Cẩn trọng thực phẩm chay không rõ nguồn gốc

Tuy nhiên, các loại thực phẩm chay cũng tiềm ẩn rủi ro về hàng gian, hàng kém chất lượng có nguy cơ gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

Thị trường đồ chay ngày càng đa dạng, từ rau củ quả tươi sống, chế biến sẵn, đóng túi, đóng hộp... với hàng trăm món ăn chay như: giò, chả, cá, nem, thịt bò, thịt gà... với giá bán dao động từ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn đồng tùy loại.

Đặc điểm chung của các món ăn này là được chế biến từ rau, củ, quả, các loại nấm, đậu, đỗ... Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu ăn chay nhằm thanh lọc cơ thể, phòng tránh bệnh tật, giảm cân còn có các loại gia vị chay như: xì dầu, nước mắm chay, các loại sốt chay...

Thường hay lựa chọn thực phẩm chay để chế biến món ăn cho gia đình, chị Lê Thị Bích ở quận Tân Phú, TP HCM chia sẻ, thị trường thực phẩm chay hiện rất phong phú về chủng loại, gần như thực phẩm tươi sống có món gì thì thực phẩm chay có món đó. Bản thân vẫn chọn nơi mua bán uy tín, quen khẩu vị và các địa chỉ được người thân quen giới thiệu.

“Tôi nghĩ là thực phẩm chay được nhập khẩu từ nước ngoài sẽ tốt hơn. Vì theo người bán hàng quảng cáo, những thực phẩm này được làm từ rau, củ trồng hữu cơ, không nhiễm hóa chất độc hại”, chị Bích nói.

Chị Nguyễn Lan Khuê ở quận Bình Thạnh, TP HCM cũng cho hay, chị và mẹ chị đã chuyển sang ăn chay để đảm bảo sức khỏe. Ban đầu, mâm cơm nhà chị thường có các món rau luộc, nhưng ăn hoài cũng ngán nên để đa dạng bữa ăn hơn, chị đã chuyển sang các loại thực phẩm chay có hình dạng và hương vị y như đồ mặn.

“Dù biết để sản phẩm dai hay giòn, người ta thường cho hàn the, phẩm màu vô cho bắt mắt. Nhưng tôi nghĩ với một số lượng vừa phải, thì chấp nhận được” - chị Khuê chia sẻ.

Tuy nhiên, theo khảo sát của phóng viên khi ghé vào một cửa hiệu tạp hóa ngỏ ý muốn mua nguyên liệu để nấu món kho chay thì người bán bảo: “Nhiều lắm! Heo chay, bò chay, gà chay, tàu hủ ky, nấm mèo, nấm đông cô,… Em muốn ăn gì thì mua nấy”.

Phóng viên mua 20.000 đồng nấm đông cô thì nhận được nấm đã được phân sẵn, bỏ trong bịch nilon trắng trơn không nhãn mác, xuất xứ, đặc biệt có 2 - 3 tai nấm quan sát thấy lớp phấn trắng bên ngoài biểu hiện của mốc meo.

Đem thắc mắc này hỏi thì nhận được câu trả lời của người bán: “Bình thường mà em! Về rửa nước là hết liền. Đồ khô là vậy! Chị mua số lượng lớn rồi về phân nhỏ ra bán lại. Chị mua ở cơ sở uy tín đàng hoàng. Em cứ yên tâm!”

Thiết nghĩ, để làm được thực phẩm khô (trong đó có thực phẩm khô chay) thì việc tẩm ướp chất này, chất nọ trong chế biến và bảo quản là điều chắc chắn. Đối với những cơ sở chế biến, sản xuất có uy tín, tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm thì những loại phụ gia mà các cơ sở này sử dụng sẽ nằm trong danh sách các phụ gia được phép dùng trong thực phẩm của Bộ Y tế.

Nhưng bên cạnh đó, có một số cơ sở vì chạy theo lợi nhuận, họ sẽ sử dụng các loại phụ gia không được phép dùng trong chế biến thực phẩm, giá thành thấp để chế biến thực phẩm. Hoặc nhập khẩu những sản phẩm không nhãn mác, không hạn sử dụng để bán. Những thực phẩm này khi vào cơ thể có thể gây tổn thương các cơ quan, thay đổi chức năng hoạt động của cơ thể, một số chất có thể đưa đến bệnh ung thư.

Trên thực tế, đã có rất nhiều vụ thực phẩm chay mất an toàn vệ sinh thực phẩm bị các cơ quan chức năng phát hiện mà cụ thể là việc có hơn 10 người bị ngộ độc pate chay tại TP HCM với sản phẩm pate Minh Chay đã được công bố vừa qua là một điển hình.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Vũ Hồng, Viện Nghiên cứu Ung thư City of Hope của Mỹ, vi khuẩn Clostridium Botulinum chủng B có trong pate chay tiết ra độc tố Botulinum rồi tấn công các dây thần kinh của cơ thể, làm tê liệt các cơ, dẫn đến ngộ độc. Đây là vi khuẩn kỵ khí bắt buộc, gram dương, hình que, được ký hiệu từ A-G và chủng A, B thường gây bệnh cho người.

Vi khuẩn Clostridium Botulinum chỉ phát triển được ở môi trường không có khí oxy, đặc biệt là ở môi trường kín như các loại thực phẩm đóng hộp (trong đó có pate chay). Chính vì thế, nếu thực phẩm được đóng hộp không đúng cách, dù vi khuẩn này có bị tiêu diệt nhưng bào tử của chúng vẫn phát triển và tạo ra độc tố.

Vì vậy, khi chọn thực phẩm chay khô hoặc đã chế biến sẵn ăn liền, người tiêu dùng nên tìm những thương hiệu có uy tín, lâu năm, đặc biệt là có giấy chứng nhận đạt vệ sinh an toàn thực phẩm.

Ngoài ra, người tiêu dùng cần lựa chọn những loại thực phẩm chay có hạn sử dụng ghi rõ ràng; Nên xem kĩ càng nhãn mác, xuất xứ của sản phẩm, ghi rõ thành phần và cách chế biến, có tem nhập khẩu của cơ quan có thẩm quyền… Bên cạnh đó, khách hàng cần chú ý tới màu sắc của sản phẩm, tránh mua nhầm thực phẩm đã bị mốc.