Trong "Tây Du Ký", mẹ của Quán Thế Âm Bồ Tát là ai?

Quán Thế Âm Bồ Tát là biểu tượng của đại từ bi, nguyện cứu độ tất cả chúng sinh trong bể khổ. Trong "Tây Du Ký", Quán Thế Âm Bồ Tát được Ngô Thừa Ân mô tả là một người vĩ đại như vậy. Suốt dọc đường đi lấy kinh Phật của thầy trò Đường Tăng gặp phải nhiều kiếp nạn, và hình ảnh Quán Thế Âm Bồ Tát là người có tỷ lệ xuất hiện nhiều nhất để giúp sức giải nguy. Pháp lực của Bồ Tát cũng được xếp vào nhóm đại thần tiên hàng đầu trong tam giới.

Vậy nếu Quán Thế Âm uy lực như vậy thì mẹ của ngài còn uy lực hơn nữa không? Giống như đại bàng và khổng tước, chúng là những nhân vật hung dữ. Mẹ của chúng có lai lịch không hề thấp. Tại kiếp nạn của thầy trò Đường Tăng gặp Kim Sí Điểu, Thanh Sư và Bạch Tượng ở núi Sư Đà Lĩnh. Kim Sí Điểu (Đại Bàng Tinh) là con trai của Phượng Hoàng, tự xưng là cậu của Như Lai Phật Tổ, em trai của Khổng Tước Đại Minh Vương Bồ Tát. Kim Sí Điểu cũng là một trong số ít những yêu quái đánh bại được Tôn Ngộ Không.

Sau khi thu phục được yêu quái, Phật Tổ Như Lai có giải thích về nguồn gốc của chim đại bàng và khổng tước. Từ thuở khai thiên lập địa, trong các loài biết bay thì phượng hoàng được xem như chúa tể. Phượng hoàng lại sinh ra hai thần điểu có sức mạnh khai thiên lập quốc là khổng tước và đại bàng, nên hai loài này có mối quan hệ gần gũi với nhau. Phật Tổ Như Lai từng bị khổng tước nuốt vào bụng, do đó định lấy tính mạng khổng tước để giúp đời. Tuy nhiên, chư vị thần phật bèn can ngăn, nói nếu Phật Tổ giết khổng tước thì chẳng khác nào giết cha mẹ của mình. Sau đó, khổng tước được phong làm Phật Mẫu, lấy danh hiệu Khổng Tước Đại Minh Vương Bồ Tát. Như vậy, mẹ của Kim Sí Điểu có sức mạnh rất lớn, đến Như Lai cũng không dám đối đầu.

Trong thế giới của thần và quỷ, thời gian tu luyện rất dài. Càng lớn tuổi có nhiều năm tu hạnh thì pháp lực càng mạnh. Do đó, có thể suy luận về mặt lý thuyết rằng mẹ của Bồ Tát Quán Âm cũng là người sở hữu pháp thuật cao cường khiến Tôn Ngộ Không sợ hãi, Như Lai tôn trọng, ngay cả Thái Thượng Lão Quân cũng kính nể vài phần.

Trên con đường đi lấy kinh phật của thầy trò Đường Tăng, hầu hết các thảm họa đều do yêu quái gây ra, nhưng một số lại là do sắp xếp của các vị thần trong đó có “Tứ thánh thiền” nổi tiếng.

Tại hồi "Tứ thánh thử lòng thiền", Lê Sơn Lão Mẫu đã dẫn theo 3 vị Bồ Tát là Quan Âm Bồ Tát, Phổ Hiền Bồ Tát và Linh Cát Bồ Tát hóa thân thành 4 mẹ con của một gia đình giàu có nhưng chỉ toàn phụ nữ trong nhà. Mục đích là để thử thách lòng quyết tâm của thầy trò Đường Tăng trên đường hướng tới Linh Sơn.

Trong số đó, Lê Sơn Lão Mẫu trở thành người mẹ của 3 vị Bồ Tát. Tại sao 3 vị Quán Âm Bồ Tát đều sở hữu phát thuật cao cường lại chấp nhận gọi Lê Sơn Lão Mẫu là mẹ của mình? Hóa ra lai lịch của Lê Sơn Lão Mẫu thật sự quá lớn khiến 3 vị Bồ Tát khi nhìn thấy đều phải nghiêng mình kính cẩn.

Trong cuốn "Trường An Trí" ghi rằng: "Núi Lê Sơn là do thú cưỡi Nữ Oa cưỡi lên để đội đá vá trời hóa thành. Nữ Oa xưa ngự trị tại núi Lê Sơn, nay nơi đây hiện có đền thời Lê Sơn Lão Mẫu". Như vậy có thể thấy Lê Sơn Lão Mẫu chính là hóa thân của Nữ Oa Nương Nương. Mặc dù nhân vật Nữ Oa không xuất hiện trong "Tây Du Ký", nhưng trong văn hóa thần thoại Trung Hoa, Nữ Oa Nương Nương chính là mẹ của thiên nhiên và trời đất. Theo suy nghĩ của tác giả Ngô Thừa Ân, mẹ của Quan Âm Bồ Tát chính là Lê Sơn Lão Mẫu cũng chính là Nữ Oa Nương Nương. Vậy thân phận của Nữ Oa là gì?

Theo thong "Thần Dị Bản Ký", Hồng Quân Lão Tổ do khí hồng mông hoang sơ sinh ra, từ khi chưa có vũ trụ, chưa có thế giới vật chất, ý thức tinh thần. Hồng Quân Lão Tổ xem như đấng tối cao, chí tôn, thiên hạ vô địch, ngài có 6 người đệ tử, đều đứng hàng Thánh Nhân trong thiên địa gồm: Ngọc Thanh Nguyên Thủy Thiên Tôn, Thái Thanh Đạo Đức Thiên Tôn (Thái Thượng Lão Quân), Thượng Thanh Thông Thiên Giáo chủ, Tây Phương Đại Giáo Chủ Tiếp Dẫn, Tây Phương Nhị Giáo Chủ Chuẩn Đề và Nữ Oa Nương Nương. Như vậy, thân phận của Nữ Oa tương đương với Tam Thanh.

Trên đây chỉ là một trong muôn ngàn giả thiết về mẹ của Quán Thế Âm Bồ Tát. Rốt cuộc, thần thoại không chặt chẽ bởi nội dung là những câu chuyện được tích hợp và tinh chỉnh theo thời gian.