Sự lựa chọn - Nơi ngục tối không thể ngăn hy vọng nở hoa

Năm 1944, ở tuổi 16 phơi phới thanh xuân, Edith Eva Eger đang ngập tràn hạnh phúc trong tình yêu đầu đời, và là người múa ba-lê, vận động viên thể dục giỏi nhất trong lứa vận động viên được đào tạo để lựa chọn dự thi Thế vận hội Olympic. Nhưng cùng gia đình Do Thái gốc Hungary của mình, bà đã phải trải qua một trong những thảm họa diệt chủng tồi tệ nhất mà nhân loại từng biết đến. Ngoại trừ người chị gái Klara, khi ấy là một nghệ sĩ violon tài năng đang đi học xa nhà, cả nhà Edith cùng mọi gia đình ở Slovakia đều bị lùa lên các chuyến tàu xe tồi tàn chở đến trại tử thần Auschwitz.

Bố của Edith bị tách khỏi gia đình ngay khi đến trại, sau đó đến mẹ bà. Edith và người chị gái Magda cùng những người phụ nữ trẻ tuổi khác được đưa đến một khu nhà giam khác, nơi họ bị gọt sạch tóc, cho mặc quần áo tù nhân, sinh hoạt trong điều kiện vô cùng kham khổ. Dù không ngơi hy vọng, họ cũng không bao giờ được gặp lại cha mẹ mình, những người họ đoán - và thực tế - là đã bị giết chết trong các lò thiêu xác tỏa khói ngày đêm ngay khi vừa đặt chân đến Auschwitz.

Gần một năm rưỡi sau đó, Edith, Madga cùng những người phụ nữ trẻ Do Thái khác liên tục bị đưa đi từ trại giam này đến trại giam khác, từ Ba Lan đến Áo trong các cuộc hành quân tử thần. Nơi họ phải trộm giấu vỏ khoai tây trong đồ lót, chia nhau mẩu bánh mì bé xíu ôi thiu, đánh cược cả mạng sống để kiếm về vài củ cà rốt… trở thành bia sống, chống đạn cho những đoàn tàu chở vũ khí của Đức quốc xã… Họ luôn thấp thỏm về cái chết có thể sẽ đến vào ngày mai, trong khi phải chịu đựng sự đói khát, chứng kiến những cuộc tra tấn man rợ và hàng nghìn người đã bỏ mạng qua những chuyến hành quân này.

Cuối cùng khi được những người lính Mỹ tìm thấy và cứu sống, Edith bị gãy xương sống cùng chị gái của mình chỉ như những khung xương bọc da, nằm lẫn lộn cùng những người đã chết, thần trí lơ mơ, thậm chí không thể giơ nổi cánh tay lên. Họ được sắp xếp ở tạm cùng một gia đình người Đức trong một thời gian ngắn để hồi phục phần nào sức khỏe trước khi được đưa về nhà với chấy rận và các vết lở loét đầy người.

Bằng sự linh hoạt, kiên cường, sự giúp đỡ của những người bạn tù và cả may mắn… Edith và Magda đã vượt qua được quãng thời gian địa ngục, sống sót để trở về với người chị cả của mình. Tuy nhiên, cái chết của cha mẹ họ, của người yêu đầu tiên, ấn tượng về cuộc sống tù đày địa ngục… đã trở thành những tổn thương không thể phai mờ trong tâm trí của cô gái trẻ.

Edith sau đó kết hôn sớm cùng một doanh nhân người Do Thái. Sau một thời gian ngắn được sống một cách bình thường, họ lại phải trốn chạy khỏi đất nước, sang Mỹ nhập cư với hai bàn tay trắng. Để mưu sinh, cùng với chồng của mình Edith đã phải lao động cật lực giống như mọi người nhập cư ở đáy cùng của xã hội. Tuy nhiên, sự vất vả về thân xác dường như vẫn không là gì so với sự sợ hãi, ám ảnh của những tổn thương trong quá khứ do chế độ của Hitler gây nên.

Edith lảng tránh, trốn chạy, thậm chí hoảng loạn trước mọi hiện tượng gợi nhớ hay khi nghe bất cứ ai nói gì liên quan đến Auschwitz, Hitler, Đức quốc xã… ngay kể cả khi vợ chồng bà đã có thêm hai đứa con, cuộc sống gia đình dễ thở hơn và bản thân đang theo học về tâm lý tại Đại học Texas, El Paso.

