Nhức nhối nạn tống tiền online, nạn nhân mất cả chì lẫn chài

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và mạng xã hội đã tạo điều kiện cho nhiều hình thức lừa đảo trực tuyến xuất hiện. Một trong những thủ đoạn tinh vi và nguy hiểm nhất hiện nay là lừa đảo qua hình thức “chat sex” nhằm ghi lại hình ảnh nhạy cảm để tống tiền.

Theo thông báo của Bộ Công an, thời gian gần đây ở nhiều địa phương đã ghi nhận một số vụ việc có dấu hiệu cưỡng đoạt tài sản. Thủ đoạn của các đối tượng là tạo lập các tài khoản mạng xã hội (Facebook, Viber, Telegram…) với ảnh đại diện là hình phụ nữ trẻ, đẹp, ăn mặc khêu gợi. Ban đầu các đối tượng nhắn tin vô tình làm quen, tâm sự rồi giả bộ nảy sinh tình cảm, tự gửi cho bị hại những hình ảnh hở hang, clip nhạy cảm, tiếp đó dụ dỗ đối tác cùng "chat sex".

Cũng có trường hợp chúng gửi một đường link đề nghị nạn nhân tải ứng dụng để lần sau gọi video qua ứng dụng này. Thực chất, những đường link này có chứa mã độc (file thường có đuôi .apk). Nếu được cấp quyền truy cập, đối tượng có thể lấy được một số thông tin cá nhân của bị hại như danh bạ điện thoại, hình ảnh, video trong điện thoại...

Thậm chí có đối tượng dùng công nghệ "Deepfake" (một kỹ thuật tổng hợp hình ảnh, âm thanh hoặc video để tạo ra những nội dung giả mạo) để cắt ghép, chỉnh sửa những hình ảnh video của nạn nhân đã quay thành các hình ảnh, video có nội dung gợi dục, gây hiểu nhầm cho người xem.

Nếu “đối tác” đồng ý "chat sex", các đối tượng sẽ bí mật quay lại màn hình. Sau khi có được những hình ảnh, video này, chúng sẽ “trở mặt” đe dọa, khủng bố tinh thần yêu cầu bị hại phải chuyển tiền, nếu không sẽ phát tán những nội dung này cho bạn bè, người thân, đồng nghiệp của bị hại hoặc phát tán lên mạng xã hội.

Vì lo sợ ảnh hưởng đến uy tín, danh dự nên đã có nạn nhân ngại, không dám nói với người thân hoặc trình báo Công an mà đã thực hiện theo yêu cầu của chúng. Biết “thóp” tâm lý xấu hổ của bị hại, chúng sẽ tiếp tục yêu cầu chuyển thêm tiền với số tiền càng ngày càng tăng cho đến khi bị hại rơi vào tình trạng quẫn bách, tiêu cực.

Đáng lưu ý là nạn nhân bị tống tiền đa dạng không chỉ nam, nữ mà cả các giới LGBT cũng có thể bị lừa đảo, tống tiền bằng các thủ đoạn trên.

Anh M cảnh báo mọi người không nên chia sẻ hình ảnh nhạy cảm hay tham gia các cuộc trò chuyện riêng tư với người lạ. “Chỉ một phút mất cảnh giác có thể khiến bản thân rơi vào bẫy lừa đảo” - anh M nói.

Trước đó, ông T, ngụ tại quận 10, TP Hồ Chí Minh đã lên công an trình báo vụ việc bị đối tượng chủ động làm quen qua mạng xã hội Facebook. Đối tượng sử dụng hình ảnh của một người mẫu khá nổi tiếng trên mạng.

Ông T. và đối tượng đã trao đổi nhiều lần qua video call nên có được sự tin tưởng. Sau thời gian làm quen, lợi dụng lúc ông T. say rượu, đối tượng đã dẫn dụ nạn nhân “chat sex”. Sau đó, đối tượng đã sử dụng clip và hình ảnh đó để liên tục đe dọa, khống chế nạn nhân phải chuyển tiền nhiều lần, nếu không sẽ chuyển clip đến người thân và mạng xã hội của ông T. Do bị khống chế, lo sợ sẽ ảnh hưởng đến uy tín và danh dự bản thân, ông T. đã phải chuyển cho đối tượng hơn 450 triệu đồng. Sau khi nhận được tiền, đối tượng tiếp tục khống chế đòi hỏi thêm nên ông T. đã trình báo cơ quan công an.

Trước sự gia tăng của các vụ lừa đảo qua hình thức “chat sex”, các chuyên gia đã lên tiếng cảnh báo người dân cần nâng cao nhận thức và cẩn trọng khi tham gia các hoạt động trực tuyến.

Chuyên gia công nghệ Nguyễn Hưng, sáng lập dự án Chống lừa đảo, khuyến nghị rằng để bảo vệ bản thân trên không gian mạng, người dùng cần cẩn trọng khi giao tiếp với người lạ. Trước khi trò chuyện hoặc kết bạn, nên xác minh kỹ thông tin của đối phương, đồng thời hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân hay hình ảnh nhạy cảm qua mạng xã hội. Ngoài ra, việc thường xuyên kiểm tra tình trạng bảo mật của tài khoản cũng là điều cần thiết.

Trong trường hợp bị đe dọa, thay vì hoảng sợ và làm theo yêu cầu của kẻ xấu, người dùng nên giữ bình tĩnh, không chuyển tiền và chủ động thu thập bằng chứng để trình báo với cơ quan chức năng. Đồng thời, cần nâng cao bảo mật tài khoản cũng như thông tin cá nhân trên các nền tảng trực tuyến nhằm giảm thiểu rủi ro bị tấn công.

