Từ xa xưa, con la đã được biết đến như một loài vật hiền lành, chăm chỉ và có sức chịu đựng phi thường. Tuy nhiên, bên cạnh những phẩm chất tốt đẹp, chúng cũng gắn liền với một số lời đồn tai tiếng, trong đó nổi bật nhất là lời đồn về việc con la mang thai sẽ mang lại xui xẻo.
Con la là kết quả của sự giao phối giữa ngựa và lừa. Chúng xuất hiện lần đầu tiên vào thời kỳ Xuân Thu và Chiến Quốc, khoảng 2.400 đến 2.500 năm trước. Khi đó, vì số lượng la rất ít nên chúng được coi là động vật quý hiếm, chỉ được sử dụng bởi giới quý tộc để giải trí. Đến thời nhà Minh, la bắt đầu được nuôi với số lượng lớn để làm vật kéo.
Con la là loài lai giữa ngựa và lừa, do đó số lượng nhiễm sắc thể của chúng là lẻ (63), thay vì chẵn như các loài động vật bình thường (64 hoặc 62). Điều này khiến cho quá trình sinh sản của con la gặp nhiều khó khăn, dẫn đến tỷ lệ thụ thai và mang thai thành công rất thấp.
Là một loài động vật chuyên về sức kéo, con la đã có những đóng góp to lớn cho nhân loại từ thời cổ đại, đặc biệt là ở những khu vực có giao thông kém phát triển. Chúng hữu ích hơn cả ngựa và lừa và đã thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp. Mặc dù có cống hiến lớn cho nhân loại, nhưng cuộc sống của chúng vẫn rất tàn khốc vì chúng không phải là một loài riêng biệt mà chỉ là một tồn tại lai tạp.
Con la có hai loại: la ngựa và la lừa. La ngựa là con la được sinh ra từ sự giao phối giữa lừa đực và ngựa cái, trong khi la lừa là kết quả của ngựa đực và lừa cái. Có sự khác biệt lớn giữa hai giống la này, cả về thể lực lẫn ngoại hình.
Con la là loài động vật hiền lành, chăm chỉ và có sức chịu đựng phi thường. Chúng đã đóng góp rất nhiều cho sự phát triển của nông nghiệp và giao thông vận tải.
La ngựa: Trông giống ngựa hơn và thừa hưởng những đặc điểm của ngựa. Chúng ăn rất nhiều, mạnh mẽ và có sức chịu đựng tuyệt vời. Tuy nhiên, chúng có tính cách hơi nóng nảy nhưng rất thông minh và có thể hiểu được ý người. La ngựa có thể được sử dụng trong khoảng 20 năm.
La lừa: Trông giống lừa hơn và thừa hưởng những đặc tính của lừa. Lượng thức ăn của chúng ở mức trung bình, sức chịu đựng mạnh và tính tình ngoan ngoãn hơn la ngựa. Tuy nhiên, chúng bướng bỉnh và không hiểu ý người. La lừa có thể được sử dụng trong khoảng 30 năm.
Người ta thường sử dụng con la để kéo xe, chở hàng. Khi chở hàng, con la có thể đi bộ khoảng 30 đến 40 km mỗi ngày mà tạo ra rất ít bụi, rất thích hợp cho việc vận chuyển.
Mặc dù con la có khả năng chịu tải và sức đề kháng của lừa cũng như sự nhanh nhẹn và khả năng chạy của ngựa, nhưng chúng không có khả năng sinh sản. Nguyên nhân chính là sự khác biệt về số lượng nhiễm sắc thể giữa ngựa (64 nhiễm sắc thể) và lừa (62 nhiễm sắc thể). Khi giao phối, con la có 63 nhiễm sắc thể, số lẻ này không thể ghép đôi bình thường, dẫn đến việc không thể trải qua quá trình phân bào bình thường và không có khả năng sinh sản.
Mặc dù không có khả năng sinh sản, nhưng hệ thống sinh sản của con la vẫn còn nguyên vẹn. Con la cái vẫn có chức năng sinh dục, có tử cung và có thể mang phôi. Tuy nhiên, con la đực không thể thụ thai cho con la cái nó không hình thành được tinh trùng. Vì vậy, con la giao phối bình thường sẽ không thể sinh ra con cái.
Mặc dù con la không thể sinh sản khi giao phối với nhau, nhưng đã có một số trường hợp hiếm hoi được báo cáo về việc con la sinh con khi giao phối với ngựa đực hoặc lừa đực. Một số trường hợp như sau:
Năm 1916: DeChambre đã báo cáo trong "Biên niên sử về Khoa học và Công nghệ Chăn nuôi" của Đức rằng một con la cái đã sinh ra 5 chú ngựa con ở Boulogne, Pháp. Ba chú ngựa con được sinh ra từ việc giao phối với ngựa đực và hai chú lừa con từ việc giao phối với lừa đực. Những con ngựa con sinh ra từ ngựa đực có chức năng sinh sản, trong khi hai con lừa con được sinh ra từ lừa đực thì không.
Năm 1923: Tại Trường Cao đẳng Nông nghiệp Texas ở Hoa Kỳ, một con la cái giao phối với một con ngựa đực và sinh ra một chú ngựa con có ngoại hình không khác gì ngựa và có chức năng sinh sản.
Năm 1924: Ở Nam Phi, một con la cái giao phối với một con ngựa đực và sinh ra một con ngựa con, sau đó lại giao phối với một con ngựa đực khác và sinh ra một con ngựa con khác.
Những trường hợp này cho thấy con la cái có thể mang thai khi giao phối với ngựa đực hoặc lừa đực, do các nhiễm sắc thể trong cơ thể chúng hình thành các giao tử độc lập và kết hợp với giao tử của ngựa hoặc lừa.
Người xưa thường vin vào những điều bí ẩn để giải thích cho những hiện tượng mà họ không hiểu được. Do đó, việc con la mang thai - một sự kiện hiếm hoi và khó giải thích - được gán cho những lời đồn mang màu sắc mê tín dị đoan. Việc con la mang thai là một hiện tượng sinh học tự nhiên, không liên quan gì đến vận may hay xui xẻo.
Quan niệm rằng con la mang thai là điềm xấu và sẽ chết sau khi mang thai xuất phát từ sự thiếu hiểu biết của người xưa và sự mê tín thời phong kiến. Họ tin rằng con la không bao giờ có thai và coi việc con la mang thai là điều không may mắn. Để tránh điều xui xẻo, người ta thường giết những con la mang thai.
Con la là một loài động vật đặc biệt, thừa hưởng những ưu điểm của cả ngựa và lừa, nhưng lại không có khả năng sinh sản. Mặc dù có những đóng góp lớn cho nhân loại, cuộc sống của chúng vẫn gặp nhiều khó khăn và bi kịch. Quan niệm mê tín về con la mang thai là không chính xác và không có cơ sở khoa học. Chúng ta cần hiểu rõ hơn về loài vật này và đối xử tốt với chúng, thay vì tin vào những tin đồn vô căn cứ.
Theo Đức Khương/Người đưa tin