Khi Edith được một người bạn học tặng cho cuốn sách “Đi tìm lẽ sống” của nhà thần kinh học kiêm bác sĩ tâm thần người Áo Viktor Frankl đồng thời cũng là người sống sót ở Auschwitz, Edith đã lảng tránh, nhưng cuối cùng bà đã quyết tâm lật giở cuốn sách. Và từ đây bà đã được dẫn lối để dần dám đối mặt với quá khứ, tiến xa hơn trên con đường trau dồi tri thức, giải thoát các bệnh nhân, đồng thời cũng giải thoát bản thân khỏi tù ngục trong tâm trí của chính mình.

“Sự lựa chọn- Nơi ngục tối không thể ngăn hy vọng nở hoa” (Tân Việt Books và NXB Dân trí ấn hành) là cuốn hồi ký ly kỳ, lôi cuốn và xúc động của Edith Eva Eger, nơi bà sẽ kể lại cho độc giả câu chuyện về sự tàn bạo của chế độ phát xít, về tình chị em, sự kiên cường của họ để có thể vượt qua quãng thời gian địa ngục, đợi đến ngày được giải phóng và sống sót trở về.

Cuốn sách đồng thời cùng là hướng dẫn chữa lành những tổn thương quý giá của Edith với tư cách vừa là một chuyên gia tâm lý học lâm sàng nhiều kinh nghiệm, vừa là người có những trải nghiệm sâu sắc về tổn thương.

Bà luôn tìm cách sử dụng kinh nghiệm cá nhân của mình như một phép tương tự mạnh mẽ để truyền cảm hứng, giáo dục, giúp đỡ và thay đổi cuộc sống của người khác; từ những người trẻ bị mất phương hướng trong cuộc sống, các bậc phụ huynh bị mất phương hướng trong nuôi dạy con cái, đến người bị tổn thương vì bị lừa dối trong quan hệ vợ chồng, những người lính từng tham chiến... Sau khi hoàn thành các chương trình học cử nhân và thạc sĩ, bà theo đuổi chương trình thực tập tiến sĩ tại Trung tâm Y tế Quân đội William Beaumont ở Fort Bliss, Texas. Bà đã dành phần lớn thời gian chuyên môn của mình để làm việc với các thành viên trong quân đội, giúp họ phục hồi và đối phó với những ảnh hưởng liên tục của PTSD (rối loạn căng thẳng sau chấn thương)…

Liệu pháp chữa trị tổn thương của Edith là lựa chọn, bởi theo bà “tự do không có gì khác là nắm trong tay lựa chọn, là sống trong giây phút hiện tại, chấp nhận mọi điều như nó vốn thế, học cách tha thứ cho bản thân (cho cả người khác, để phá bỏ nhà tù và xiềng xích do chính mình tạo ra trong tâm trí), mở cửa trái tim và phát hiện những nhiệm màu đang tồn tại… Ta không được chọn nơi mình sinh ra nhưng ta được chọn cách mình sống”.

“Sự lựa chọn- Nơi ngục tối không thể ngăn hy vọng nở hoa” được Tiến sĩ Edith Eger viết trong 10 năm, bắt đầu từ khi bà 80 tuổi. Ra mắt lần đầu năm 2017, cuốn sách đã nhanh chóng trở thành tác phẩm bán chạy ở nhiều quốc gia trên thế giới và nhận được nhiều đánh giá cao từ các tờ báo lớn và nhân vật nổi tiếng như Bill Gates, Oprah Winfrey, Tổng giám mục đạt giải Nobel Hòa bình Desmond Tutu. Cuốn sách cũng được trao Giải thưởng sách Quốc gia Do Thái và Giải thưởng Christopher.

Nhận xét về “Sự lựa chọn- Nơi ngục tối không thể ngăn hy vọng nở hoa” báo New York Times viết: “Khó có thể tìm thấy thông điệp dành cho thời hiện đại nào quan trọng hơn cuốn sách này. “Sự lựa chọn” là khúc khải hoàn, và là cuốn sách cần phải đọc cho bất kỳ ai quan tâm đến sự tự do của tâm hồn và tương lai của nhân loại”.

Trong khi đó, Bill Gates viết: “… Không có “thứ bậc của sự đau khổ” như cách gọi của Edith. Nếu bạn đang đấu tranh với điều gì đó, thì cuộc đấu tranh đó là có thật… Tôi nghĩ rằng đây là điều đặc biệt quan trọng cần ghi nhớ ngay bây giờ, trong khi mọi người trong chúng ta đều có những trải nghiệm khác nhau với sự bùng phát COVID-19. Mặc dù cuộc sống và câu chuyện của Edith là điều sẽ khiến bạn lựa chọn cuốn sách này, nhưng những hiểu biết của bà ấy với tư cách là một nhà tâm lý học trị liệu sẽ là những điều gắn bó với bạn lâu dài sau khi bạn đọc cuốn sách”.