Chàng trai “vàng” Tin học Hoàng Xuân Bách: Hành trình của đam mê

Hoàng Xuân Bách sở hữu bảng thành tích đáng nể. Năm 2018, khi mới học lớp 5, Bách đã giành Huy chương Bạc tại cuộc thi Toán và Khoa học quốc tế (IMSO) tổ chức tại Hàng Châu - Trung Quốc. Năm 2019, em tiếp tục khẳng định tài năng với Huy chương Vàng tại cuộc thi Olympic Toán học châu Á - Thái Bình Dương (APMOPS) diễn ra ở Singapore.

Bước vào cấp trung học cơ sở, Bách chuyển hướng tập trung sang môn Tin học. Ngay từ năm lớp 8, em đã đạt giải Nhì trong kỳ thi học sinh giỏi cấp thành phố, một thành tích đáng nể khi kỳ thi này thường dành cho học sinh lớp 9. Sự nỗ lực không ngừng nghỉ đã giúp Bách đạt được những thành tích ấn tượng trong các năm học tiếp theo. Năm lớp 11, em trở thành thủ khoa Kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia môn Tin học với điểm số cao nhất toàn quốc. Cùng năm đó, Bách giành Huy chương Bạc tại Olympic Tin học châu Á và đặc biệt là Huy chương Vàng Olympic Tin học quốc tế (IOI) tại Ai Cập. Với những thành tích nổi bật, Bách được tặng thưởng Huân chương Lao động Hạng Nhì của Chủ tịch nước năm 2024.

Chia sẻ về "cú rẽ" sang Tin học, Bách cho biết, từ nhỏ, Bách đã thấy yêu thích môn Toán. Tuy nhiên, cuối năm lớp 7, đầu năm lớp 8, trong thời gian phải nghỉ đến trường do dịch COVID-19, Bách tìm đến Tin học như một cách để giải tỏa sự buồn chán khi phải ở nhà. Thế rồi, càng học, Bách càng nhận ra niềm đam mê của mình với bộ môn này và quyết định chuyển hướng.

"Mình thích học về máy tính hơn là về sách vở. Mọi thứ mình cần đều có thể tra cứu trên mạng", Bách nói. Với niềm hứng thú, Bách không ngừng tìm tòi, nghiên cứu và tự học từ những tài liệu học thuật trực tuyến, tham gia vào các diễn đàn chuyên môn. Bách cũng luôn chủ động tìm kiếm những phương pháp học mới để nâng cao kỹ năng của mình, cố gắng tiếp cận với những tài liệu và bài học từ những người đi trước. 

Khi được hỏi về bí quyết chinh phục những đỉnh cao trong học tập, Hoàng Xuân Bách cho biết, có 3 yếu tố quan trọng mà em luôn tâm niệm trong hành trình học tập của mình, đó là: Đam mê, Học tập và Tìm tòi. "Đam mê là động lực quan trọng nhất để vượt qua những thử thách trong học tập. Khi bạn thực sự yêu thích một môn học, bạn sẽ tìm ra cách để học hỏi và cải thiện mỗi ngày", Bách chia sẻ. Chính niềm đam mê với Tin học đã thúc đẩy Bách dấn thân vào một lĩnh vực đầy thách thức nhưng cũng không kém phần thú vị.

Cũng chính niềm đam mê đã giúp Bách có được sự hứng thú khi gặp những thử thách.  "Em cảm thấy hứng thú thay vì lo lắng khi gặp phải một bài khó. Điều đó làm cho em có thêm động lực để tìm ra những cách giải quyết sáng tạo”, Bách chia sẻ.

Thói quen tự học và tìm tòi cũng giúp Bách rất nhiều trong quá trình học tập. Bách luôn chủ động nghiên cứu, tự giải quyết các bài tập, và khi gặp khó khăn, sẽ tìm kiếm sự giúp đỡ từ các nguồn tài liệu trên mạng. Việc này giúp Bách tiếp cận với nhiều kiến thức nâng cao, không giới hạn trong chương trình học tại trường mà còn ở các cuộc thi quốc tế.

Hoàng Xuân Bách chia sẻ, khi tham dự các kỳ thi, đặc biệt là thi quốc tế, kiểm soát tâm lý là yếu tố rất quan trọng. "Tâm lý thi cử quyết định rất lớn đến kết quả. Năm lớp 10, do vướng phải tâm lý thi cử, em không làm được bài thi tốt như kỳ vọng. Tuy nhiên, sau đó em đã học cách kiểm soát tâm lý của mình thông qua việc tập boxing, võ, và thiền”, Bách kể lại.

Việc luyện tập thiền và các bộ môn thể thao như boxing đã giúp Bách cải thiện khả năng tập trung và giảm bớt căng thẳng trong suốt quá trình thi cử. Khi vào phòng thi, trong thời gian chờ đợi phát đề, Bách thường dành khoảng 15 phút để ngồi thiền. Điều đó giúp Bách ổn định tâm trí và tái tạo năng lượng. Khi gặp phải câu khó, Bách cũng dành vài phút thiền, để lấy lại bình tĩnh.

