Tâm lý học giải mã hành vi

Hằng số bất biến

Với Morgan Housel, bản chất con người là hằng số vĩ đại trong lịch sử thế giới thiên biến vạn hóa không ngừng nghỉ. Và ông chứng minh nó một cách hùng hồn đầy thuyết phục thông qua tuyển tập 23 chương chủ đề với rất nhiều câu chuyện kinh điển được rút ra từ blog của tác giả. Cuốn sách Tâm lý học giải mã hành vi đã ra đời như vậy.

 
Là một nhà báo kinh tế và đối tác của một quỹ đầu tư mạo hiểm, Housel hiểu rằng xã hội hiện đại đang chuyển động với tốc độ nhanh chưa từng có, nhưng ông vẫn khẳng định hành vi của con người không thực sự thay đổi nhiều.

“Nếu du hành thời gian về 500 năm trước hay đến 500 năm sau kể từ bây giờ, bạn sẽ ngỡ ngàng trước sự thay đổi chóng mặt của công nghệ và y dược. Bạn sẽ không hiểu nổi trật tự địa chính trị. Ngôn ngữ và tiếng địa phương có thể trở nên hoàn toàn xa lạ. Nhưng bạn sẽ nhận thấy con người vẫn rơi vào cạm bẫy của sự tham lam và sợ hãi y như ở thế giới hiện tại”.

Cái mới thu hút sự chú ý của ta bởi nó bất ngờ và thú vị. Song các hành vi không bao giờ thay đổi chính là những bài học to lớn nhất của lịch sử, khi logic lại, nó cho thấy dự báo xác đáng trong tương lai. Chỉ khi nào nắm bắt được logic của vấn đề, làm chủ được hành vi, tối ưu hóa rủi ro, bạn sẽ có những quyết định chính xác, cũng như tìm thấy con đường dẫn đến một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Đó là: chúng ta không thể biết được thị trường chứng khoán sẽ ra sao vào năm tới (hay bất cứ năm nào), nhưng lòng tham và nỗi hãi của con người là bất biến; Chúng ta rất giỏi dự đoán tương lai, ngoại trừ những bất ngờ - nhưng bất ngờ mới là điều quan trọng; Quy luật đầu tiên của hạnh phúc là hạ thấp sự kỳ vọng; Những người nghĩ về thế giới theo cách độc đáo mà bạn thấy thú vị cũng nghĩ về thế giới theo những cách khác biệt mà bạn không thấy thú vị.

Những ý tưởng tuyệt vời nhưng giải thích không tốt có thể sẽ không đi đến đâu cả, trong khi một số ý tưởng cũ kỹ hoặc sai lầm được kể một cách đầy thuyết phục lại nhóm lên một cuộc cách mạng; Sự căng thẳng làm bạn tập trung nhiều hơn những gì mà khoảng thời gian tốt đẹp có thể làm được; Khi có động lực điên rồ, hành vi của ta cũng điên rồ…

Nếu độc giả muốn trải nghiệm phong cách đọc ngẫu hứng thì cuốn sách Tâm lý học giải mã hành vi là một lựa chọn ưu tiên, bởi dù bạn dừng lại ở bất cứ chương nào sẽ đều có một ngày thú vị khi tìm thấy chính mình trong câu chuyện mà Housel vừa kể.

Hấp dẫn hơn, đó có thể là một cú twist bất ngờ cho thói quen tư duy xuôi chiều của chúng ta va phải sự thật ở một chiều kích khác. Mật độ dày đặc những trích dẫn của người nổi tiếng được đưa vào trong sách khiến tác phẩm vững vàng về mặt sở cứ và bạn đọc hẳn nhiên sẽ sở hữu vô số những câu quote vào hàng kinh điển.

Một chi tiết nhỏ khác là khi chuẩn bị kết thúc một chương, tác giả luôn để lại lời nhắn khơi mở chủ đề của chương tiếp theo. Thủ pháp tưởng chừng đơn giản này lại khiến sự lôi cuốn được kéo dài dường như bất tận.

Với Tâm lý học giải mã hành vi, lịch sử chứa đầy điều bất ngờ mà không ai có thể lường trước được. Nhưng nếu nhìn sâu vào những gì không thay đổi, chúng ta có thể tự tin hơn vào sự lựa chọn của mình, bất kể tương lai có ra sao.