Di tích quốc gia đặc biệt sắp trùng tu lớn ở Quảng Trị

Di tích cảng quân sự Đông Hà ngày nay. Ảnh: B.G.T.

Đầu năm 1967, một trung đoàn tàu công binh của Mỹ đã tiến hành nạo vét lòng sông Hiếu, đoạn từ Cửa Việt lên Đông Hà, sau đó bắt tay vào xây dựng cảng. Toàn bộ khu vực cảng rộng khoảng 4ha, không có cầu cảng mà thay thế bằng một bãi đổ hàng sát cạnh bờ, được đúc bằng bê tông cốt thép cao hơn mặt nước 3m. Trên bãi là các dãy kho lớn chứa hàng. Xung quanh được bao bọc bằng một lớp rào dây kẽm gai dày đặc, các lô cốt bảo vệ kiên cố, và thường xuyên có một đại đội hỗn hợp canh phòng cẩn mật. Đoạn sông từ Cửa Việt đến Đông Hà trở thành tuyến giao thông huyết mạch được Mỹ - ngụy tăng cường bảo vệ bằng cả hỏa lực và xung lực. Ở nhiều đoạn trọng điểm, chúng còn dựng nên những bãi mìn và dây kẽm gai ven sông để chống lại đặc công thủy của quân giải phóng xâm nhập.

Hàng ngày cảng Cửa Việt và cảng Đông Hà tiếp nhận khoảng 2.000 tấn hàng hóa, vũ khí, đạn dược cung cấp cho quân lính trên chiến trường Trị Thiên Huế. Cách khu vực cảng một đoạn hơn 100m về phía Tây Bắc là cầu Đông Hà bắc qua sông Hiếu - tuyến giao thông quan trọng của quốc lộ 1A.

Về phía ta, từ năm 1967, lực lượng đặc công thủy của ta thường xuyên hoạt động trên sông Hiếu đoạn từ Cửa Việt đến Đông Hà để tấn công tàu địch. Năm 1968, dân quân du kích địa phương và đoàn 126 đặc công Hải quân đã thực hiện chiến dịch phong tỏa tuyến đường thủy từ Cửa Việt đến Đông Hà, đánh chìm 78 tàu địch, phá hủy một khối lượng lớn phương tiện chiến tranh của chúng và làm tắc nghẽn tuyến giao thông này nhiều ngày.

Từ năm 1969-1971, du kích Đông Giang và bộ đội địa phương nhiều lần tập kích thuyền vận tải trên dọc sông Hiếu và khu vực cảng Đông Hà, bắn cháy nhiều tàu địch góp phần đánh bại chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mỹ trên chiến trường Quảng Trị.

Cảng quân sự Đông Hà thời kháng chiến chống Mỹ. Ảnh: Cổng TTĐT Thành phố Đông Hà.