Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia, Tháp Poklong Garai nằm trên đồi Trầu, thuộc phường Đô Vinh, cách trung tâm thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 9 km về phía Tây Bắc, được xây dựng vào cuối thế kỷ 13 đầu thế kỷ 14 (thời vua Shihavaman, người Việt gọi là Chế Mân).
 |
| Cây trôm tại Tháp Poklong Garai. |
Công trình này có trình độ kiến trúc, nghệ thuật, điêu khắc đạt đến đỉnh cao. Di tích kiến trúc nghệ thuật này được Bộ Văn hóa xếp hạng di tích di tích quốc gia năm 1979 và được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt.
Đến Tháp Poklong Garai, du khách còn được nhìn ngắm một số cây cỏ mang đặc trưng của vùng đất tháp, như cây xương rồng, và các loài hoa khác. Ngoài ra, một điều thú vị hơn cả là khi đi đến chân tháp, du khách khó mà rời được mắt với cây rất lạ, gọi là cây trôm. Có thể coi nó như là một điểm nhấn ngoài cụm tháp.
Cây trôm hay còn gọi là cây mủ trôm, được trồng ở nhiều nước: Ấn Độ, Pakistan, Sri Lanka, Trung Quốc, Việt Nam... Ở Việt Nam, được biết cây trôm chỉ được tìm thấy ở một số tỉnh ở vùng cực Nam Trung Bộ, và mủ trôm có nhiều hữu ích cho sức khỏe. Ở tỉnh Ninh Thuận, nơi có cụm tháp trên, thì có thể coi cây trôm như một biểu tượng.
Theo quan sát, cây trôm là dạng cây cao lớn, tán rộng phủ mát, nhiều nhánh, lá xanh mơn, đặc biệt là quả xanh đẹp với hình dáng lạ lẫm, có thể nhìn nó như hình trái tim. Khi quả khô sẽ săn se lại và rụng xuống, các hạt bị bắn tóe ra; lúc này, một nửa quả trôm càng giống hình trái tim. Từ đó, có thể gọi nó một tên khác là quả tim, một biểu tượng mới của tình yêu, của bền bỉ, trường tồn, khăng khít chăng?
Điều lạ là đa số các quả khô rơi xuống, các hạt bắn ra, nhưng rất hay còn một, hoặc vài hạt nằm lại. Hạt đen trơn, dài dài và kéo tròn hai đầu, trông thích mắt. Hỏi vài người trông coi tháp, thì họ không biết cây trôm trồng ở đây khi nào, nhưng chắc chắn nó là một phần không thể thiếu ở cụm Tháp Chàm Po Klong Garai...
Theo Vũ Đoàn/ Vanhien