María Elena Bottazzi không quên bà đến từ đâu. Giữa những thuật ngữ khoa học phức tạp, nét mặt bà dịu lại khi nói về Honduras, quê hương của mình như thể bà mới rời thủ đô Tegucigalpa ngày hôm qua.
“Tôi không bao giờ nghĩ đến chuyện tìm kiếm công việc tại một công ty đa quốc gia”, bà Bottazzi nói với nụ cười tươi trong một cuộc phỏng vấn. “Tôi là người Trung Mỹ và đang thực hiện các dự án phi lợi nhuận là cách tôi trả ơn những gì Honduras đã cho tôi. ”
 |
| María Elena Bottazzi, nhà vi sinh vật học người Honduras cười tươi khi nhắc đến quê hương mình. |
"Mẹ đẻ" vắc xin Corbevax
Bà Bottazzi, 56 tuổi, cùng với Tiến sĩ Peter Hotez, một nhà vi trùng học, đã dẫn đầu nhóm nghiên cứu tại Trung tâm phát triển vắc xin của Bệnh viện Nhi Texas, Mỹ tạo ra vắc xin Corbevax ngừa COVID-19, một loại vắc xin không có bằng sáng chế đã nhận được giấy phép khẩn cấp để sử dụng ở Ấn Độ vào tháng trước.
“Peter và tôi có mong muốn to lớn là mang lại lợi ích cho mọi người, và chúng tôi đã tạo ra vắc xin cho những cộng đồng nghèo nhất trên thế giới. Nhóm mà chúng tôi đang xây dựng có cùng mối quan tâm trong việc thúc đẩy sức khỏe cộng đồng và học hỏi thêm thật nhiều.” bà chia sẻ.
 |
| María Elena Bottazzi và Tiến sĩ Peter Hotez đứng đầu nhóm nghiên cứu tại Trung tâm phát triển vắc xin của Bệnh viện Nhi Texas. |
Vắc xin Corbevax được tạo ra dựa trên protein tái tổ hợp, một công nghệ truyền thống đã được sử dụng trong nhiều thập kỷ trước như vắc xin viêm gan B và ho gà. Vắc xin này sử dụng một lượng nhỏ protein của virus để kích hoạt phản ứng miễn dịch của cơ thể, nhưng không làm cho người tiêm mắc bệnh.
Để được chấp thuận ở Ấn Độ, hai thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III đã được thực hiện tại 33 trung tâm nghiên cứu với hơn 3.000 người tham gia, độ tuổi từ 18 đến 80. Các thử nghiệm cho thấy rằng Corbevax an toàn và dung nạp tốt. Nhóm nghiên cứu cho biết vắc xin này có hiệu quả hơn 90% đối với chủng Covid ban đầu và hơn 80% hiệu quả đối với biến thể delta.
“Đó là một quy trình rẻ hơn nhiều so với công nghệ mRNA mà Pfizer hoặc Moderna đã sử dụng. Chúng tôi đã chọn phương pháp có thể mở rộng, tái tạo và ổn định nhất", Bottazzi nói. "Bất kỳ ai cũng có thể nhân rộng nó và cộng tác với chúng tôi."
Nhiệm vụ bình đẳng sức khỏe
Hiện nay, khoảng 59% dân số nhận được ít nhất 1 liều vắc xin. Tuy nhiên, con số đáng lo ngại nhất là chưa đến 9% cư dân ở các nước thu nhập thấp nhận được ít nhất 1 liều.
Kể từ khi bắt đầu đại dịch, nhóm của bà Bottazzi quyết định sử dụng kiến thức đã trau dồi trong nhiều thập kỷ để phát triển một loại thuốc miễn phí. “Mọi người đều nói về công bằng, nhưng không ai làm gì cả. Đó là lý do chúng tôi tạo ra Corbevax, mặc dù chúng tôi là một nhóm nhỏ và mất nhiều thời gian hơn các phòng thí nghiệm lớn”, bà nói.
Trong vài năm, bà Bottazzi cùng cộng sự đã tập trung vào việc tạo ra vắc xin chống lại các bệnh bị bỏ quên như sán máng (ký sinh trùng đường ruột) và bệnh Chagas (do ký sinh trùng gây ra, tác động tới hệ tiêu hóa, tim mạch).
 |
| Bottazzi và các cộng sự đam mê với các loại vắc xin trong nhiều năm |
Hơn một thập kỷ trước, họ bắt đầu điều tra về virus corona. Nhóm phát triển vắc xin cho SARS, MERS cho đến khi số tiền họ quyên góp cạn kiệt. Bà Bottazzi cho biết: “Mục tiêu của chúng tôi luôn là phát triển và sản xuất vắc xin rẻ, bền để đóng góp vào sức khỏe toàn cầu”.
Khi COVID-19 bắt đầu lan rộng, các nhà khoa học đã biết về những tiến bộ công nghệ có thể tạo ra một loại thuốc chống lại virus corona mới. Nhưng do nguồn tài trợ khan hiếm, họ mất nhiều thời gian hơn để sản xuất vắc xin.
Cũng như nhiều công trình khoa học, Corbevax có được từ các nghiên cứu trong quá khứ. Thời điểm đó, sản phẩm không nhận được sự quan tâm và hỗ trợ cần thiết.
Bà Bottazzi cảnh báo, sau khi tình trạng khẩn cấp của đại dịch kết thúc, "chúng ta phải tiếp tục đầu tư vào khoa học, chuẩn bị cho sự xuất hiện của những căn bệnh khác".
Ưu điểm vượt trội của Corbevax
Lợi thế đầu tiên của vắc xin Corbevax là không cần bản quyền, bất kỳ chính phủ hoặc công ty nào cũng có thể liên hệ với nhóm nghiên cứu để sản xuất. Mỗi liều có giá từ 2 tới 3 USD. Trong các thử nghiệm gần đây, vắc xin có hiệu quả hơn 80% với các biến thể như Beta và Delta. Nhóm tác giả đang xem xét cách phản ứng với Omicron.
Ngoài ra, vắc xin tái tổ hợp rất bền, có thể bảo quản lâu trong hệ thống lạnh thông thường (có loại lên tới 5 năm), không như các loại thuốc khác nhanh hết hạn sử dụng.
Được đề cử cho giải Nobel Hoà bình
Tuần trước, bà Bottazzi nhận được cuộc gọi từ Nghị sĩ Lizzie Fletcher - một trong những điều bất ngờ lớn của cuộc đời bà. Nghị sĩ Mỹ đã đề cử Bottazzi và Hotez cho giải Nobel Hòa bình.
“Tôi sốc không nói nên lời. Chúng tôi rất vui mừng và biết ơn. Họ đã nghĩ đến chúng tôi đồng nghĩa chúng tôi đã là người chiến thắng”, nhà khoa học xúc động kể lại.
Lê Trang (theo NBC News)