với nhà thầu Trung Quốc là Tổng công ty Thiết kế và Thầu khoán Hoàn Cầu.

Chẳng hạn, chủ đầu tư cấp than cho nhà thầu phục vụ chạy thử vượt so với Hợp đồng EPC. Qua nhiều lần đàm phán, Chủ đầu tư và Nhà thầu vẫn chưa thống nhất được giá trị và trách nhiệm của mỗi bên đối với lượng than chạy thử cấp vượt. Hợp đồng EPC còn có điểm bất lợi cho Chủ đầu tư về trách nhiệm của nhà thầu khi vượt lượng than chạy thử.

“Đây là một trong số các nguyên nhân của việc chưa quyết toán được Hợp đồng EPC”, Bộ Công Thương lưu ý.

Văn phòng Chính phủ cũng đã có văn bản yêu cầu xử lý tồn tại của hợp đồng EPC dự án nhà máy đạm Ninh Bình.

Đạm Hà Bắc, 1 trong 4 nhà máy đang thua lỗ của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, từng là 'cánh chim đầu đàn' của ngành công nghiệp phân bón Việt Nam. Thế nhưng, vài năm trở lại đây, từ khi đầu tư mở rộng nhà máy với số vốn hơn 10.000 tỷ, cánh chim ấy phải mang trên mình gánh nặng với khoản lỗ ngày một lớn.

Năm 2015 - năm đầu tiên nhà máy mở rộng đi vào hoạt động, đạm Hà Bắc đã lỗ 669 tỷ đồng. Cả năm 2016 số lỗ lên tới hơn 1.000 tỷ đồng.

Như vậy, sau 2 năm hoạt động, nhà máy mở rộng số lỗ của đạm Hà Bắc ước tính lên đến hơn 1.700 tỷ.

Với một nhà máy có số vốn đầu tư lớn, việc lỗ trong những năm đầu là bình thường. Ngay trong báo cáo nghiên cứu đầu tư dự án, chủ đầu tư cũng đã tính toán trong 2 năm đầu khi đi vào hoạt động nhà máy sẽ lỗ. Số lỗ được tính toán là 596 tỷ đồng trong năm đầu. Năm thứ hai số lỗ nhỏ hơn, chỉ là 127 tỷ đồng.

Thế nhưng, điều không bình thường là số lỗ của đạm Hà Bắc 2 năm đầu đã vượt mọi tính toán, lớn hơn rất nhiều con số cho phép như đã liệt kê ở trên. Điều lo ngại nữa, sang năm thứ 3, con số lỗ chắc chắn chưa dừng lại dù dự án mở rộng này chỉ được phép lỗ 2 năm đầu.

Hệ quả là, đạm Hà Bắc phải loay hoay trong nợ nần. Số lỗ đang dần vượt quá ngưỡng chịu đựng.

Mới đây, Đạm Hà Bắc đã đăng ký giao dịch trên sàn UPCOM với giá 6.800 đồng/cổ phiếu nhưng gần như không có giao dịch.

Dự án DAP Lào Cai có vốn đầu tư hơn 5.100 tỷ đồng. Báo cáo kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư dự án xây dựng công trình nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 - Vinachem ngày 27/10/2016 của Kiểm toán Nhà nước chỉ ra nhiều sai phạm.

Đáng chú ý là từ khi Nhà máy đi vào sản xuất thương mại từ tháng 7/2015 đến thời điểm 30/6/2016 sản lượng sản xuất không đạt được mục tiêu của Dự án được duyệt. Hiệu quả sản xuất kinh doanh thua lỗ, cụ thể, năm 2015 lỗ trên 154,5 tỷ đồng, 6 tháng đầu năm 2016, lỗ trên 281 tỷ đồng.

Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước phát hiện Dự án trong quá trình thực hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật, nên qua kiểm toán đã chuyền hồ sơ sang cơ quan điều tra để làm rõ.

Cụ thể, phê duyệt tổng mức đầu tư không chính xác 70,2 tỷ đồng; trong quá trình đàm phán giảm giá dự thầu Gói thầu số 3 EPC1 38,48 triệu USD, chủ đầu tư đã hạ thấp yêu cầu kỹ thuật, xuất xứ, chất lượng một số thiết bị, chưa tuân thủ triệt để thiết kế cơ sở, hồ sơ mời thầu; thực hiện một số gói thầu không cần thiết làm lãng phí chi phí đầu tư 9,3 tỷ đồng,...

Ngoài ra, công tác quản lý đầu tư, nghiệm thu, thanh toán tồn tại nhiều sai phạm nên KTNN đã kiến nghị giảm thanh toán 34,5 tỷ đồng, xử lý khác 795 tỷ đồng.

Một sếp Vinachem khác là ông Nguyễn Gia Tường, Phó bí thư Đảng ủy, Tổng giám đốc Tập đoàn bị UBKT Trung ương yêu cầu kiểm điểm nghiêm túc, rút kinh nghiệm sâu sắc.

Một loạt nguyên lãnh đạo khác của Vinachem cũng phải chịu án kỷ luật. Đó là ông Đỗ Quang Chiêu, nguyên Bí thư Đảng ủy Cơ quan, nguyên Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Hoá chất Việt Nam; Ông Nguyễn Quốc Tuấn, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Chủ tịch HĐQT Tổng công ty, nguyên Chủ tịch HĐTV Tập đoàn; Ông Đỗ Duy Phi, nguyên Phó Bí thư Đảng ủy Cơ quan; nguyên ủy viên HĐQT, Tổng Giám đốc Tổng công ty; nguyên Thành viên HĐTV, Tổng Giám đốc Tập đoàn

Ngoài ra, một cựu lãnh đạo khác là ông Nguyễn Đình Khang, nguyên Phó bí thư Đảng uỷ, nguyên Thành viên HĐTV, nguyên Tổng Giám đốc Tập đoàn, bị UBKT Trung ương yêu cầu kiểm điểm nghiêm túc, rút kinh nghiệm sâu sắc. Ông Khang hiện là Bí thư Tỉnh ủy Hà Nam.