Thời chiến khó khăn, vẫn có nhà khoa học đầu ngành, sao giờ “hụt hẫng”?

Loay hoay thu hút nhân tài

trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định) đặt câu hỏi về việc Bộ trưởng có nói là đồng ý coi nhân tài là một hướng để phát triển khoa học công nghệ, tuy nhiên việc ịthực hiện rất khó khăn. “Tôi muốn hỏi Bộ trưởng là trong thời gian tới đây, ngay tại Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ trưởng có phương án nào để có thể chiêu mộ nhân tài về bộ làm việc?”, ông Hiếu chất vấn.

Trả lời đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho hay, thu hút nhân tài là vấn đề trăn trở khi ông về Bộ cũng như trước đây làm việc ở cơ sở giáo dục đại học.

“Cứ loay hoay là có chủ trương, tuy nhiên khi triển khai ở cơ sở thì gặp rất nhiều khó khăn, bởi vì còn liên quan đến rất nhiều quy định khác ở Luật Công chức, viên chức; các quy định về tài chính”, ông Đạt giải trình.

Ông Đạt thông tin, vừa rồi triển khai Nghị quyết 27 về xây dựng đội ngũ trí thức, Bộ Khoa học và Công nghệ được Chính phủ giao để xây dựng đề án này. Đây là nhiệm vụ rất khó khăn. Và linh nghiệm của các địa phương khi làm đề án để thu hút nhân tài ở các nơi, nước ngoài, các địa phương khác về làm việc ở địa phương đó thì hầu hết thành công không cao, thậm chí có đề án thất bại.

“Chúng tôi sẽ hết sức cố gắng, tuy nhiên vấn đề này rất khó”, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nói.

Cũng liên quan vấn đề con người, đại biểu Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau) cho rằng điểm kích nổ trong chính sách để làm sao công nghệ Việt Nam bứt phá chính là nhân tài. “Chỉ có nhân tài, nhất là nhân tài khoa học công nghệ mới có thể làm thay đổi diện mạo công nghệ ở Việt Nam mà thôi”, ông Vân nói.

Ông Vân gợi ý, thứ tự ưu tiên trong việc lựa chọn chính sách để kích nổ trong công nghệ đó là nhân tài ở các lĩnh vực như là trí tuệ nhân tạo, blockchain, công nghệ thông tin, công nghệ vật liệu mới, một loạt những vấn đề khác trong y tế và giáo dục.

Chất vấn tại hội trường, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) cho hay, ông rất đồng tình với ý kiến của đại biểu Lê Thanh Vân, đại biểu Lân Hiếu khi nói về cốt lõi trong phát triển khoa học, công nghệ phải là vấn đề nhân tài.

Tuy nhiên, phần trả lời của Bộ trưởng còn tương đối khái quát. Ông muốn nhấn mạnh một yếu tố quan trọng hơn nữa, đó là nhà khoa học đầu ngành.

“Trong báo cáo của Bộ có nêu đội ngũ cán bộ khoa học, công nghệ có tăng nhưng thiếu các nhà khoa học đầu ngành. Đây là một vấn đề không mới nhưng vẫn rất nhức nhối”, đại biểu Nghĩa nói và cho biết, ngay trong nghị quyết Trung ương 6 khóa XI từ năm 2012 đã nêu rất rõ phải tăng cường phát triển đội ngũ các nhà khoa học đầu ngành.

Ông dẫn ra thực tế, khi đi khảo sát ở các trường, các viện nghiên cứu thì thấy rõ sự hụt hẫng này của các nhà khoa học đầu ngành.

“Chúng tôi băn khoăn tại sao trong thời chiến tranh hay những năm tháng bao cấp kinh tế rất khó khăn, thông tin rất ít, chúng ta vẫn tự hào có đội ngũ các nhà khoa học đầu ngành và đóng góp xứng đáng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bây giờ trong điều kiện công nghệ phẳng, chúng ta có thể tiếp cận rất nhiều với khoa học trên thế giới cũng như điều kiện kinh tế - xã hội đã tốt hơn rất nhiều thì đội ngũ khoa học đầu ngành lại hụt hẫng”, đại biểu Nghĩa nêu câu hỏi.

Đại biểu đoàn Phú Yên cũng bày tỏ sự băn khoăn, không biết Bộ Khoa học và Công nghệ đã thống kê trong các lĩnh vực khoa học của đất nước chúng ta, các trường, các viện những lĩnh vực nào thiếu bao nhiêu các nhà khoa học đầu ngành, những lĩnh vực nào có những nhà khoa học đầu ngành?

Nếu không có sự cặn kẽ, chi tiết như vậy, ông rất lo sau này chúng ta ra nghị quyết mới hoặc lần sau chất vấn thì vấn đề thiếu hụt các nhà khoa học đầu ngành lại tiếp tục nêu lên như mới.

Khoa học cần những sản phẩm rất cụ thể, cần những giải pháp rất cặn kẽ, đi vào con người, đi vào chính sách, đi vào những đơn vị. Ông Nghĩa cho rằng, coi khoa học, công nghệ là quốc sách hàng đầu, thì Bộ KH&CN phải giải quyết vấn đề này một cách căn cơ.