Gỗ gù hương là một trong số những loại gỗ quý giá của nước ta. Trong đó tên gọi gù hương là cách gọi ở miền Bắc, còn ở miền Nam thì loại cây này được gọi là cây xá xị.
Cây gù hương hay cây vu hương hoặc cây xá xị đều chỉ về tên gọi của cùng một loại cây thân gỗ lớn, có khả năng ra hoa thuộc họ Nguyệt quế. Loài cây này được biết đến lần đầu vào năm 1913, trong một mô tả khoa học của nhà thực vật học Henri Paul Lecomte.
Cây gù hương được phân bố chủ yếu ở các tỉnh thành từ Cao Bằng cho tới Quảng Ninh, hoặc ở trong miền Nam phân bố ở các tỉnh thành từ Quảng Nam cho tới Đà Nẵng.
Cây gù hương có rất nhiều lá dạng hình bầu dục, chiều dài lá từ 8-12cm, bề rộng 3-5cm. Phần chùy hoa mọc nhiều ở nách lá, khi nở hoa có màu trắng, mùi rất thơm. Hoa kết hạt có màu đen và chứa nhiều dầu, mùa hoa nở thường bắt đầu từ tháng 3 và kết thúc vào tháng 4, cho ra quả vào tháng 7 đến tháng 8.
Loài cây độc đáo này có chứa rất nhiều tinh dầu thơm trong thân và lá cây, với thành phần chính đó là long não. Chính vì thế mà cây gù hương không hề bị mối mọt tấn công, gỗ bền đẹp và trường tồn với thời gian, vậy nên rất được ưa chuộng để khai thác phục vụ nhu cầu đóng đồ gỗ, bàn ghế, đồ mỹ nghệ,...
Ngoài ra cây có thể được chiết xuất tinh dầu phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau như làm thuốc xua đuổi côn trùng, thuốc xoa bóp giảm đau, thuốc trị cảm mạo, cảm cúm. Rễ cây gù hương có thể dùng nấu lấy nước uống có khả năng thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa,...
Chính vì những tác dụng “thần kỳ” của cây gù hương khiến cho nó trở thành mặt hàng hút khách, được nhiều người ưa chuộng tìm mua, trong đó có cả những thương lái tới từ Trung Quốc.
Có thời điểm gỗ gù hương “hot” tới mức được các thương lái Trung Quốc thu mua với mức giá từ hàng trăm triệu cho đến cả tỷ đồng mỗi khối gỗ. Những bộ bàn ghế làm từ gỗ gù hương vì thế mà có giá trị rất cao.
Mặc dù hot đến vậy, thế nhưng cây gù hương ở Việt Nam là loài cây nằm trong danh mục sách đỏ, có nguy cơ bị tuyệt chủng. Nhà nước ra nghị định nhằm quy định cây gù hương nằm trong nhóm thực vật nguy cấp và cấm khai thác. Vì thế mà hiện người ta rất ít khi khai thác loại gỗ này nữa.
Gỗ gù hương quả thật xứng danh là một “báu vật” của núi rừng với nhiều công dụng hữu ích đối với đời sống và cả đối với sức khỏe con người. Chính vì vậy mà chúng ta cần ra sức bảo vệ để góp phần giúp loài cây này có thể phát triển nhiều hơn trong tương lai.
Theo Long Nguyễn/Đời sống gia đình