"Thiền giúp em giữ tâm trí rỗng, tập trung vào bản thân và bỏ qua những lo lắng trong đầu", Bách chia sẻ. Bên cạnh thiền, việc luyện tập thể thao cũng giúp Bách có sức khỏe dẻo dai, ổn định thể chất và nâng cao sự tự tin. Bách cũng tham gia làm trợ lý huấn luyện viên bơi lội cho các em nhỏ, điều đó đem lại cho Bách niềm vui, sự thư giãn tâm trí.

Đặc biệt, để đạt được kết quả cao trong các kỳ thi quốc tế, chiến thuật quan trọng nhất, theo Bách là sự phân bổ thời gian hợp lý. Kỳ thi quốc tế kéo dài 5 giờ với 3 bài thi, Bách phải phân chia thời gian hợp lý cho cả 3 bài, chứ không thể chỉ dồn sức cho một bài. Bách luôn chú trọng đến việc làm sao để giữ được sự tỉnh táo và tập trung xuyên suốt trong suốt thời gian thi.

Chị Lê Thị Thu Huyền, mẹ của Hoàng Xuân Bách, luôn là người đồng hành và là người động viên em trong suốt quá trình học tập. Chia sẻ về phương pháp giáo dục trong việc nuôi dạy các con, đặc biệt là Bách, chị Huyền cho biết, việc xây dựng tính tự lập, kỷ luật và tự chịu trách nhiệm ngay từ khi con còn nhỏ là yếu tố quan trọng nhất.

Trong gia đình, vì công việc của bố Bách thường xuyên phải đi công tác xa nhà dài ngày, chị Huyền là một luật sư doanh nghiệp cũng hay phải đi công tác nên ngay từ khi các con còn bé, đã được mẹ dạy cho các tự chủ và tự lập trong mọi công việc. Chị luôn nhắc nhở các con phải tự chủ động lo liệu mọi việc khi bố mẹ vắng nhà, bao gồm việc tuân thủ giờ giấc và kỷ luật do mẹ đặt ra.

"Ngay từ khi các con còn nhỏ, tôi đã chú trọng đến việc xây dựng tính kỷ luật và trách nhiệm. Tôi luôn nói với các con, việc học tập là trách nhiệm của chính các con, không phải của bố mẹ. Các con phải tự học và tự hoàn thành bài vở của mình," chị Huyền chia sẻ.

Chị luôn yêu cầu các con tự chịu trách nhiệm về công việc học hành của mình. Nếu không tuân thủ, các con sẽ bị phạt. Hình thức phạt sẽ là tước đi những quyền lợi mà con thích nhất. Ví dụ, Bách thích đọc truyện tranh và thích xem tivi, khi vi phạm kỷ luật, cậu sẽ bị cấm không được đọc truyện, không được xem tivi.

Đôi khi, nếu vi phạm kỷ luật của mẹ, thời gian phạt có thể kéo dài đến cả tháng. Những lúc đó, Bách thường "đàm phán" với mẹ giao nhiệm vụ gì đó để được giảm thời gian phạt, và mẹ thường yêu cầu Bách làm thêm nhiều bài tập nâng cao để "lập công chuộc tội". "Tuy nhiên, các con ít khi vi phạm kỷ luật vì từ nhỏ đã được giáo dục về trách nhiệm và sự tự giác trong học tập", chị Huyền nói.

Việc Hoàng Xuân Bách được đề cử là một trong những Gương mặt trẻ tiêu biểu năm 2024, theo chị Huyền là một sự ghi nhận xứng đáng cho những nỗ lực mà Bách đã cố gắng trong suốt hành trình học tập. Đây là cơ hội để Bách có thể chia sẻ, lan tỏa tấm gương về việc phát triển cân bằng: học tốt không ảnh hưởng đến việc tham gia làm việc nhà, tập thể thao và tham gia các hoạt động cộng đồng. Tuy nhiên, gia đình luôn không đặt mục tiêu là con phải đạt được giải thưởng hay danh hiệu nào đó.

"Chúng tôi không bao giờ đặt mục tiêu gì quá cao cho con. Thành tích không phải là điều quan trọng nhất, mà là cảm giác hài lòng và thoải mái với cuộc sống mà con lựa chọn", chị Huyền nói.

Bởi chị Huyền cho rằng, một danh hiệu cao quý hay một tấm huy chương vàng không phải là đích đến cuối cùng của cuộc đời. "Sau một vài năm, sẽ chẳng còn ai nhớ đến những huy chương hay danh hiệu đó. Quan trọng là con cảm thấy hài lòng với cuộc sống của mình và giữ được sự tự do, thoải mái theo đuổi đam mê. Cách nuôi dạy con của chúng tôi không phải chỉ để con trở thành người giỏi giang trong học tập, mà quan trọng hơn là giúp các con trưởng thành, có ý thức tự lập và có trách nhiệm với chính cuộc sống của mình. Chúng tôi tin rằng, với những giá trị này, các con sẽ luôn tự tin, vững vàng và có thể tự tìm ra con đường thành công cho riêng mình", chị Huyền chia sẻ.