Một số dấu hiệu cho thấy tài khoản có thể đã bị xâm nhập bao gồm việc nhận được thông báo đăng nhập từ vị trí lạ, bị tự động đăng xuất, thông tin cá nhân bị thay đổi mà không có sự can thiệp của chủ tài khoản, hoặc tài khoản đột nhiên gửi tin nhắn bất thường đến bạn bè.

Nếu có dấu hiệu nghi ngờ bị hack, cần ngay lập tức đổi mật khẩu, kiểm tra email và số điện thoại liên kết, xem lại các thiết bị đã đăng nhập, bật xác thực hai lớp và báo cáo sự việc với nền tảng hỗ trợ để kịp thời xử lý.

Vì vậy, trước khi chấp nhận lời mời kết bạn, mỗi người cần cân nhắc kỹ lưỡng về danh tính của đối phương, lý do họ biết đến mình và mục đích kết bạn. Dù vậy, theo ông Oanh, kẻ gian thường tạo ra các tài khoản mạng xã hội giả mạo với độ tương tác cao để tạo sự tin tưởng, khiến nạn nhân khó phân biệt thật – giả. Điều này khiến chúng dễ dàng thực hiện các hành vi lừa đảo, bao gồm chiếm đoạt hoặc cưỡng đoạt tài sản.

Do đó, người dùng mạng cần chủ động kiểm tra các thông tin liên quan đến người muốn kết bạn, thậm chí đặt ngược câu hỏi để xác thực danh tính. Nếu nhận thấy tài khoản lạ liên tục gửi lời mời kết bạn, chia sẻ đường link hoặc hình ảnh mang tính gợi dục, cần có biện pháp ngăn chặn ngay lập tức.

Trong trường hợp cảm thấy bị đe dọa hoặc mất an toàn, ông Oanh khuyến nghị người dùng nên tạm thời khóa tài khoản mạng xã hội để tránh bị theo dõi. Nếu đã lỡ chuyển tiền theo yêu cầu của kẻ lừa đảo, cần lưu ý rằng hành vi này có thể tiếp diễn, bởi những kẻ tống tiền thường lợi dụng tâm lý e ngại của nạn nhân để tiếp tục ép buộc.

Khi rơi vào tình huống như vậy, ông Oanh nhấn mạnh rằng người dân cần giữ bình tĩnh, tìm cách trì hoãn việc chuyển tiền và lập tức thông báo cho cơ quan chức năng hoặc người thân để có hướng xử lý kịp thời. Việc hợp tác với lực lượng chức năng không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn góp phần ngăn chặn các đối tượng tiếp tục gây án. Trong những trường hợp nguy cấp, người dùng nên khóa tài khoản ngay lập tức để tránh ảnh hưởng đến danh dự và uy tín cá nhân.

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, luật sư Nguyễn Ngọc Hùng - Trưởng Văn phòng luật sư Kết Nối (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, trong giai đoạn hiện nay, cùng với sự phát triển, bùng nổ của công nghệ thông tin đã kéo theo đó là hàng loạt các tội phạm thông qua mạng xã hội. Ngoài những “chiêu trò” lừa đảo tinh vi trên mạng xã hội, gần đây các đối tượng phạm tội đã dùng những thủ đoạn nhắn tin tán tỉnh, dẫn dụ đưa các hình ảnh “nhạy cảm” nhằm thực hiện hành vi tống tiền của nhiều nạn nhân.

Đó là lợi dụng chính nạn nhân để tạo ra các hình ảnh, video clip “nhạy cảm” và các đối tượng sử dụng hình ảnh, video clip này để tiến hành thao túng tâm lý, đe dọa nạn nhân với mục đích bôi nhọ danh dự, xúc phạm nhân phẩm, tống tiền… Đã có không ít người đã bị sập bẫy và trở thành nạn nhân của các đối tượng tống tiền tuy nhiên vì tâm lý e ngại nên nhiều trường hợp không trình báo cơ quan công an để xử lý.

Bên cạnh đó, nếu các đối tượng có hành vi sử dụng các hình ảnh, clip nhạy cảm của nạn nhân để đăng tải lên mạng xã hội, internet thì sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội Truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy theo Điều 326 Bộ luật Hình sự 2015. Cụ thể, người nào làm ra, sao chép, lưu hành, vận chuyển, mua bán, tàng trữ nhằm phổ biến sách, báo, tranh, ảnh, phim, nhạc hoặc những vật phẩm khác có nội dung khiêu dâm, đồi trụy hoặc hành vi khác truyền bá vật phẩm đồi trụy thuộc một số trường hợp sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 15 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Từ những sự việc trên, người dân nói chung và người sử dụng mạng xã hội nói riêng cần đề cao cảnh giác tránh bị các đối tượng lợi dụng để thực hiện các hành vi phạm tội. Đặc biệt, người dân cần nâng cao ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân, như: Không chia sẻ các hình ảnh cá nhân; tuyệt đối không quay hoặc chia sẻ hình ảnh, clip có nội dung nhạy cảm; khi tham gia kết bạn, làm quen trên MXH cần phải kiểm chứng ngoài thực tế và không nên cung cấp thông tin cá nhân, hình ảnh cá nhân; không truy cập vào các trang website có đường dẫn lạ… Khi trở thành nạn nhân, tuyệt đối không chuyển tiền mà cần trình báo ngay cơ quan Công an để được giúp đỡ.