Nhà khoa học Võ Vọng: Người kể chuyện cuộc đời bằng lục bát

PGS. Võ Vọng sinh năm 1942 tại xã Đức Lạng, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh, trong một gia đình có truyền thống cách mạng. Ông sinh ra đúng ngày cha bị thực dân Pháp bắt và đày đi Buôn Ma Thuột. Năm 13 tuổi, ông mất cha trong một sai lầm của cuộc chỉnh đốn tổ chức. Từ đó, cậu bé Võ Vọng phải tự lập, vừa học vừa làm, từng bước vươn lên bằng ý chí phi thường.

Nhờ sự thông minh và nỗ lực không ngừng, ông trở thành một nhà khoa học vật lý có tên tuổi, công bố hơn 60 công trình nghiên cứu có giá trị. Trong đó, đáng chú ý nhất là công trình nghiên cứu về cấu trúc thực của đơn thể Calomel Hg₂Cl₂, được thế giới công nhận. Ông từng giảng dạy và làm việc tại nhiều trường đại học danh tiếng như Martin-Luther (Đức), Glasgow (Anh), Tohoku (Nhật Bản), Thanh Hoa (Trung Quốc)... Với những đóng góp xuất sắc, năm 2002, Trung tâm Tiểu sử Quốc tế Cambridge (Anh) vinh danh ông là một trong 2.000 nhà khoa học xuất sắc của thế kỷ 20.

Dù đạt nhiều thành tựu, PGS. Võ Vọng luôn khiêm tốn, chỉ tự nhận mình là “nhà khoa học”, giống như cách nhiều nhà khoa học trên thế giới vẫn làm. Ông không chỉ giỏi chuyên môn mà còn tận tâm hướng dẫn, dìu dắt nhiều thế hệ học trò trên con đường nghiên cứu khoa học.

Sau khi rời phòng thí nghiệm vào năm 2008, thay vì viết hồi ký theo cách thông thường, ông quyết định kể lại cuộc đời mình bằng thơ lục bát—thể thơ truyền thống của dân tộc. Lục bát cuộc đời ra đời sau hơn 10 năm chắp bút, với tổng cộng 4.952 câu thơ, ghi lại chặng đường từ một cậu bé nghèo đến một nhà khoa học danh tiếng, với bao biến cố, thăng trầm:

Không chỉ là một tập thơ, đây còn là một bản tư liệu quý giá về cuộc đời, lịch sử và xã hội. Với phong cách viết giản dị, chân thật nhưng đầy cảm xúc, tác phẩm giúp độc giả thấy được một góc nhìn khác về con người ông—một nhà khoa học nhưng cũng là một người yêu thơ, yêu đời và giàu lòng nhân ái.

Điều đặc biệt là sau khi xuất bản năm 2021, ông không bán sách mà dành toàn bộ số sách để tặng. Những ai muốn nhận sách có thể đóng góp tùy tâm vào Quỹ học bổng Bình dân, do ông và nhóm thiện nguyện thành lập, nhằm hỗ trợ học sinh nghèo hiếu học tại quê nhà. Đến nay, quỹ đã cấp học bổng cho nhiều em học sinh, giúp các em có cơ hội tiếp tục con đường học vấn.

“Trang thơ phác lại trang đời

Bằng bằng, trắc trắc, vần, lời khó khăn.”

Giữa hàng nghìn công trình khoa học, Lục bát cuộc đời có lẽ là một “công trình” đặc biệt nhất của PGS. Võ Vọng - một công trình kết hợp giữa khoa học và văn chương, giữa lý trí và tâm hồn. Nếu những nghiên cứu vật lý của ông đóng góp cho nhân loại, thì tập thơ này chính là di sản tinh thần mà ông để lại cho đời sau.

PGS. Võ Vọng không chỉ là một nhà khoa học, một nhà thơ mà còn là một con người giàu nghị lực và nhân cách. Cuộc đời ông là minh chứng cho ý chí vươn lên, không khuất phục trước nghịch cảnh. Ông từng trải qua gian khó, từng mất mát, nhưng chưa bao giờ dừng bước. Và dù có đi khắp thế giới, trái tim ông vẫn luôn hướng về quê hương.

Cuộc đời và sự nghiệp của ông là nguồn cảm hứng lớn cho thế hệ trẻ - những người đang khao khát chinh phục tri thức và tạo ra giá trị cho xã hội. Dù là trên phòng thí nghiệm hay trong những câu thơ, ông vẫn mãi là hình tượng một nhà khoa học chân chính, tài năng và giàu lòng nhân ái.